De opkomst van de stedelijke burgerij

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Tijd van steden en staten 

1000 - 1500

De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden 

Wat was géén oorzaak voor de grotere landbouwopbrengsten in de elfde eeuw?

1. IJzeren ploegen met paarden
2. Vierslagstelsel
3. Betere bemesting
4. Beter klimaat

Zet in de goede tijdsvolgorde van boven naar beneden.

Boeren kunnen producten ruilen voor geld

Agrarische-stedelijke samenleving is ontstaan

Er komen verbeteringen in de landbouw. zoals ijzeren ploeg en drieslagstelsel

Ontstaan van steden bij belangrijke handelswegen

Landbouwopbrengsten worden hoger 

Wat bleef hetzelfde en wat er veranderde er na het jaar 1000

Continuïteit 

Verandering

Gebruik ijzeren ploeg

Drieslagstelsel

Geloof speelt belangrijke rol

Standenmaat-schappij

Bevolking groeit

Ontginningen

Meeste mensen werken in landbouw

Paard als trekdier 

Ontstaan steden 

oorzaken:

sterke bevolkingstoename

toename van handel (en hierdoor terugkeer geldeconomie)

Stadslucht maakt vrij

De opkomst van steden zorgde voor meer vrijheid voor boeren.

• Horigen trekken naar de stad, na 1 jaar + 1 dag zijn ze vrij!)
  
• in de stad bestaan geen herendiensten en hoefden ze geen tienden (=belasting) te betalen
• Door deze trek naar de stad vinden op het platteland ook hervormingen plaats; de horigheid verdwijnt en maakt plaats voor betalingen
  

Stadslucht maakt vrij

De stedelingen krijgen ook steeds meer vrijheid. Steden ontvangen stadsrechten van de heer. 

In ruil voor de stadsrechten betalen de steden belastingen.

Stadsrechten gaven het recht op het vormen van een aparte gemeenschap met eigen bestuur, eigen wetten en eigen rechtspraak

Stadsrechten

politieke rechten

• eigen bestuur
• eigen rechtspraak
• eigen verdediging

Stadsrechten

economische rechten

• organisatie van een jaarmarkt
• tolheffing 
• oprichten van gilden
• het slaan van eigen munten

Gilden

Samenwerkingsverband tussen vaklieden binnen de stad

• zorgen voor leden
• reguleren van scholing (leerling, gezel, meesterstuk, meester)
• bewaken kwaliteit van de producten
• vaststellen van prijzen voor de stad
• zorgen dat buitenstaanders het ambacht niet kunnen uitoefenen in de stad 

Macht in de stad

Het stadsbestuur lag in handen van de patriciërs, de rijke burgers met veel grond. 

Maar door toenemende handel en nijverheid neemt de welvaart bij de handelaars en de gilden toe. Zij eisen ook invloed op het bestuur. 

Wie profiteert niet van de opkomst van de steden?

1. burgers
2. hoge adel
3. lage adel
4. handelaren

Wat kreeg een leenheer/man in ruil voor het verstrekken van stadsrechten?

Oorzaken ontstaan van steden

Gevolgen ontstaan van steden

Geldeconomie

Uitvindingen landbouw

Oprichting Hanze

Toenemende handel

Ontstaan marktplaatsen

Ontstaan ambachten

Kopen van stadsrechten

werk zelfstandig verder

lees § 4.1 vanaf stadsstichtingen

maak opdr. 5 en 6 (blz 80)