Les 2: Groepsrollen, sociogram

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Groepsdynamica

Lesprogramma

- Terugblik

- Groepsstructuur/-rollen nader bekeken

- Opdracht

          

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

- ken ik de verschillende rollen volgens Belbin en kan ik de voor- en nadelen van verschillende samengestelde groepen benoemen.

- kan ik de verschillende rollen in de klas benoemen. 

- ken ik het nut van een sociogram en kan ik een sociogram maken.

 

Terugblik: Doel en inhoud VGT

Kinderen en volwassenen kunnen zich in een groep optimaal ontwikkelen, als die groep aan bepaalde voorwaarden voldoet. Er moet sprake zijn van een goede groepscohesie en groepsstructuur en het groepsproces moet goed verlopen. Professionals begeleiden en sturen dit.

> Theorie en praktijkoefeningen

> School en BPV

 Groepscohesie

Groepsleden vormen met elkaar één geheel: zijn graag bij elkaar, zijn trouw aan elkaar, zorgzaam en vertrouwelijk.

Hoe kun je dit als begeleider beïnvloeden?

Je kunt de groepscohesie versterken door: 

> Individuen de mogelijkheid te geven om in groepsverband met ideeën te komen of hun verhalen kwijt te kunnen;

> Groepsactiviteiten aan te bieden;

> Groepsleden eigen verantwoordelijkheden en taken te geven die ze met elkaar uitvoeren;

> Positieve acties van groepsleden te belonen en te stimuleren;

> Zo min mogelijk aandacht te besteden aan negatief gedrag; • samen gezellige activiteiten te organiseren;

> Sociaal gedrag te stimuleren. 

Groepsstructuur

De posities, de relaties en de rollen van de groepsleden zijn duidelijk en goed op elkaar afgestemd. Een goede structuur geeft elk groepslid de veiligheid en de bescherming die hij nodig heeft om zich vrij te ontwikkelen.

In elke groep kun je drie rollen onderscheiden:

- actievelingen met veel ideeën en initiatief

- socialen, gericht op onderling contact

- neutralen

Groepsproces

Het groepsproces is de ontwikkelingsgang van de groep. Daarbij zijn de ontwikkeling van de onderlinge relaties, de samenwerking, het ontstaan van subgroepen (kleine groepjes in de groep), rituelen en regels belangrijk.  

5 Fasen van Tuckman

 

Bruce Tuckman : 5 fasen van groepsontwikkeling

1. Vormfase: Elkaar leren kennen, afwachtende houding.

2. Stormfase: Conflict fase, verhoudingen vormen zich, contacten,

 wie leidt/wie volgt?

3. Normfase:  Groepsnormen worden duidelijk, eigen identiteit.

4. Prestatiefase:  Richten op het groepsdoel. Verwachtingen zijn helder.

5. Afscheidsfase:  Afronding. De groep gaat uit elkaar.

Wat doe je als PB'er in fase 1?

Alles oké?

- Groepscohesie 

- Groepsstructuur

- Prestatiefase

Risico: groepsdenken, leden conformeren zich aan de heersende mening. 

Hoe kun je in jouw rol als PB'er het groepsdenken beïnvloeden?

Terugblik Opdracht A

> Bedenk een groepsdoel om te zorgen dat jullie klas een groep is/wordt, waar mensen zich optimaal kunnen ontwikkelen. 

> Kijk naar de drie elementen groepscohesie, groepsstructuur en groepsproces.

> Wat wordt het groepsdoel voor deze periode?

> Schrijf je doel op de post-it en kleef 'm op de centrale tafel. Kijk met elkaar naar de verschillende doelen en bepaal gezamenlijk het groepsdoel

Welke groepskenmerken ken je nog?

Groepskenmerken

Groepsdoel: 

Mensen streven samen naar een bepaalde situatie.

Groepsinteractie:

Groepsleden communiceren met elkaar en beïnvloeden elkaar, verbaal en non-verbaal.

Machtsstructuur:

Wie kan de ander zijn wil opleggen?

Groepsnormen:

Ongeschreven regels hoe de leden van de groep zich moeten gedragen.

Groepsrollen:

Elk groepslid heeft een bepaalde rol in de groep.

Groepsrollen van Belbin

Opdracht B1

Zie opdracht in Teams.

B1)

> Maak de teamrollen test van Belbin op www.123test.nl.

> Bespreek jouw rol in een groep van 4 personen.

> Beschrijf: wat kunnen op basis van jullie rollen, jullie succesfactoren zijn en wat maakt samenwerking misschien moeilijk? Waarom is dit zo volgens de theorie van Belbin?

> We bespreken dit klassikaal na. 

Op basis van de rollen in mijn groep zijn mogelijke succesfactoren: (leg ook uit waarom)

Op basis van de rollen in mijn groep zijn mogelijke problemen: (leg ook uit waarom)

Groepsstructuur

De posities, de relaties en de rollen van de groepsleden zijn duidelijk en goed op elkaar afgestemd. Een goede structuur geeft elk groepslid de veiligheid en de bescherming die hij nodig heeft om zich vrij te ontwikkelen.

In elke groep kun je drie rollen onderscheiden:

- actievelingen met veel ideeën en initiatief

- socialen, gericht op onderling contact

- neutralen

Overige rollen als: leider, volger, zondebok, clown

Sociogram

Wat:

- Uittekenen van rollen en posities 

- Lijnen tussen mensen die contact

met elkaar hebben.

- etc.

 

Waarom:

- Inzicht in groepsstructuur

- Plan voor verbetering

Let op:

- Momentopname

- Digitale (uitgebreide) opties (b.v. Somatics)

Opdracht B2

Zie opdracht in Teams.

B2)

Maak een sociogram van de klas.

Op basis van de rollen in mijn groep zijn mogelijke problemen: (leg ook uit waarom)

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

- ken ik de verschillende rollen volgens Belbin en kan ik de voor- en nadelen van verschillende samengestelde groepen benoemen.

- kan ik de verschillende rollen in de klas benoemen. 

- kan ik een sociogram maken.

 

Vooruitblik

Huiswerk

Lees: 

> Boek Communicatie, Thema 8 Groepsprocessen (herhaling)

Hoofdstuk 17 Groepen en groepskenmerken (herhaling)

Hoofdstuk 18 Cliënten in groepen begeleiden  (herhaling)

Maak:

Opdracht B1 en B2 af.

Volgende week

Groepskenmerken