complementaire zorg biologische interventie

• keuzedeel CZ
• MBO
• Studiejaar 3,4

Hoe zit je erbij?

benoem hier voorbeelden van biologische interventies die jij kent

biologische interventies

voeding

kruiden

supplementen

vitamine

etherische oliën(aromazorg)

top 5 supplementen

vit D

Mg

visolie

valeriaan

vit C

Vit B12

kruiden:

Gember

knoflook

kurkuma

kardemon

kruidnagel

thee:

venkel

tijm

Camille

anijs

lavendel

geschiedenis

Egyptische papyrusrollen(1700vChr)

Hippocrates

Grieks Romeinse arts Claudius Galenus( circa 130nChr)

kruidenvrouwen 

Hildegard van Bingen(benedictijnse Abdij) op schrift gezet

tot aan de ontwikkelingen van de chemische geneesmiddelen hebben kruiden een belangrijke rol gespeeld in de geneeskunde(tot 1921)

NU: dmv veranderende kijk op gezondheid/ leefstijl en bijwerkingen die gepaard kunnen gaan met synthetische geneesmiddelen hebben kruiden wederom een grotere belangstelling gekregen in de samenleving

(16 eeuwse wetenschapper en arts Paracelsus geeft aan dat hij het meeste geleerd heeft van de kruidenvrouwen dan van artsen en apotheken uit die tijd)

kruidenmiddelen in de zelfzorg(1) en als therapie(2)

vorm 1:kruiden worden gebruikt als zelfzorgmiddelen en vormen een onderdeel van de leefstijl van de persoon. Kruiden worden ingezet voor het behoud van gezondheid en welbevinden en worden gebruikt als 1ste keusmiddel voor de preventie en behandeling van niet-ernstige , milde aandoeningen.(vb gebruik van tijmthee bij verkoudheidsklachten)

het gaat om kruiden die vrij verkrijgbaar zijn bij reformzaak, drogist of apotheek, of zelfs supermarkt.

vorm 2: hierbij worden kruidenmiddelen voorgeschreven door een professionele behandelaar die gespecialiseerd is in het voorschrijven van FYTOTHERAPEUTICA. de kruidenmiddelen worden ingezet bij serieuze gezondheidsklachten en ziekten. De complementaire behandelaar die voorschrijft zijn oa: de natuurarts, de natuurgeneeskundig fysiotherapeut, de acupuncturist/arts, een ayurveda therapeut of/-arts

kruidenmiddelen inzetten in een verpleegsituatie

werken met kruiden in een verpleegsituatie is altijd vanuit de 1ste vorm dus:

KRUIDENMIDDELEN IN DE ZELFZORG!!!!

maw de verzorgende/verpleegkundige gebruikt milde kruiden-zelfzorgmiddelen ter ondersteuning van de zelfzorg. DUS GEEN kruidenmiddelen als therapeuticum toepassen ter behandeling van medische problemen.

ontspanningsoefening

• ontspanning via ademhaling
• ontspanning via fysieke activiteit
• ontspanning via cognitieve activiteit

handmassage

toepassen bij:

stress, angsten, somberheid, nervositeit, eenzaamheid, slapeloosheid, reumatische pijnen, stijfheid, dreigende contracturen

mensen zeggen na de behandeling
< van hoofdpijn

< van verkoudheid

betere nachtrust

voelt zich ontspannen.

massage 

Het werk pijnstillend. ...

Het verlicht angst en depressie. ...

Het zorgt voor een betere doorbloeding. ...

Het zorgt voor een betere slaap. ...

Het versterkt je immuunsysteem.

contra indicaties

bij hoge koorts

bij ontstekingen en wonden ter plaatse

bij huidaandoeningen

verse littekens, infusen, shunts ter plaatse

stollingsproblemen

aderontsteking ter plaatse

bij ernstige mate van vocht rond het hart en angina pectoris

bij zeer ernstige vermoeidheid of benauwdheid

ernstige pijnen

tijdens een psychose

wanneer aanraking niet als prettig wordt ervaren.

welke kruiden staan bij jou in het kruidenrek/ welke thee zet jij in ter preventie en welke supplementen staan er in jou medicijnkast?

opdracht biologische interventies

werk 3 voorbeelden van biologische interventies uit;

1. beschrijf waarvoor je het kan gebruiken ter preventie of behandeling van niet ernstige milde aandoeningen.
2. beschrijf de contra indicaties bij de gekozen biologische interventies.

