Herhaling lezen Blok 1 t/m 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Blok 1 lezen

Tekstdoel/ tekstsoort 

Een schrijver heeft met een tekst een bepaald doel voor ogen.

Denk bijvoorbeeld aan informeren, overtuigen of vermaken.

Een schrijver kiest bij een bepaald tekstdoel een bijpassende tekstsoort.

Tekstdoel 

Informeren

Uitleg geven

Mening laten vormen

Uitleg geven  

Overtuigen

Overhalen

Amuseren

Tekstsoort (voorbeelden)

-artikel/ tekst in krant

-schoolboekentekst/ instructie

-ingezonden brief/ column

-instructie/ brochure/ recept

-recensie/ ingezonden brief

-reclame/ advertentie/ folder

-verhaal/ gedicht

Publiek (1)

De lezers zijn het publiek van de schrijver.

De schrijver houdt rekening met zijn publiek op de volgende manieren:

- woordkeuze

- keuze van het onderwerp

Publiek (2)

verschillende soorten publiek kunnen zijn:
- breed publiek (bijvoorbeeld alle jongeren tussen 12 en 18 jaar)
- kleiner gespecialiseerd publiek (bijvoorbeeld autoliefhebbers)
- een persoon of een kleine groep mensen ( bijvoorbeeld een leerling of een klas)

Vragen over blok 1 ?

Tekstdoel/ tekstsoort/ publiek

Blok 2 lezen

Alineaopbouw

Een goede alinea is opgebouwd volgens een vaste structuur: hoofdzaken en bijzaken.

De kernzin (hoofdzaak) bevat de belangrijkste informatie van een alinea. De rest van de alinea bestaat uit toelichting en/of voorbeelden bij de kernzin.

Voorkeursplaatsen van een kernzin:
- eerste of laatste zin van een alinea

- soms tweede zin als de eerste zin een verband aangeeft bij de vorige alinea

- in sommige gevallen heeft een alinea geen kernzin. Alle zinnen bevatten dan belangrijke informatie

- soms staat de kernzin in het midden van de alinea

- soms heeft een alinea twee kernzinnen (belangrijke info is verdeeld over meer zinnen) 

Lees altijd zorgvuldig en vraag je af wat het belangrijkste is en wat de voorbeelden zijn of toelichting is!

Onderwerp/ deelonderwerp/ alinea

Na oriënterend lezen kun je vaststellen wat het onderwerp van een tekst is. 

Het onderwerp geef je aan door middel van 1 of enkele woorden (nooit in een hele zin). 

Een onderwerp bestaat vaak uit verschillende deelonderwerpen.

Een stukje tekst over een deelonderwerp noemen we een alinea.

Instructie

In een instructie legt de schrijver stap voor stap uit hoe iets in elkaar zit.

Een ander woord voor een instructie is handleiding.

Zinnen van een instructie zijn kort en duidelijk en beginnen met een werkwoord.

Soms worden illustraties toegevoegd.

infographic

Een infographic is een combinatie van beeld en tekst.

Dit wordt ook wel een visuele weergave van informatie of een grafisch verhaal genoemd.

Een infographic wordt gebruikt om informatie te geven aan de lezen.

Vragen over blok 2?

Alineaopbouw/ onderwerp/ instructie/ infographic

Blok 3 lezen

Tekstverbanden (1)

Een verband tussen zinnen noemen we een zinsverband.

Opeenvolgende zinnen hebben dan met elkaar te maken.

Voorbeeld:

Kleine kriebelbeestjes komen al eeuwen op de aarde voor. Zo houdt de kakkerlak het al meer dan tweehonderd jaar vol.

Tekstverbanden (2)

Een verband tussen alinea's noem je een alineaverband.

Voorbeeld:

...Neem nou de huiskat en de leeuw: zij hebben wat van elkaar weg, omdat ze dezelfde voorouder hebben: een oerkat die twintig miljoen jaar geleden leefde! Door de doorgaande ontwikkeling zijn ze er anders uit gaan zien.

Een ander mooi voorbeeld is de giraf....

Tekstverbanden (3)

Er zijn allerlei verbanden tussen zinnen en alinea's. Vaak wordt een verband aangegeven door een signaalwoord of een groepje signaalwoorden. 

Als je geen signaalwoord ziet, moet je goed naar de inhoud kijken.

Tekstverbanden (4)

Uitspraak-opsomming:
Na een uitspraak worden verschillende dingen achter elkaar opgenoemd. (ook, en, verder, bovendien, nog, daarnaast, niet alleen,maar ook, ten eerste, ten tweede, ....)

Voorbeeld: 

Vorige week heb ik twee hele goede boeken gelezen. Ten eerste Black  van Dirk Bracke en vervolgens Spijt van Carry Slee.

Tekstverbanden (5)

Uitspraak-tegenstelling:

Na een uitspraak of bewering wordt direct het tegenovergestelde beweerd (maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds...anderzijds, daar staat tegenover).

