GS voltijd flex 2 les 3 De geschiedenisles & historisch redeneren

• Geschiedenis
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis  les 5 

'De geschiedenisles & historisch redeneren'

De geschiedenisles 

én

Wie heeft fabrieksdirecteur Scheltema vermoord? 

Leerdoelen

Je kunt aan het einde van deze bijeenkomst….

• benoemen welke inhouden je kunt verwachten in geschiedenislessen in resp. groep 1 t/m 4 en groep 5 t/m 8;
• aangeven welke opbouw een goede  geschiedenisles heeft en dit met voorbeelden illustreren; 


• didactische werkvormen noemen die het historisch redeneren bij leerlingen bevorderen.
• de werkvorm 'mysteriespel' toepassen in de geschiedenisles. 

Terug te vinden op het digitale leerpad

geschiedenisles groep 1 t/m 4 (jonge kind)

• dagelijkse tijd: verloop van dagen, weken, seizoenen en jaren (cyclisch!)
  
• mythische tijd: verhalen over goden, scheppingsmythen, legenden, oude volksverhalen, etc. ('er was eens, heel heel lang geleden' )

• sociale tijd: geschiedenis van papa, mama en (over)grootouders (lineair!)

• historische tijd: eerste verkenning / thematisch werken rondom bijv. oertijd, Romeinen, ridders, de stoomtrein, eerste reis naar de maan, etc.

Ontluikend historisch tijdsbesef

Aanvankelijk historisch tijdsbesef

geschiedenisles groep 5 t/m 8 (oudere kind)

historische tijd centraal: 

- kennismaken met de kenmerkende aspecten van alle tijdvakken;

- m.b.v. sociale, culturele, economische en politieke kenmerken leren over veranderingen, verschillen en overeenkomsten binnen en tussen tijdvakken; 

- accent op de geschiedenis van Nederland en op de lokale en regionale geschiedenis;

- waar mogelijk verbanden leggen met de Europese en de wereld-geschiedenis. 

Lesmethodes: 

• chronologisch
• concentrisch
• thematisch
  

Voortgezet historisch tijdsbesef

Ontwikkelen van historisch bewustzijn

Historisch tijdsbesef

Historische kennis

Historisch redeneren

• aanduidingen voor tijd en tijdsindeling; 
  
• chronologische volgordes; 
  
• de tijdbalk;  
  
• kenmerkende aspecten van
  tijdvakken; 
  
• continuïteit en verandering.
  

• periodiseringen, zoals  de tien
  tijdvakken; 
  
• kenmerkende aspecten van
  de tien tijdvakken; 
  
• vijftig vensters van de Canon
  van Nederland; 
  
• verhalen, tradities en verbeelding.
  

• Redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen
  
• hist. vragen stellen
• bronnen onderzoeken
• contextualiseren
• argumenteren
• historische begrippen gebruiken

Ingrediënten voor een goede geschiedenisles

• formulering lesdoelen
• motiverende opening - kern - afsluiting
• inzetten variatie aan beeldvormers
  
• inzetten van tijdbalk
  
• stimuleren van historisch redeneren 
  
• werkvormen / opdrachtvormen
  

Formulering lesdoelen

... doelen over hist. tijdsbesef - hist. kennis - hist. redeneren 

• lesdoelen op leerlingniveau -> globaal / zoals je het in de klas met de kinderen kort deelt
• lesdoelen op leerkrachtniveau -> nauwkeurige formulering / ook benoemen wat je precies wenst dat kinderen mbt kennis en vaardigheden aan einde van de les beheersen. Vermijd hier woordjes als: wat, waar, wanneer, hoe, waarom, e.d. 
• kortom: specifiek en realistisch formuleren!!

Voorbeelden lesdoelen

• de kinderen kunnen aan het einde van de les het tijdvak 'jagers en boeren' op een voorgedrukte tijdbalk inkleuren en duidelijk de periode in de balk markeren: 3000-3300 voor Chr. de periode  waarin het trechterbekervolk in het huidige Drenthe hun hunebedden bouwde.
  