beschikbaar wetenschappelijk onderzoek

(planten monografieën)

ESCOP(Eurpean Scientific Cooperative on Phytotherapy)

(https://escop.com)

KomissionE

 (https://arzneipflanzenlexikon.info/kommission-e.php)

WHO

Gember

effectief bij :(bij gebruik van 10gr)

brandend maagzuur

ochtendmisselijkheid

wagenziekte/zeeziekte

misselijkheid bij chemo

pijnstillend op spieren en gewrichten

stimuleert de alvleesklier tot aanmaak van meer enzymen

ontspant en opent bloedbaten en bevorderd de bloedcirculatie(verwarmend)

stimuleert de productie van insuline en verhoogd de insuline gevoeligheid

contra indicaties: 

mensen die last hebben van aanmaak  van galstenen, niet nemen, daar gember de productie van galstenen verhoogd.

zwangere mensen niet meer dan 1gram

gember werkt bloedverdunnend, dus advies bij mensen die antistolling nemen, altijd waakzaam moeten zijn bij het nemen van gember!!!! dus overleg eerst met je behandelend arts

Magnesium (Mg)

is nodig voor: 

de vorming van bot en spieren.

de overdracht van prikkels in spieren en in zenuwbanen.

het goed functioneren van spieren.

een goede werking van een groot aantal enzymen. Enzymen zijn stoffen die nodig zijn om processen in het lichaam mogelijk te maken.

de energieproductie van de lichaamscellen. 

Mg tekort: mogelijke symptomen: 

algehele lusteloosheid of vermoeidheid

spierkrampen

hartritmestoornissen in extreme gevallen

te veel Mg (>250gr)

darmklachten , zoals diarree.

ongezouten pinda's

spinazie

volkorenpasta

kipfilet

volkorenbrood

halfvolle melk

kruidnagel

kruidnagel zit boordevol: anti oxidanten, flavonoïden, en de metalen mangaan, ijzer, magnesium en zink, tevens bevat het tal van vitamine: zoals vit C, vitB12, vit K en Vit E .

verbeterd:

de spijsvertering stimuleert en beweeglijkheid van de darm bevordert

bestrijdt infecties (door de Eugenol in de kruidnagel)(helpt bij tandabcessen, urineweginfecties )

en zorgt voor versteviging van botten(de Vit K helpt bij de productie van botweefsel)

de antioxidanten in kruidnagel helpen de organen te beschermen tegen vrije radicalen, wat het risico op kanker kan verminderen.

eugenol helpt bij het regulieren van de bloedsuikerspiegel (studie uit 2006 in Pakistan 1 tot 3 gram kruidnagel per dag)

werkt als afrodisiacum; stimuleert de productie van het hormoon testosteron en kan zorgen voor een verhoging van het libido.

contra indicaties;

Eugenol kan de werking van de bloedplaatjes verstoren, mensen die bloed verdunnende medicatie innemen moeten voorzichtig zijn met kruidnagel of kruidnagelolie en steeds een arts raadplegen. Tijdens de zwangerschap en borstvoeding moet de inname van kruidnagel beperkt worden tot maximaal één gram per dag omdat het zenuwschade en geboorteafwijkingen kan veroorzaken.

kruidnagel wordt in Azië al meer dan 2000jaar gebruikt om zijn medicinale eigenschappen

chinezen: frisse adem te behouden en als afrodisiacum

eugenol is belangrijkste bestandsdeel

essentiële olie: mandarijn

zorgt voor een frisse en fruitachtige geur in elke ruimte

de geur is zacht en zoet en geeft een geborgen gevoel--> rustmomentje

de geur zorgt voor vrolijk worden--> wordt deze ook gebruikt als deel van de happiness mix olie

aanbeveling: ultrasone verdamper gemiddeld tussen de 5-20druppels op het water druppelen

aroma inhaler. 20 druppels op het katoenen staafje druppelen

geursteentje 5 tot 10 druppels 

kalmerende werking op de ingewanden,krampen

is helpend bij slapeloosheid en "bij spoken onder het bed

mandarijn kan ook ingezet worden in de huidverzorging, vooral inzetten bij een vette huid.

voor het slapen gaan in combinatie met lavendel een fijne massage olie ter ontspanning(10-15dr essentiële olie op 100ml basisolie."

