10.5 Opname van voedingsstoffen

Paragraaf 1 Dierenwelzijn
Paragraaf 10.5 Opname van voedingsstoffen
1 / 35
suivant
Slide 1: Diapositive
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

Cette leçon contient 35 diapositives, avec quiz interactif et diapositives de texte.

time-iconLa durée de la leçon est: 60 min

Éléments de cette leçon

Paragraaf 1 Dierenwelzijn
Paragraaf 10.5 Opname van voedingsstoffen

Slide 1 - Diapositive

Doel 10.5
Je leert hoe je vanuit je darmen voedingsstoffen opneemt



Slide 2 - Diapositive

Darmepitheel
De darmen zijn helemaal bedekt met epitheelcellen (dekcellen), de grens tussen buiten (inhoud van de darmen) en binnen (in de cellen/ weefselvloeistof/ bloed).


Slide 3 - Diapositive

Darmepitheel
De darm is bevat darmplooien, de plooien bevatten vlokken en de epitheelcellen bevatten microvilli: oppervlakte vergroting.

Slide 4 - Diapositive

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Slide 5 - Diapositive

Slide 6 - Diapositive

Resportie
De opname van stoffen uit de darminhoud door de darmcellen heet resorptie.

Voor resorptie moeten stoffen het celmembraan van de epitheelcel passeren. Van de darminhoud naar de darmcel en aan de andere kant van de darmcel naar de weefselvloeistof.

Bloedvaten en lymfevaten nemen de stoffen op uit de weefselvloeistof.

Slide 7 - Diapositive

Tight Junctions
Om te voorkomen dat bijvoorbeeld bacteriën/ virussen tussen de darmcellen door het lichaam in komen zitten de darmcellen aan elkaar m.b.v. tight junctions (een soort nietjes).

Slide 8 - Diapositive

Vraag
Waar zijn we nog meer tight junctions tegen gekomen?

Slide 9 - Diapositive

Typen bloedvaten - bouw
Haarvaten: alleen endotheel en basaal membraan.
Type 1: glad endotheel met tight-junctions. 

Slide 10 - Diapositive

Resportie 
Stoffen moeten door de darmcel heen om bij een bloedvat te kunnen komen.

Slide 11 - Diapositive

Resportie 
De meeste stoffen gaan via transporteiwitten.
Symport: glucose en aminozuren gaan samen met Na+ door een transporteiwit.
Concentratie-gradiënt voor Na+ nodig!


Slide 12 - Diapositive

Resportie 
Aan de andere kant gaan glucose/ aminozuren door een ander transporteiwit (passief transport).
Uniport.




Slide 13 - Diapositive

Resportie 
Om de concentratie Na+ in de darmcellen laag te houden liggen er aan deze kant ook Na+/K+ pompen.
Die pompen 2 K+ naar binnen en 3 Na+ naar buiten. Dit kost energie! Actief transport.
Antiport.



Slide 14 - Diapositive

Slide 15 - Diapositive

Resportie
Er zijn ook transporteiwitten die vitamines opnemen.

Water gaat de darmcellen in als gevolg van osmose.
Water wordt ook weer afgegeven aan de weefselvloeistof en daarna aan het bloed.


Slide 16 - Diapositive

De lever
Via de poortader bereiken alle opgenomen voedingsstoffen de lever.
De lever controleert de hoeveelheid en stelt bijvoorbeeld de bloedsuikerspiegel bij door glucose op te nemen en om te zetten naar glycogeen of andersom.


Slide 17 - Diapositive

Resportie
Door de eigenschappen van vetten (hydrofoob) gaat de resorptie van vetten anders dan voor wateroplosbare stoffen.

Slide 18 - Diapositive

Emulgatie van vetten
Grote vetdruppels vallen uiteen in kleinere druppels (micellen) door galzure zouten.

