PRV 1.3.4

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Professionele Vaardigheden

Les 7

Periode 3

Leerjaar 1

Vorige les

Wat verstaan we allemaal onder grensoverschrijdende gedrag?

Waardoor kan dit gedrag ontstaan?

Hoe kun je op dit gedrag reageren?

1. Primaire preventie: Voorkómen van ziekte
2. Secundaire preventie: Vroeg opsporen van ziekten/aandoeningen of risicofactoren
3. Tertiaire preventie: Voorkomen van complicaties/ verergering

Lesindeling week 1.3.7

1. Welkom + Rapid (5 min.)

2. Vorige les (5 min.)

3. Lesindeling en Leerdoelen (5 min.)

4. Theorie slecht nieuws (10 min.)

5. Filmpje (10 min.)

6. Rol van DA (10 min.)

7. Afsluiting en huiswerk (5 min.)

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun je:

1. Vertellen wanneer een slechtnieuwsgesprek plaatsvindt
   
2. Vertellen welke rol de DA binnen een slechtnieuwsgesprek heeft
   
3. Uitleggen uit welke fasen een slechtnieuwsgesprek bestaat
   
4. Benoemen welke emoties een slechtnieuwsgesprek bij patiënten kan oproepen

Grenzen aangeven

• Hoe goed ben jij in staat om grenzen aan te geven?
• Kon je je vinden in de uitslag? Waarom wel/niet?
  
• Zijn er situaties waarin het beter/slechter lukt om de grenzen te bewaken? Welke situaties zijn dit?

Waarom zou het belangrijk zijn om hier zicht op te krijgen?

Soms moet je dingen doen die niet leuk zijn, maar wat wel bij je takenpakket horen.

Wat is een slechtnieuwsgesprek?

Slechtnieuwsgesprek

Slechtnieuwsgesprek: Overbrengen van bericht met negatieve betekenis

• Denk na over hoe je de ander uitnodigt, per telefoon of brief, en wat zeg of schrijf je dan?
• Denk na over wat precies het slechte nieuws is, wat de oorzaken/redenen en wat de gevolgen zijn.
• Denk na over met welke tegenargumenten de ander kan komen; hoe reageer je daarop?
• Bepaal wat je wel en wat (nog) niet vertelt.

Voorbeelden van slechtnieuwsgesprek

Slechtnieuwsgesprek

Medicijnen slaan niet aan

Bloedwaarden zijn niet in orde

Patiënt wordt niet meer beter

Patiënt zal snel overlijden

Patiënt heeft (levensbedreigende) ziekte

Er is een fout gemaakt

Patiënt moet naar ziekenhuis

Rol van doktersassistent

• Fouten erkennen (eerlijk, duidelijk en direct zijn)
• Waar liggen jouw verantwoordelijkheden?
• Voeren van het gesprek 'achteraf'
•  Opvang van/communicatie naar patiënten en familie
• Ondersteunen van terminale patiënten

Neem de tijd en neem het initiatief!

De reden dat dit onderwerp behandeld wordt...

Een slechtnieuwsgesprek kan heel breed getrokken worden. Je hebt een fout gemaakt in het maken van afspraken en moet dit uitleggen, maar ook het mededelen van 'echt' slecht nieuws, zoals een ernstige diagnose. 

Let op gezichtsuitdrukkingen, houding, professionaliteit (wat doe jij, wat doet de arts?)

Durf het gesprek aan te gaan: neem de tijd, stel open vragen, wees niet te terughouden, durf te vragen

Als DA voer je meestal zelf niet het slechtnieuwsgesprek, maar zorg je voor de opvang naderhand. 

Zelf aan de slag

Kies een situatie waarin jij een patiënt slecht nieuws moet brengen.

Bedenk eens één/twee zinnen die je zou
kunnen zeggen tegen deze patiënt.

Huiswerk

Hand-out 'Rouw en slecht nieuws' lezen op CumLaude

Professionele Vaardigheden

Les 8

Periode 3

Leerjaar 1

Vorige les

Wat is een slechtnieuwsgesprek?

Wanneer voer je zo'n soort gesprek?

Wat is jouw rol als DA hierin? 

1. Primaire preventie: Voorkómen van ziekte
2. Secundaire preventie: Vroeg opsporen van ziekten/aandoeningen of risicofactoren
3. Tertiaire preventie: Voorkomen van complicaties/ verergering

Lesindeling week 1.3.8

1. Welkom + Rapid (5 min.)

2. Vorige les (5 min.)

3. Lesindeling en Leerdoelen (5 min.)

4. Theorie slecht nieuws (15 min.)

5. Uitleg eindopdracht

6. Afsluiting en huiswerk (5 min.)

Leerdoelen

Aan het eind van de les kun je:

1. Vertellen wanneer een slechtnieuwsgesprek plaatsvindt
   
2. Vertellen welke rol de DA binnen een slechtnieuwsgesprek heeft
   
3. Uitleggen uit welke fasen een slechtnieuwsgesprek bestaat
   
4. Benoemen welke emoties een slechtnieuwsgesprek bij patiënten kan oproepen

Denk je dat jij op dit moment in staat bent om een slechtnieuwsgesprek met een patiënt te voeren?

JA

NEE

Wat heb je ervoor nodig om dit wel te kunnen?

Of waarom kun je dit al?

