grammatica 1 les 2: persoonsvorm, werkwoordelijke gezegde en onderwerp.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands
Grammatica Zinsontleden
Les 2:
H 1

Aan het einde van de lessenserie zinsontleden kun je ...

1. ... een zin in zinsdelen verdelen.
2. ... de zinsdelen in een zin benoemen.
3. ... zelf zinnen maken met een aantal gegeven zinsdelen.

Aan het einde van deze les kun je ...

• ... de persoonsvorm in een zin benoemen.
• ... het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen.
• ... het onderwerp in een zin benoemen.

Opdracht

Lees de uitleg op slide, 6, 7, 8, 9, 10, 11 en  12.

De persoonsvorm

De persoonsvorm hoort altijd bij het onderwerp.

De persoonsvorm past zich aan, aan het onderwerp (enkelvoud of meervoud) en de tijd (tegenwoordige of verleden tijd).

Het onderwerp: enkelvoud of meervoud

Ik loop naar school.         ik = enkelvoud --> loop Wij lopen naar school.   wij = meervoud --> lopen

De tijd: tegenwoordige of verleden tijd

Ik roep mijn moeder nu.   roep = tegenwoordige tijd  -->

Ik riep mijn moeder gisteren.        riep = verleden tijd

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. Maak de zin vragend

2. Getalproef: verander het getal --> enkelvoud <-> meervoud

Ik loop naar school. Wij lopen naar school.

Hij maakt een toets. Wij maken een toets.

3. Tijdproef: verander de tijd --> tegenwoordige tijd <-> verleden tijd

Zij fietsen op Texel. Zij fietsten op Texel.

Ik riep mijn moeder. Ik roep mijn moeder.

Het woord dat verandert = de persoonsvorm

Het onderwerp

Het onderwerp is de hoofdrolspeler in een zin.

Het onderwerp doet iets of is iets.

Het geeft antwoord op de vraag: wie of wat + gez? of Wie doet iets in de zin?

Kees geeft een brief aan Pim.                                      Wie of wat geeft?

De buurman is jarenlang postbode geweest.      Wie of wat is geweest?

Kees en De buurman zijn onderwerpen

1. Welke van de volgende woorden zijn vormen van een werkwoord?
liep - ga- papier- vissen - raar

Wat is een werkwoordelijk gezegde

Een werkwoordelijk gezegde zijn alle werkwoorden die bij het onderwerp horen. (dus ook de persoonsvorm)

Voorbeeld:

Jan heeft een taart voor oma gebakken

Je zoekt eerst de persoonsvorm en dan vraag je je af wat het onderwerp allemaal nog meer doet.

Dus een werkwoordelijk gezegde kan uit 1 of meerdere werkwoorden bestaan

Een werkwoordelijk gezegde zijn alle werkwoorden die bij het onderwerp horen.

Voorbeeld:

Jan heeft een taart voor oma gebakken

Je zoekt eerst de persoonsvorm en dan vraag je je af wat het onderwerp allemaal nog meer doet.

Dus een werkwoordelijk gezegde kan uit 1 of meerdere werkwoorden bestaan

4. Een werkwoordelijk gezegde bestaat altijd uit één werkwoord.

1. Ja
2. Nee

6. Een werkwoordelijk gezegde kan uit één of uit meer werkwoorden bestaan.

1. Ja
2. Nee

7. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Waarom huilen mensen eigenlijk?

8. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Heb jij de tekst over de oorzaken van brandwonden gelezen?

9. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Tranen hebben belangrijke functies.

10. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Bij huidtransplantaties kunnen stukjes huid van andere plekken worden gebruikt.

11. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Kun jij een telefoon hacken?

12. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Vroeger tapten spionnen vaak een vaste telefoonverbinding af.

13. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Heel simpel maken ze een verbinding met de hoofdtelefoonkabel.

14. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Bij kabels boven de grond kan iedereen gemakkelijk gesprekken afluisteren.

15. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Soms nemen spionnen gesprekken met een opnameapparaat op.

16. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Op een mobiele telefoon van tegenwoordig kun je prachtige foto's maken.

Wat valt je op aan de werkwoordelijke gezegdes van zin 12 en 15?

17. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Laad je jouw smartphone ook zo vaak op?

18. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Waarom heeft je broer de barbecue nu al aangestoken?

19. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

In verband met de wateroverlast moeten de leerlingen voor de gymles een aardig eind omlopen.

20. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Op welk tijdstip halen jullie mij morgen op?

Vul nu het onderwerp in

Weet je het nog?

Vraag je bij elke vraag af:

Wie of wat doet iets in de zin?

21. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Met sikkels en zeisen maaiden de oude Kelten het lange gras.

22. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

In 1895 werd de eerste filmproductie vertoond in Berlijn.

23. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

De zelfrijdende auto's van de toekomst zullen de meeste automobilisten veel rijplezier bezorgen.

24.. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

In veel verhalen van bergbeklimmers wordt het grootste ijsplateau ter wereld uitgebreid beschreven.

25. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Vroeger waren de navigatiesystemen in de cockpit niet beschermd tegen de straling van
mobiele telefoons.

26. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Tegenwoordig mogen de passagiers in een vliegtuig hun smartphone in de
vliegtuigmodus laten staan.