4.2 Grammatica - Nevenschikking en onderschikking

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica

Klas: 2VC

Datum: 13-05-2020

Nederlands

Volgende les:

• Herhaling enkelvoudig en samengestelde zinnen
• Herhaling hoofd- en bijzinnen

• Uitleg nevenschikking en onderschikking

Deze les:

Volgende les:

Herhaling

Is de zin enkelvoudig of samengesteld?

'Ik weet dat jij gespijbeld hebt.'

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Is de zin enkelvoudig of samengesteld?

'Alle pennen in het paarse etui zijn leeg.'

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Mijn moeder zei dat ik als baby altijd aan het lachen was.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

Omdat ik goed leer, haal ik hoge cijfers.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

Volgende les:

Samengestelde zinnen bestaan vaak uit twee zinnen, maar ze kunnen ook uit drie of meer zinnen bestaan. 

Vind de drie zinnen in: 

• We vragen of zij de discussie wil notuleren en hij de voorzitter wil zijn. 

Samengestelde zinnen

Volgende les:

Samengestelde zinnen bestaan vaak uit twee zinnen, maar ze kunnen ook uit drie of meer zinnen bestaan. 

Vind de drie zinnen in: 

• We vragen of zij de discussie wil notuleren en hij de voorzitter wil zijn. 

1. We vragen 
2. (of) zij de discussie wil notuleren
3. (en) hij de voorzitter wil zijn

Samengestelde zinnen

Volgende les:

Nevenschikking en onderschikking zijn begrippen die gebruikt worden om de relatie tussen delen van samengestelde zinnen te beschrijven.

Nevenschikking: de zinnen zijn gelijkwaardig

Onderschikking: de zinnen zijn niet gelijkwaardig

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

Bij een nevenschikking (ns) bestaat de samengestelde zin uit (minstens) twee hoofdzinnen -> zin 1 {hz} + {hz} of uit een hoofdzin met twee bijzinnen -> zin 2 {hz + (bz) + (bz)}. 

1. {Ik koop geen cd's}, want {ik gebruik altijd mijn iPod}. 
2. {Weet je al (of je vanavond meegaat naar de film) of (dat je liever thuisblijft)}? 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

Bij een onderschikking (os) bestaat de samengestelde zin uit een hoofdzin met een bijzin erin. Bijzin kan vooraan staan (zin 1: {(bz) + hz} en achteraan in de zin -> zin 2 {hz + (bz)}. 

1. {(Omdat ik altijd mijn iPod gebruik), koop ik geen cd's}.
2. {ik koop geen cd's, (omdat ik altijd mijn iPod gebruik)}. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

1. Sinds ze contactlenzen draagt, ziet Petra er veel leuker uit. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

1. Sinds ze contactlenzen draagt, ziet Petra er veel leuker uit. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

1. Sinds ze contactlenzen draagt, ziet Petra er veel leuker uit. 

{(bijzin) + hoofdzin}

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

1. Sinds ze contactlenzen draagt, ziet Petra er veel leuker uit. 

{(bijzin) + hoofdzin} = onderschikkend (os)

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

2. De businessclass is duur, maar je hebt er wel goede plaatsen. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

2. De businessclass is duur, maar je hebt er wel goede plaatsen. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

2. De businessclass is duur, maar je hebt er wel goede plaatsen. 

{hoofdzin} + {hoofdzin}

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

2. De businessclass is duur, maar je hebt er wel goede plaatsen. 

{hoofdzin} + {hoofdzin} = nevenschikkend (ns)

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

{hoofdzin + (bijzin)}

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

3. Wilt u de contactpersoon bellen, zodra u in Italië geland bent? 

{hoofdzin + (bijzin)} = onderschikkend (os)

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

4. Opdat zij objectief zal rechtspreken, draagt Vrouwe Justitia een blinddoek. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

4. Opdat zij objectief zal rechtspreken, draagt Vrouwe Justitia een blinddoek. 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

4. Opdat zij objectief zal rechtspreken, draagt Vrouwe Justitia een blinddoek. 

{(bijzin) + hoofdzin} 

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

4. Opdat zij objectief zal rechtspreken, draagt Vrouwe Justitia een blinddoek. 

{(bijzin) + hoofdzin} = onderschikkend (os)

Nevenschikking en onderschikking

Volgende les:

Heb je vragen over: 

- hoofd- en bijzinnen

- Onderschikking en nevenschikking

Vragen? 

Hoe is de zin opgebouwd?
'Ik moest kloppen, want de bel doet het niet'

1. Hoofdzin - hoofdzin
2. Hoofdzin - bijzin
3. Bijzin - hoofdzin
4. Bijzin - bijzin

Is er sprake van nevenschikking of onderschikking?
'Ik moest kloppen, want de bel doet het niet'

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Hoe is de zin opgebouwd?
'Ik wil niet dat de vakantie naar Spanje niet doorgaat'

1. Hoofdzin - hoofdzin
2. Hoofdzin - bijzin
3. Bijzin - hoofdzin
4. Bijzin - bijzin

Is er sprake van nevenschikking of onderschikking?
'Ik wil niet dat de vakantie naar Spanje niet doorgaat'

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Beeldspraak

1. Een vergelijking is gebaseerd op een overeenkomst (met of zonder ‘als’). De kameel is als het schip der woestijn.
2. Bij een metafoor is alleen het beeld overgebleven. Het schip der woestijn loopt in de hitte.
3. Bij personificatie worden menselijke eigenschappen aan een abstract begrip of iets uit de natuur toegekend. Huilende wolken

Vergelijking

Metafoor

Personificatie

Metonymia

Hij heeft geen dak meer boven zijn hoofd.

De bomen fluisteren zachtjes zijn naam.

Wat een zwijnenstal is het hier!

Jouw kamer lijkt wel een zwijnennstal.

We hangen die Rembrandt daar op.

Eufemisme, understatement, ironie, litotes

Eufemisme: Verzachtende uitdrukking (om een pijnlijke situatie te verzachten, of om te voorkomen dat je iemand kwetst).

• 'Een deel van het personeel zal moeten afvloeien.' of 'Hij moest zijn hond laten inslapen.'

Understatement: afzwakking die versterkt door de context (geschreven) of de toon (gesproken).

• 'Kijk naar die dikke auto. Zij heeft wel een paar centen' (je bedoelt: 'Zij is rijk'.)

Litotes: een bijzondere vorm van een understatement. Je ontkent het tegenovergestelde.

• Ze zijn niet arm. (Je bedoelt: Ze zijn rijk.)

Ironie milde spot. Je wilt mensen niet met opzet kwetsen. Je zegt het tegengestelde van wat je bedoelt. Je merkt aan de overdreven toon dat de spreker het niet ernstig, maar ironisch meent.

• 'Ach, gaan jullie maar voor', zei de oude man vriendelijk, toen de jongens hem raakten toen ze hem enthousiast voorbij snelden.