less is more mbt dosering!! 

let op bij gebruik van citruschilolie in warm water versterkt de warmte de inwerking van de olie--> roodheid en irritatie

(gevoelige of net onthaarde huid)gevoelige mensen en kinderen kunnen juist onrustiger worden, wanneer je te veel druppels gebruikt, dus start met een lage dosis!!!

uit: chi.nl

deze olie wordt daarom veel gebruikt door ouders met een druk gezin, het zorgt voor een rustmomentje

knoflook

anti bacteriële werking

(ingezet worden bij voedselvergiftiging door escherichia coli en salmonella)

bloed verdunnende eigenschappen,

3 tot 6 uitgeperste knoflook tenen zorgen voor daling van de bloedsuiker

 dus helpt bij hoge RR, stolsels, hoog cholesterol en hart en vaatziekten, de allicine in knoflook verwijd de bloedvaten (

helpend zijn bij verschillende vormen van kanker(darm, maag, borst,prostaat en longkanker

bevat antioxidanten  deze helpen het immuunsysteem

bevat  selenium, calcium, fosfor, vit C en Vit B6

knoflook kan als AB ingezet worden

wanneer je giftige paddestoel of kruid( gebruik meteen knoflook met kokende melk ,dit zorgt voor neutralisatie!!)

bij erectieproblemen 4 teentjes knoflook gedurende 3 mnd en de problemen hierbij zijn verminderd.(voorkomt dichtslibben van de aderen)

bijwerkingen: allergische reacties /huidirritaties

spontane bloedingen icm antistolling

sterke geur uit de mond(peterselie of munt gebruiken)

wordt in de reguliere gezondheidszorg erkent als heilzaam product!!

kamille

kan ingezet worden voor mondspoeling

is kalmerend op het zenuwstelsel

is rustgevend bij stress paniek en onrust

werkt ontstekingsremmend, pijnstillend en desinfecterend

helpt bij misselijkheid, depressie, stijfheid, allergie, slapeloosheid, spit, overgangsklachten, weinig eetlust, hoofdpijn, menstruatiepijn,

helpt bij huidklachten, zoals acne, eczeem, psoriasis, steenpuisten, luieruitslag, wondjes, zweertjes, insektenbeten, blaren, brandwonden en vrieswonden

contra indicatie: niet gebruiken tijdens zwangerschap en wanneer je bloedverdunners gebruikt deze thee NIET STRUCTUREEL DRINKEN ivm coumarine in de camille en dit werkt bloedverdunnend! bij hooikoorts!

kamille thee: de kamille hoofdjes in de pot en laat 10 min trekken, je kan ze koud/warm drinken( 3a4 kopjes per dag)

kamille in bad 5 gr gedroogde kamille per liter water.

maak een compres: stop 3 tot 10 gr kamille bloemen in een doekje , overgiet met heet water en 5 min op de aangedane(wondje of ontsteking) plek laten liggen,

inhalatie: 2 to 3 eetlepels kamillebloesem per liter water. met handdoek over je hoofd boven de schaal hangen en denk af met handdoek en 10 minuten!!!

kamille toevoegen aan massageolie werkt als diepe ontspanning voor geest en spieren en banden

kurkuma

ontstekend remmende stof die de hersenen beschermt tegen beschadigingen van cyanide,lood en cadmium

zeer sterke antioxidant en antibacteriële stof (wondjes mee ontsmetten)

is helpend bij hart en vaatziekten(versterkt en endotheel) RR wordt geregeld, de stolsel worden voorkomen en voorkomt samenplakken van bloedplaatsjes en bloedklonters, LDL cholesterol wordt verlaagd in het bloed

ontstekend remmend  ( ingezet bij artritis of ontstekingen aan de gewrichten)

kurkuma verlaagt het glucosegehalte en vermindert de insulineresistentie

verlicht menstruatiepijn(vermindert nl spiersamentrekkingen) en regelt de hormoon balans tussen oestrogeen en progesteron

remt uitzaaiingen, gaat  de vorming van bloedvaten  in tumoren tegen, remt de aanmaak van groeifactoren, verminderd de celdeling en dood kankercellen

contra indicatie 

allergische reacties bij contact op de huid

brandend maagzuur, misselijkheid en diarree, en risico op bloedingen bij hoge dosissen kurkuma 