Rol van doktersassistent

• Fouten erkennen (eerlijk, duidelijk en direct zijn)
• Waar liggen jouw verantwoordelijkheden?
• Voeren van het gesprek 'achteraf'
•  Opvang van/communicatie naar patiënten en familie
• Ondersteunen van terminale patiënten

Neem de tijd en neem het initiatief!

De reden dat dit onderwerp behandeld wordt...

Een slechtnieuwsgesprek kan heel breed getrokken worden. Je hebt een fout gemaakt in het maken van afspraken en moet dit uitleggen, maar ook het mededelen van 'echt' slecht nieuws, zoals een ernstige diagnose. 

Let op gezichtsuitdrukkingen, houding, professionaliteit (wat doe jij, wat doet de arts?)

Durf het gesprek aan te gaan: neem de tijd, stel open vragen, wees niet te terughouden, durf te vragen

Als DA voer je meestal zelf niet het slechtnieuwsgesprek, maar zorg je voor de opvang naderhand. 

Slechtnieuwsgesprek

Slechtnieuwsgesprek: Overbrengen van bericht met negatieve betekenis

• Fase 0: Een goede voorbereiding (neem de tijd)
• Fase 1: Meedelen van slecht nieuws (maak een korte klap)
• Fase 2: Ruimte geven voor emoties (maak bespreekbaar)
• Fase 3: Zoeken naar oplossingen/vervolgafspraken

• Denk na over hoe je de ander uitnodigt, per telefoon of brief, en wat zeg of schrijf je dan?
• Denk na over wat precies het slechte nieuws is, wat de oorzaken/redenen en wat de gevolgen zijn.
• Denk na over met welke tegenargumenten de ander kan komen; hoe reageer je daarop?
• Bepaal wat je wel en wat (nog) niet vertelt.

Fase 1: Slecht nieuws brengen

1. Meld direct kort en meelevend wat komen gaat: ‘Ik ben bang dat ik een nare mededeling heb.'
2. Vertel de kern van het slechte nieuws: 'U hebt terminaal hartfalen'.
   

Nooit doen!

• Gebruik geen moeilijke of onduidelijke woorden.
• Maak het niet mooier dan het is (pil vergulden).
• 'Hang yourself'
  
• Uitstellen of zelfs afstellen

Hang yourself: door middel van suggestieve vragen moet de patient eigenlijk zelf aangeven wat het slechte nieuws is (u weet zeker al wat er aan de hand is he?)

Wat zeg je absoluut NIET?

Bijvoorbeeld...

• Het doet echt geen pijn…
• U bent natuurlijk heel erg geschrokken…
• Mijn tante heeft dat vorig jaar ook gehad, het viel heel erg mee hoor…
• Ach, je hebt tenminste al een kind...
• Waar maak je je druk om, je bent nog jong...

https:

Demonstratie hoe het niet moet...

En dan?

Elke actie leidt tot een reactie...

Hoe kunnen patiënten reageren op slecht nieuws?

Enkele reacties

• Ontkenning: 'De testen zijn verkeerd uitgevoerd/dit kan niet'
• Agressie: 'Je verzint maar een behandeling die wel werkt'
• Rationaliseren: 'Kan dit komen doordat ik als kind...' (verklaring zoeken)
• Regressie: 'Vorig jaar was er nog niks aan de hand'
• Passiviteit: Waarom zou ik nog medicijnen slikken?'
• Schrik en verwarring: Ik snap het niet, hoe kan dat nou?'
• Ongeloof: 'Waarom overkomt mij dit?'
• Vechten: 'Dit is gebeurd, nu gaan we er wat aan doen'

Zoals vermeld zijn er verschillende manieren waarop patienten kunnen reageren op een slechtnieuwsgesprek. Herman Finkers deed dat bijvoorbeeld met humor, maar in deze dia staan nog enkele andere manieren van reageren.

Fase 2: Ruimte voor emoties

Hoe maak je emoties bespreekbaar?

Wat doe je wel en wat doe je niet?

Het is belangrijk om patiënten de ruimte te bieden om hun emoties te kunnen uiten. 

Fase 2: Ruimte voor emoties

• Stel open vragen, luister actief en hou oogcontact
  
• Nodig uit om over gevoelens en gedachten te praten
• Ga niet in de verdediging en kleineer het probleem niet
  
• Vermijd 'opbeuren'!
• Ga niet te snel over naar de gevolgen van het slechte nieuws
• Let op reacties en observeer of de ander nog kan luisteren

Het is belangrijk om patiënten de ruimte te bieden om hun emoties te kunnen uiten. 

https:

Fase 3: Vervolgafspraak

• Geef kort en helder weer wat besproken is
• Ga na of er nog vragen zijn op dat moment
• Geef belangrijk informatie mee op papier
• Vertel waar patiënten en hun familie eventueel terecht kunnen voor meer informatie. 
• Laat de patiënt niet intens huilend, boos of overstuur weggaan

Voor de eindopdracht

• Werk individueel een casus uit waarin je slecht nieuws moet brengen
  
• Houd hierbij rekening met de 3 fasen
  
• Het onderwerp gaat over een onderwerp gerelateerd aan het beroep DA
  
• Laat je casus controleren: mailen voor 2 maart

Deze casussen zullen jullie uiteindelijk moeten uitvoeren als eindopdracht, maar dit mag pas na goedkeuring van de casus.

Huiswerk

• Hand-out 'Rouw en slecht nieuws' lezen op CumLaude
• Lees hoofdstuk 2.6 uit 'Professionele Communicatie en Beroepshouding'.
• Maken opdracht 3 (zie CumLaude)