Voorbeeld:

Vorige week was het bijna 25 graden, daarentegen was het vanochtend erg koud en lag er sneeuw.

Tekstverbanden (6)

Uitspraak voorbeeld:

Een uitspraak of bewering wordt gevolgd door een of meer voorbeelden(bijvoorbeeld, als voorbeeld, zoals, zo,...)

Voorbeeld:

Vorige les hebben we een aantal belangrijke dingen besproken, zoals de verschillende tekstverbanden.

Vragen over blok 3?

Tekstverbanden

Blok 4 lezen

Verbindingsmanieren

Signaalwoorden kunnen alinea's met elkaar verbinden.

Er zijn echter ook andere manieren om een verband aan te brengen bij alinea's.

We kennen de volgende vier manieren:
1) door het gebruik van signaalwoorden

2) door herhalingen

3) door overgangszinnen met een verwijzing

4) door aankondigende zinnen

Soms worden verschillende verbindingsmanieren met elkaar gecombineerd. Zo kan een signaalwoord gecombineerd worden met een verwijswoord. Ook komt een combinatie van herhaling met een verwijswoord vaak voor.

Signaalwoorden

Een signaalwoord staat aan het begin van een alinea en geeft de lezer een seintje over het soort verband. 

Bijvoorbeeld: maar, ten eerste, verder, daarnaast

Herhaling

Aan het begin van een nieuwe alinea worden woorden of woordgroepen herhaald uit de vorige alinea. Dat gebeurt soms in dezelfde woorden, maar vaak in andere woorden.

Lees dus altijd goed en vraag je af wat de betekenis is!

Overgangszinnen met een verwijzing

Overgangszinnen staan meestal aan het begin van een alinea, In een van de zinnen staat een verwijzing naar iets wat al eerder genoemd is. 

Hiervoor kunnen verwijswoorden worden gebruikt zoals die, deze, dat, hiermee, hiervan, zulke, zo'n, enzovoorts.

Aankondigende zinnen

Een aankondigende zin staat meestal aan het einde van een alinea en vertelt wat je verderop in de tekst kunt verwachten.

Voorbeeld:

Het onderzoek naar de oorzaak van de ramp heeft een aantal opmerkelijke misstanden duidelijk gemaakt. 

(Je mag hier verwachten dat de schrijver in een volgende alinea de misstanden zal noemen.)

Vragen over blok 4?

Verbindingsmanieren

Blok 5 lezen

Mening/ feit/ (tegen)argument

Een feit is controleerbaar en is waar/ niet waar.

Een mening is wat iemand vindt van iets of iemand.

Om een mening duidelijk te maken kun je argumenten gebruiken.

Als je het met iemand oneens bent kun je een tegenargument gebruiken.

Meningen

Meningen kunnen op verschillende manieren in een tekst verwerkt zijn:

1) De schrijver brengt zijn eigen mening naar voren.

2) De schrijver noemt niet zijn eigen mening, maar de mening van anderen (derden).

3) de schrijver beschrijft de mening van anderen en voegt daar zijn eigen mening aan toe (regeert op meningen van anderen).

(Tegen)argumenten

Tijdens schooltijden moeten mobiele telefoons in de kluisjes worden opgeborgen (mening), want te veel leerlingen kunnen zich niet concentreren met hun mobiele telefoon in de buurt (argument).

Het opbergen van mobiele telefoons vind ik geen goede oplossing (mening), want leerlingen moeten zelf de verantwoordelijkheid nemen (tegenargument).

Tesktverbanden (7)

Middel doel:
Iemand noemt een doel en daarbij een middel omdat doel te bereiken (waarmee, daarmee, met dat doel, het doel is, door middel van..., om te...)

Voorbeeld:
Door middel van het maken van mijn huiswerk, hoop ik de lesstof goed te begrijpen en een voldoende te halen voor de toets.

Tekstverbanden (8)

Oorzaak gevolg:

Iemand doet een uitspraak die een oorzaak bevat. daarna wordt het gevolg genoemd. (daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor)

Voorbeeld:
Ik was doorweekt toen ik op school aankwam, daardoor heb ik het de hele dag koud gehad.

Tesktverbanden (9)

Uitspraak- vergelijking:

Na een uitspraak worden er twee of meer dingen met elkaar vergeleken. (zoals, hetzelfde, dezelfde, in vergelijking met)

Voorbeeld:
Dit schooljaar krijg je veel meer huiswerk in vergelijking met de brugklas.

Tekstverbanden (10)

Uitspraak-reden:
Na of voor een uitspraak wordt een reden genoemd. EEn reden geeft aan waarom iemand iets wel/ niet doet. (daarom, want, omdat)

Voorbeeld:

Ik sta morgen vroeg op om de toetsstof nog een keer goed door te nemen, omdat ik een goed cijfer wil halen voor de toets.

Vragen over blok 5?

Mening/ feit/ argument/tekstverbanden