Thema 6 oefenbladen

• Basisschool

Doel

Ik kan samengestelde werkwoorden gebruiken.

Wat is een samengesteld werkwoord?

Het is een werkwoord dat bestaat uit twee delen.

Eén deel is een werkwoord, het ander kan een ....... zijn:

zelfstandig naamwoord: voetballen, stofzuigen

Bijwoord: stilstaan, hardlopen

Voorzetsel: nagaan, overgaan, meegaan

Beide delen horen bij het gezegde!

Scheidbaar en onscheidbaar

Stilstaan                Voetballen

Uitzonderingen

Sommige zijn zowel scheidbaar als onscheidbaar:

Vóórkomen en Voorkómen

Dóórzoeken en Doorzóéken

Als je ze uit elkaar kan halen ligt de klemtoom op het eerste stuk.

Voorbeeld

Dit verhaal .... de lezer altijd. (bijblijven)

Dit verhaal blijft de lezer altijd bij.

Doel

Ik kan dan en als correct in de zin gebruiken.

Je geeft een verschil aan.

Vergrotende trap

Jari is groter dan Luna.

Je geeft een overeenkomst aan.

Even, zo, zoveel, zelfde

Jari zingt even mooi als Luna.

Dan

Als

Doel

Ik kan een bedrijvende zin omzetten naar een lijdende zin.

Lijdende en bedrijvende vorm

  1. De man koopt een computer.

  2. Een computer wordt door de man gekocht.

Zin 1 staat in de bedrijvende (actieve vorm). In deze zin staat een werkwoordelijk gezegde (koopt), een onderwerp (de man) en een lijdend voorwerp (een computer).

Deze zin kun je in de lijdende (of passieve) vorm (zin 2) zetten. 

Hoe maak ik van een bedrijvende zin een lijdende zin?

- Je maakt van een bedrijvende zin een lijdende zin door van de persoonsvorm een voltooid deelwoord te maken en het hulpwerkwoord worden te gebruiken.

De vrienden spelen het spelletje

PV = spelen

O = De vrienden

LV = het spelletje

Stappenplan

1. Vind de persoonsvorm
2. Maak een voltooid deelwoord van de persoonsvorm en gebruik een vorm van worden
3. Vind het onderwerp en zet hier 'door' voor
4.  Vind het lijdend voorwerp en zet deze vooraan
5. Schrijf de zin op

Is het word(t) of werd?

Kijk goed naar de bedrijvende zin.

Staat deze in de t.t. --> word, wordt of worden

Staat deze in de v.t. --> werd of werden

Doel

Ik kan persoonlijke voornaamwoorden correct in de zin gebruiken.

Jou, zij, u

Persoonlijk voornaamwoord

= je kan er een naam voor in de plaats zetten.

van jou/voor jou (van Kevin)

zij doen het (Lisa en Kelly doen)

U mag voor (Ingrid mag voor)

Jouw, hun, uw

Bezittelijk voornaamwoord

= Het geeft een bezit aan.

Er staat een zelfstandig naamwoord achter.

Het boek is van jou / Het is jouw boek