(een normale dagdosis is 8 gram)

kan de werking van medicatie beïnvloeden zoals bloed verdunnende medicatie en ontstekingsremmende medicatie, dus raadpleeg arts bij gebruik

TNF is een belangrijk ontstekingseiwit bij artritis en curcumine blokkeert de werking van TNF

een Amerikaans-thais onderzoek uit 2012 240 mensen met verhoogde kans op diabetes 16,4% van de placebo groep had diabetes ontwikkeld en van de curcuma groep 0%

vanaf 2012 is er een onderzoek binnen AMC gaat over de werking van curcuma tegen kanker.

curuma is niet bestand tegen licht en verhitting, een groot deel wordt afgebroken in de darm en lever. de opname is beter wanneer je zwarte peper toevoegt 6 tot 10 gram per dag

kruidnagel

verbetert de spijsvertering, kalmeert de maag en helpt bij maagdarmklachten, zoals winderigheid, diarree en een opgeblazen gevoel

pijnstillend en ontstekend remmend(door de oliebestanddelen in kruidnagel) en ze hebben een antimicrobiële activiteit tegen virussen, schimmels, bacteriën en parasieten.

bij tandpijn(eugenol) inzetten om de mond te verfrissen

indicaties: infecties, candidiasis, spijsverteringsklachten, natuurlijke bloedverdunner, lokale pijnstiller en ontstekingsremmer, geeft een verbetering van bloedglucose spiegel. biedt bescherming aan hart, lever en ogen.

contra indicaties: bij allergie/overgevoeligheid voor kruidnagel

interactie: 

kruidnagel kan de werking van bloedverdunners versterken

bij zwangere vrouwen en kinderen onder 7 jaar niet als medicinale hoeveelheden gebruiken, maar kruidnagel in voedsel wel toegestaan

0,5 tot 1gr per dg, bij voorkeur voor een maaltijd in te nemen. max inname van 20 mg kruidnagelpoeder per kilo lichaamsgewicht per dag

rooibosthee

het beschermt DNA tegen mutaties

rooibos beschermt tegen kanker in het algemeen en kan de negatieve effecten van vermijdbare oorzaken neutraliseren

het ontgift het lichaam

schadelijke effecten van röntgenstraling en radioactieve straling worden gestopt

 bied bescherming tegen gifstoffen uit het milieu

rooibos is een bloedverdunner , helpt tegen hoge RR, heeft een anti oxidantia eigenschap en is preventief middel tegen bloedsomploop stoornissen, arteriosclerose en hart en vaatziekten in het algemeen.

borstvoeding gevende moeder, maakt meer melk aan, gaat kolieken van baby's tegen, de baby wordt er een beetje rustiger van.

stress verminderend, werkt ontspannend , rustgevende en verkwikkende drank op het zenuwstelsel

s'nachts beter slapen, prima in te zetten bij hyperactieve kinderen

de anti oxidanten zorgen ervoor dat de ouderdomsverschijnselen minder snel voordoen(werkt tegen grijze staar, macula degeneratie, geheugenverlies) helpt verzwakt immuunsysteem, bij virale infecties, maagdarmkrampen, constipatie, leverziekte contra indicaties: in zijn algemeenheid is deze thee veilig. mensen die hormoongevoelige aandoeningen  hebben, liever deze thee kunnen vermijden, ivm bepaalde stoffen een oestrogene werking hebben( het effect is echter klein) 

baby's met kolieken kan je lauwe rooibosthee in de fles doen.

Uitwendig gebruik rooibos

Rooibosthee die is afgekoeld hoef je niet gelijk weg te gooien; je kunt het gebruiken als compres. Maak een doek nat met rooibosthee. Je kunt ook een bad nemen met hele sterke rooibosthee. Het helpt tegen de volgende indicaties:

Eczeem, jeukende huidirritaties en luierdermatitis,

Dermatitis, fotosensitieve dermatitis, psoriasis,

Herpes simplex of koortsblaasjes en acne,

Ruwe huid.

oregano=wilde marjolein

hoestdrank te gebruiken, tegen kiespijn.

laxerend middel, stimuleert de spijsvertering en verdrijft misselijkheid(maagaandoeningen, psoriais, geelzucht tonsillitis)

bevat veel fytonutrienten, zodoende een antiseptische werking, gaat dus schadelijke bacteriën en vrij radicalen te lijf

ware boost voor je immuunsysteem

zit ook mangaan en vit K in oregano. 12 gram is aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor vit K , er zit Fe2, Ca en vit E en aminozuur in en het bevat ook vezels.verkwikkend effect,voor slangenbeten, oregano-thee met wijn.

