Grammatica - Les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands

###
Grammatica

Wat heb je aan grammatica?

Wat doen we tijdens grammaticalessen?

• we ontleden zinnen in zinsdelen

of

• we ontleden zinnen in woordsoorten

Wat is een zinsdeel ook alweer?

Een zinsdeel is een groepje woorden die in de zin bij elkaar horen. Het groepje woorden kan uit één woord bestaan, maar ook uit meerdere.

Hij / heeft / de hele dag / in zijn eentje / voor de toets / gestudeerd.

We beginnen met zinsdelen!

Aan het eind van de les kun je:

• ... de persoonsvorm in een zin benoemen.
• ... het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen.
• ... het onderwerp in een zin benoemen.

De persoonsvorm

De persoonsvorm past zich aan, aan het onderwerp (enkelvoud of meervoud) en de tijd (tegenwoordige of verleden tijd).

Het onderwerp: enkelvoud of meervoud

Ik loop naar school.         ik = enkelvoud --> loop

Wij lopen naar school.   wij = meervoud --> lopen

De tijd: tegenwoordige of verleden tijd

Ik roep mijn moeder nu.                   roep = tegenwoordige tijd

Ik riep mijn moeder gisteren.        riep = verleden tijd

Hoe vind je de persoonsvorm?

Getalproef: verander het getal --> enkelvoud <-> meervoud

Ik loop naar school. Wij lopen naar school.

Hij maakt een toets. Wij maken een toets.

Tijdproef: verander de tijd --> tegenwoordige tijd <-> verleden tijd

Zij fietsen op Texel. Zij fietsten op Texel.

Ik riep mijn moeder. Ik roep mijn moeder.

Het woord dat verandert = de persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde 

Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin + aan het / te 

Hij wacht op de bus.                     wwgez = wacht

Hij was aan het treuzelen.         wwgez = was aan het treuzelen

Hij zat te staren.                             wwgez = zat te staren

Het onderwerp

Het onderwerp is de hoofdrolspeler in een zin.

Het onderwerp doet iets of is iets.

Het geeft antwoord op de vraag: wie of wat + gez?

Kees geeft een brief aan Pim.                       Kees doet iets.

De buurman is al jarenlang postbode.      De buurman is iets. 

Kees en De buurman zijn de hoofdrolspelers.

Kees en De buurman zijn de onderwerpen. 

Aan de slag!

Log in lessonup grammatica les 1.

woordsoortbenoemen

zinsontleding

lidwoord

persoonsvorm

werkwoord

onderwerp

lijdend voorwerp

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

meewerkend voorwerp

1. Welke van de volgende woorden zijn vormen van een werkwoord?
vocht - plas- papier- vissen - raar

2. Waarom is het werkwoord het belangrijkste onderdeel van een zin?

Ga naar je boek Op Niveau blz 19.

Lees tekst 2 'Waarom eten witte haaien geen mensen?'

Maak de vragen op de volgende slide.

3. Schrijf alle werkwoorden uit tekst 2 onder elkaar op.
Schrijf achter elk werkwoord welke werkwoordsvorm het is.

Lees de theorie over de werkwoordsvormen door.

4. Een werkwoordelijk gezegde bestaat altijd uit één werkwoord.

1. Ja
2. Nee

5. Een werkwoordelijk gezegde bestaat altijd uit meer dan één werkwoord.

1. Ja
2. Nee

6. Een werkwoordelijk gezegde kan uit één of uit meer werkwoorden bestaan.

1. Ja
2. Nee

7. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Waarom huilen mensen eigenlijk?

8. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Heb jij de tekst over de oorzaken van brandwonden gelezen?

9. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Tranen hebben belangrijke functies.

10. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Bij huidtransplantaties kunnen stukjes huid van andere plekken worden gebruikt.

11. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Kun jij een telefoon hacken?

12. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Vroeger tapten spionnen vaak een vaste telefoonverbinding af.

13. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Heel simpel maken ze een verbinding met de hoofdtelefoonkabel.

14. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Bij kabels boven de grond kan iedereen gemakkelijk gesprekken afluisteren.

15. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Soms nemen spionnen gesprekken met een opnameapparaat op.

16. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Op een mobiele telefoon kun je speciale software installeren, zodat je het gesprek kunt doorsluizen naar een andere telefoon.

Wat valt je op aan de werkwoordelijke gezegdes van zin 12 en 15?

17. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Laad je jouw smartphone ook zo vaak op?

18. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Waarom steekt je broer de barbecue nu al aan?

19. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

In verband met de wateroverlast moeten de leerlingen voor de gymles een aardig eind omlopen.

20. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Op welk tijdstip halen jullie mij morgen op?

21. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Met sikkels en zeisen maaiden de oude Kelten het lange gras.

22. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

In 1895 werd de eerste filmproductie vertoond in Berlijn.

23. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

De zelfrijdende auto's van de toekomst zullen de meeste automobilisten veel rijplezier bezorgen.

24.. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

In veel verhalen van bergbeklimmers wordt het grootste ijsplateau ter wereld uitgebreid beschreven.

25. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Vroeger waren de navigatiesystemen in de cockpit niet beschermd tegen de straling van
mobiele telefoons.

26. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Tegenwoordig mogen de passagiers in een vliegtuig hun smartphone in de
vliegtuigmodus laten staan.