• de kinderen kunnen aan het einde van de les verwoorden dat het trechterbekervolk grafmonumenten bouwde, zodat er grafgiften (zoals potten met voedsel, gereedschap, kleding, etc.) mee konden worden gegeven aan de overledene voor in het leven na de dood.  
• de kinderen kunnen aan het einde van de les in een tekening beredeneren/uitleggen  dat de eerste boeren in Drenthe met behulp van ossen, menskracht, houten stammetjes, gladde huiden en zand enorme stenen (draagstenen en dekstenen) op elkaar konden plaatsen waardoor een grafkamer ontstond.  

Je verzorgt een les over kinderarbeid.
Formuleer een mogelijk lesdoel.

motiverende opening - kern - afsluiting

motiverende opening

1 - verrassen    2 - activeren voorkennis 

3 - benoemen van lesdoel     4 - schets verloop van de les

kern

nieuwe leerstof tot je nemen en verwerken 

afsluiting

checken in hoeverre de lesdoelen zijn bereikt

motiverende
beeldvormer?

de kern en afsluiting

nieuwe leerstof tot je nemen en verwerken 

- docentgestuurd: vertellen, uitleggen, laten zien, (kring)gesprek, gastspreker, etc.

- leerlinggestuurd: onderzoeken, uitbeelden, knippen, plakken, tekenen, schrijven, etc.

checken in hoeverre de lesdoelen zijn bereikt

samenvatten, presenteren, tentoonstellen, etc.

Historisch redeneren

Redeneren over continuïteit en verandering, oorzaken en gevolgen, overeenkomsten en verschillen, waarbij aandacht is voor:

• stellen van historische vragen; 
  
• onderzoeken van historische bronnen; 
  
• contextualiseren (tijd- en standplaatsgebondenheid); 
  
• beweringen ondersteunen met argumenten; 
  
• gebruik maken van historische begrippen (bijv. farao, feodalisme, Verlichting); 
  
• gebruik maken van meta-historische begrippen (bijv. oorzaak, gevolg, verandering, aanleiding, continuïteit, tijd- en standplaatsgebondenheoid, etc.).
  

Historisch redeneren bevorderen

WIE HEEFT FABRIEKSDIRECTEUR SCHELTMA VERMOORD? 

                                              Een spannend mysterie...

de ijzeren eeuw

WIE HEEFT FABRIEKSDIRECTEUR SCHELTMA VERMOORD? 

Je gaat onderzoeken aan de hand een set mysteriekaarten wie Johannes Scheltema vermoord?

Lees de mysteriekaartjes en maak een ordening om overzicht te krijgen op de situatie.

Noteer je bevindingen op het antwoordblad. Als agent ga je zo zorgvuldig mogelijk te werk.

Maak uiteindelijk een keuze voor een persoon (of meerdere personen) waarvan jullie vinden dat die gearresteerd moet(en) worden. 

Wie heeft de moord volgens jullie gepleegd?

waarom zou je dit doen?

1. Aanleren historisch denken/besef

2. Zeer motiverend voor leerlingen

3. Je ontdekt hoe leerlingen denken

4. Expliciete aandacht voor metacognitie.

Hoe pak je het aan?

1.Begin met een pakkende vraag.

2.Bedenk een antwoord op je pakkende vraag.

3.Zorg ervoor dat de lln. meer bronnen moeten gebruiken dan één om bij het antwoord te komen.

4.Bedenk afleiders (“dit zou ook kunnen”).

5. Geef je eerste mysteries één antwoord.

Groepswerk: samen denken en overleggen

Essentieel: nabespreking met leerkracht

Volgende week

1. Extra bijeenkomst: schrijf je in!

2. Doel: werken aan de leeruitkomst met mogelijkheid tot stellen van vragen

3. Maar ook voor wie wil: bekijken escape-koffer over 'De hongerwinter'. 

Check out

Wie heeft nog een vraag?

Wat neem je mee uit deze bijeenkomst?

Wat neem je mee van de geschiedenislessen uit deze periode?