Les 3.2. Een veranderende mens

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tijd van ontdekkers en hervormers

3.2Verregaande veranderingen

Wat weet je nog van de manier van leven in de Middeleeuwen?

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen wat er veranderde in het beeld dat de mens van zichzelf had ten tijde van de Renaissance t.o.v. de Middeleeuwen

Hoe kan de middeleeuwse manier van denken worden beschreven?

1. Sterke nadruk op religie en bovennatuurlijke krachten
2. Focus op rationeel denken
3. Belangrijke rol voor wetenschappelijke ontwikkelingen
4. Grote waardering voor individualisme

Wat maakte Florence het centrum van de Renaissance?

1. De welvaart en rijkdom van de stad
2. De politieke macht van Florence
3. De religieuze tolerantie
4. De gunstige geografische ligging

Wat is een kenmerkende aspect van het veranderend mens en denkbeeld in de Renaissance?

1. Een grotere focus op het individu
2. Behoud van middeleeuwse denkwijze
3. Minder aandacht voor wetenschap
4. Meer nadruk op collectivisme

Leervragen

• 1. Ik kan de middeleeuwse manier van denken beschrijven

• 2. Ik kan de aspecten van het veranderend mens en denkbeeld in de Renaissance beschrijven 

• 3. Ik kan uitleggen waarom Florence het centrum van de Renaissance werd 

• Middeleeuws wereldbeeld (geocentrisme)

• Heliocentrisme

middeleeuwen

• gemeenschap

• bijbel

• memento mori
• Gedenk te sterven of Denk eraan te [moeten] sterven

renaissance

• individu

• geschriften klassieke oudheid
• carpe diem
• Pluk de dag

Aantekeningen

• middeleeuwen

• renaissance

• Renaissance= wedergeboorte van de klassieke oudheid (Gr&R)

Renaissance

• Renaissance betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Periode tussen ongeveer 1450-1600

• Ontstaan in Italië

Waarom in Italië? (1)

• Er zijn veel overblijfselen uit de Romeinse tijd

• Door handel & kruistochten was er meer geld en contacten met andere culturen (Afrika, Midden-Oosten, Azië)

• De rijke Italiaanse handelaren wilden ook genieten van luxe spullen

Wat is er anders?

• Weinig overeenkomsten met de middeleeuwen 

• De makers zichzelf op de voorgrond plaatsten. 
• Sterke voorkeur voor het leven op aarde in plaats van in het hiernamaals. 

• Schoonheid en genieten stonden centraal. 'Pluk de dag' is een oud Romeins gezegde dat hierbij past.

• individualisme

Wat weet je nog meer van Leonardo DaVinci

Aantekeningen

Middeleeuwse schilderkunst (1)

• Bijbelse voorstellingen

• weinig details

• felle kleuren

• geen expressie in gezichten (levenloos)

Middeleeuwse schilderkunst (2)

• geen diepte (perspectief)

• weinig realistisch: zolang het maar duidelijk werd wát er was afgebeeld (onderwerp, persoon)

• (vrijwel) geen naakt

Kenmerken van de Renaissance-kunst 

• thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen

• individualistisch

• naakt
  

• perspectief

• observeren, dan pas schilderen

• Het origineel: rond 120 na Chr.

• De kopie: rond 1580 na Chr.

Florence 

Geld

• Maar Florence is niet de enige stad met een eigen munt.

• Iedere stad heeft eigen munt... Niet heel handig voor de handel, want nu moet al het geld eerst gewisseld worden. 

• Met als gevolg dat mensen zich gaan specialiseren in het wisselen van geld (wisselbrieven) en hierdoor ontstaan banken. 

Familie Dei Medici

• De Florentijnse familie Dei Medici werd enorm rijk dankzij haar banken
• Maar de familie kreeg ook steeds meer macht in de stad Florence

• werd de belangrijkste opdrachtgever voor veel kunstwerken en gebouwen

Lorenzo il Magnifico (de geweldige)

De sinaasappelbomen hangen vol, een teken van overvloed en welvaart

Deze dames zijn gekleed in doorzichtige sluiers en nemen sierlijke poses aan. 

De Romeinse liefdesgodin Venus. Boven haar zweeft haar zoontje, Cupido, klaar om zijn pijlen te richten op één van de drie dames. 

Hier wordt de Griekse mythe van Chloris (godin van de bloemenwereld) en Zephyr (de westenwind) afgebeeld.

La Primavera (de lente), een schilderij van de Italiaanse schilder Sandro Botticelli. Hij maakte het schilderij omstreeks 1478 ter ere van het huwelijk van Lorenzo di Pierfranscesco de Medici. Het schilderij kwam in de slaapkamer van de bruid en bruidegom te hangen. 

Begrippen uit deze les

• Mensbeeld
•  Renaissance 
• Erfgoed
• Klassieke oudheid
• Massacultuur
• Individualistisch 
• Stadstaten 
• Elite 
• Mensbeeld
• Gouden Florijn 
• Wisselbrieven 

middeleeuwen

renaissance

carpe diem

memento mori 

Leven op aarde niet belangrijk

minder vertrouwen in de Kerk

Waarom wilden rijke Italiaanse handelaren genieten van luxe spullen?

1. Ze waren geïnspireerd door de mode in andere landen
2. Ze hadden meer geld en contacten met andere culturen
3. Ze wilden hun status in de samenleving verhogen
4. Ze wilden indruk maken op hun vrienden en familie

Wat was een reden waarom er veel overblijfselen uit de Romeinse tijd zijn in Italië?

1. De Romeinen hebben lange tijd in Italië geregeerd
2. Italië had veel natuurlijke hulpbronnen die de Romeinen nodig hadden
3. Italië was een belangrijk handelscentrum in de Romeinse tijd
4. Andere landen hebben hun Romeinse overblijfselen naar Italië gebracht

wanneer begint de renaissance ongeveer?

1. 1300
2. 1450
3. 1350
4. 1550

waarom begon de renaissance in Italië?

1. hier waren de meeste mensen katholiek
2. hier waren Romeinse overblijfselen
3. hier geloofden de mensen nog in Romeinse goden
4. hier was veel invloed vanuit de Arabische wereld

Wat betekent de term 'Renaissance'?

1. Wedergeboorte van de klassieke oudheid
2. Een revolutionaire beweging in de kunst
3. Een periode van economische groei in Europa
4. Een politieke omwenteling in de middeleeuwen

Wat zijn enkele thema's in de Renaissance-kunst?

1. Middeleeuwse legendes
2. Griekse/Romeinse mythen/sagen
3. Moderne politiek
4. Bijbelse verhalen

Welke kenmerken zijn typerend voor de Renaissance-kunst?

1. Individualistisch
2. Naakt
3. Observeren, dan pas schilderen
4. Perspectief

het begrip renaissance betekent:

Aantekeningen