Romantiek en Realisme: Les 4

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

De Romantiek

Hoofdstuk 3

leerdoel

> Wat gebeurde er in de wereld ten tijde van de Romantiek?

> Wat zijn de thema's uit de Romantiek?

> Hoe herken je de Romantiek in de verschillende kunstvormen?

Deze les

disciplines: beeldende kunst-architectuur

belangrijke begrippen:

• escapisme
• nationalisme
• exotisme
• eclectisch

Industriële Revolutie en 

De Verlichting (18e eeuw)

• Ratio
• Snelheid en vooruitgang

• Verbeelding wetenschap en Klassieke Oudheid

De Romantiek

(19e eeuw)

• Gevoel
• Ontsnappen aan de snelle   samenleving

• Verbeelding raadselachtige   en overweldigende

Neoclassicisme

neoclassicisme

romantiek

De romantiek is een stroming geen stijl

De romantiek is een stroming geen stijl

18e eeuw

Eeuw van de Verlichting

Groot vertrouwen in de ratio, het logisch verstand

geloof in een betere samenleving in de toekomst, 

gelijke rechten en vrijheid voor alle mensen (abolitionisme!)

macht komt van het volk

Ideeën van de Verlichting werden in de praktijk gebracht in de Franse Revolutie

18e eeuw

Maar de Franse Revolutie eindigde in geruzie tussen de revolutionairen en uiteindelijk in de dictatuur van Napoleon. Nadat Napoleon werd verslagen, werd in Europa de oude orde weer hersteld. De meeste Verlichtingsidealen verdwenen weer...

19e eeuw

Tijdperk van burgers en stoommachines

Veel technologische veranderingen

door de ontwikkeling van de stoommachine ontstond de Industriële Revolutie

Er ontstond een industriële samenleving; de meeste mensen wonen in de stad en werken in fabrieken

Geld en macht is in handen van de bourgeoisie

Teleurstelling

Na het veelbelovende vooruitgangsdenken van de 18e eeuw, viel de vooruitgang van de 19e eeuw een beetje tegen.

Verschrikkelijke woon- en werkomstandigheden voor de arbeiders, grote inkomensverschillen tussen de gegoede burgerij en de arbeiders, vervuiling

www.lambo.nl

Welke kritiek is er op arbeidsomstandigheden?

Escapisme

Vlucht uit het alledaagse

Kunstenaars vertrouwen niet langer op de ratio, maar juist op gevoel en intuïtie. Alles om te ontsnappen aan de alledaagse leven en werkelijkheid!

• in het verleden 
• de ongerepte natuur
• fantasie, sprookjes en griezelverhalen 
• exotische wereld

De romantische kunstenaar

Tijdens de Romantiek lag de nadruk op originaliteit, de geniale persoonlijkheid van de kunstenaar. 

Goethe: "Het genie moet zich niet storen aan voorbeelden of regels, niet de vleugels van anderen gebruiken, maar zelf vliegen."

De kunstenaar wordt een bohemien, die zich niet hoeft te houden aan allerlei burgerlijke regels

0

Bekijk de bron. In dit schilderij staat de verhouding tussen de wandelaar en de natuur centraal. Van een eenheid tussen wandelaar en natuur is geen sprake. Noem 2 aspecten waaruit dit blijkt.

Casper David Friedrich - Wandelaar boven de zee 

Natuur als bron van inspiratie

De natuur is onbedorven en puur, dat vinden veel kunstenaars een fijne tegenhanger voor het rationalisme uit de 18e eeuw. In de natuur speelt het gevoel vaak een belangrijke rol, een rol die niet logisch te beredeneren valt. In de natuur wordt de mens vaak een nietig, onbeduidend wezen

Natuur als bron van inspiratie

De natuur als inspiratiebron was niet nieuw. Ook in de 18e eeuw werden schilderijen gemaakt van de natuur, maar het landschap was niet vaak een zelfstandig schilderij waard. Het landschap werd gebruikt als achtergrond of als behang.

In de romantiek draait het om het uitdrukken van een gevoel, een persoonlijke visie. Zelfs in een landschap. Er volgen een paar voorbeelden

Gericault - Het vlot van de Medusa (1819)

bekijk het volgende fragment waarin dit doek uitgebreid wordt besproken

Het vlot van de Medusa oogt als een realistisch tafereel.
Leg aan de hand van 3 aspecten uit waarom dit toch een romantisch schilderij genoemd kan worden

Natuur als bron van inspiratie

Bij Géricault was de natuur nog een onderdeel van het gehele schilderij. Bij de schilder Turner werd de natuur hét onderwerp van het schilderij. Daarmee ging hij in tegen alle schilderkunstige tradities. Hoewel er op het volgende schilderij wel een schip staat afgebeeld, maar dit is zo klein dat het volledig wordt overweldigd door de natuur

Turner - Sneeuwstorm, stoomboot voor de havenmond (1842)

Vergelijk het schilderij van Turner met het schilderij van Géricault.
Je zou kunnen zeggen dat het schilderij van Turner nog romantischer is dan het schilderij van Géricault. Leg dit uit aan de hand van verschillen tussen beide schilderijen

Natuurgeweld!

De natuur is het onderwerp geworden, ipv een historisch onderwerp zoals voorgeschreven door de academische tradities.

Met een grove schildertoets ipv gedetailleerd.  

Exotisme

Door de komst van de trein, de stoomschepen en het kolonialisme, kwamen verre exotische werelden ineens dichtbij. 

    Exotisme / oriëntalisme 

Nationalisme:

De 19e eeuw en de romantiek maakten nationalistische gevoelens los, 

waarin het eigen land, de eigen taal

en geschiedenis en de

traditionele normen en waarden werden verheerlijkt

Architectuur

Inspiratie uit vroeger tijden,  Opkomst Neo-stijlen

• Neo-Gotiek 
• Neo-classicisme
• Neo-renaissance
• Neo-romantiek

Gothic revival: verlangen naar het collectieve vakmanschap uit de Gotiek (middeleeuwen). Kritiek op de industrialisatie, waar een arbeider anoniem en vervangbaar is. 

Escapisme: terug in de tijd, toen het leven nog goed was. Romantiseren! 

Nationalisme: Engeland voelt zich verbonden met middeleeuwen (ipv klassieke oudheid) interesse in eigen historie.

Opera van Garnier in Parijs, 1861-75

eclectisch

Rijksmuseum Amsterdam - Pierre Cuypers - eclectische stijl - opening 1885

Eclectisch=mix van stijlen

Rijksmuseum, Amsterdam

Centraal Station Amsterdam

Gevel uit de Hollandse renaissance -Groningen (Gouden Eeuw: historie NL)

Notre Dame Parijs

    Exotisme / oriëntalisme 

Wat is typerend oosters (niet-Engels)?

Eclectisch

Exotisch

Huiswerk

Lees blz. 32 t/m 45 en maak een overzicht in je schrift van de belangrijkste kenmerken/ontwikkelingen van 

muziek, opera, dans en theater

Maak samen het account bij Lambo in orde en bekijk de digitale methode