Slide 19 - Diapositive

Vetvertering BINAS 82G

Slide 20 - Diapositive

MAG=
monoglyceride
Losse vetzuren diffunderen de cel in.
Monoglyceriden gebruiken een transporteiwit.

Slide 21 - Diapositive

MAG=
monoglyceride
TAG=
triglyceride
Korte en middellange losse vetzuren (≤ 12 C-atomen) zijn redelijk oplosbaar in water, zij diffunderen de cel uit en komen in de bloedsomloop (4).
Lymfevat

Slide 22 - Diapositive

MAG=
monoglyceride
TAG=
triglyceride
Lange vetzuren en monoglyceride worden door de cel weer tot triglyceriden gevormd (1).
Lymfevat

Slide 23 - Diapositive

MAG=
monoglyceride
TAG=
triglyceride
De triglyceride worden een vetdruppel (micel) en worden door het golgisysteem omgeven door een membraan (fosfolipiden en eiwitten) = een hydrofiele coating. Dit heet een chylomicron (2).
Lymfevat

Slide 24 - Diapositive

MAG=
monoglyceride
TAG=
triglyceride
Het chylomicron verlaat de cel via exocytose en gaat een lymfevat in (3).
Lymfevat

Slide 25 - Diapositive

Slide 26 - Diapositive

Transport vetachtige stoffen
De chylomicronen gaan via de lymfevaten bij de sleutelbeenader de bloedsomloop in.
Onderweg worden vetzuren afgegeven aan organen en spieren.

Uiteindelijk bereiken alle opgenomen vetachtige stoffen de lever.

Slide 27 - Diapositive

De lever
De lever maakt verschillende soorten blaasjes (vergelijkbaar met de chylomicronen) om vetachtige stoffen naar andere lichaamsdelen te sturen.
Deze blaasjes zijn omgeven door een laag lipoproteïnen (lipo=vet, proteïne= eiwit, dus fosfolipiden gekoppeld aan eiwitten).

Slide 28 - Diapositive

LDL/ HDL
Je bloed bevat twee typen blaasjes: 
HDL: High density lipoproteïnes (relatief veel eiwitten in het blaasje): nemen overtollig cholesterol uit het bloed op en vervoeren deze naar de lever.
LDL: Low density lipoproteïnes (relatief weinig eiwitten in het blaasje): geven cholesterol af aan de omgeving, ook in bloedvaten.


Slide 29 - Diapositive

Atherosclerose (slagaderverkalking)
In beschadigingen in de bloedvatwand hoopt zich cholesterol uit LDL-blaasjes op en het 'verkalkt': de bloedvaten worden stijver en de doorstroomopening wordt kleiner.

Slide 30 - Diapositive

Embolie/ infarct
De slagaderwand scheurt als gevolg van de verdikking en er ontstaat een stolsel. Dit kan het bloedvat helemaal afsluiten.

Het stolsel kan losraken en elders een bloedvat afsluiten (vaak een haarvat): embolie.

Een embolie kan een infarct veroorzaken (afsterven van weefsel), bijv in het hart (hartinfarct) of in de hersenen (herseninfarct).

Slide 31 - Diapositive

Waar zal een stolsel in een beenader waarschijnlijk een embolie veroorzaken?
A
De hersenen
B
De longen
C
Het hart
D
De kransslagader

Slide 32 - Quiz

Soja eiwit
Haverproducten
Polysachariden (zetmeel)
Vezels uit volkoren granen
Vezels uit fruit
Noten 
Peulvruchten


Welke producten zorgen voor een LDL daling?

Slide 33 - Diapositive

Doel 10.5
Je hebt geleerd hoe je vanuit je darmen voedingsstoffen opneemt



Slide 34 - Diapositive

Begrippen 10.5
microvilli, transporteiwitten, tight-junctions, intern milieu, Na+-K+-pompen, cotransport, antiport, symport, chylomicron, lymfevaten, poortader, transportblaasjes, atherosclerose


Slide 35 - Diapositive