bladeren werden lokaal gebruikt o huidzweren en pijnlijke spieren te behandelen

olie kan gebruikt worden bij acne, voetschimmel, insecten en spinnenbeten, psoriasis, ringworm, rosacea, spadaderen, wonden en wratten

contra indicatie: oregano olie mag niet worden aangebracht op slijmvliezen in concentraties van meer dan 1%, ivm irritaties!! bij zwangerschap en lactatie, oregano kan abortieve en emmenegogue -effecten hebben

bijwerking is allergische contactdermatitis, grote hoeveelheden kunnen maagdarmproblemen veroorzaken. bij gebruik van bloedverdunners, oregano heeft een versterkende werking op deze middelen!! heeft ook een versterkende werking op diabetesmedicatie, dus altijd aangeven bij behandelend arts. de absorptie van Fe en Zn kan verminderen(theorie)

sgtudie met muizen ivm staphylococcus infectie. met oregano leefde nog 43% na 30 dagen in leven,  zonder stierven na 1 week

emmenegogue effecten: bloeddoorstroming in baarmoeder te bevorderen en menstruatie stimuleren

https://www.sohf.nl/nutrienten/oregano 

brandnetelthee

bevat bevoordelen vitamines(A en C) , mineralen en is zeer effectief bij bloedarmoede, voorjaarsmoeheid en verkoudheid, positief effect op het immuunsysteem.

werkt nl bloedzuiverend, vocht afdrijvend en antiallergisch (wanneer je brandnetelthee drinkt krijg je antihistamine binnen, dus bij milde vorm van hooikoorts wordt dit wel voorgeschreven.

het is pij verlichtend(door de ontstekingsremmende eigenschap)ingezet bij artritis en andere gewrichtsklachten, en wordt ingezet bij last van spierpijn en hoofdpijn

vocht afdrijvend, wil zeggen ze stimuleren de doorloop van urine, waardoor je lichaam in staat is om afvalstoffen effectief af te voeren ( door af en toe een kopje brandnetelthee te drinken , voorkom je nierstenen, ter ondersteuning voor je medicatie bij blaasontsteking)

helpend zijn bij huidproblemen(acne, zweertjes en eczeem)

contra indicaties: brandnetel bevat vit K en dit zorgt ervoor dat het bloed minder goed stolt, dus in combinatie met bloedverdunners altijd arts raadplegen!! niet nemen bij zwangerschap, borstvoeding en kinderen onder 12 jaar . bij  nier dysfunctie

brandnetel door de eeuwen heen:

hippocraters --> diuretica

middeleeuwen--> reumatische klachten, bloedzuiverend, haargroei

renaissance-->vocht afdrijvend en menstruatie bevorderend, hielp bij zwellingen en stelpende werkingen bij bloedingen, zoals neusbloedingen

brandnetels plukken op droge dagen(op 50 meter van de zichtbare weg af) niet in een plastice zak, ivm zweten van de brandnetels!!

15 min laten trekken

afh van de hevigheid van de hoofdpijn,kan 1 kopje al zeer affectief zijn

je kan ook doekje dippen in strek getrokken brandnetelthee en dit vervolgens op de huid deppen.

laurierblad

geneeskrachtige werking bij darmproblemen(werkzaam tegen diarree)

heeft ook een antidepressieve werking(niet wetenschappelijk bewezen)

bij drinken van laurierthee voelen ze rust en hebben minder behoefte aan snoep en rookverslaving.

laurier bij diabetes, als je dagelijks drinkt dan sullen de bloedsuiker niveaus de triglyceriden en cholesterol niveaus dalen, dus ook kans op minder hart en vaatziekten

vocht afdrijvend middel, je kan het inzetten om braakneigingen op te wekken. 

samentrekkende of astringerende eigenschappen

helpt dat wonden minder vocht afscheiden

goed tegen roos(hoofdhuid) 

effectief bij ademhlaingsstoornissen

uitwendig ingezet bij reuma, verstuikingen, kneuzingen, zweren en schurft( kompres gebruiken)

insektenwerend middel(lauriene zuur) nuttig tegeninseketen enparasieten

contra indicaties inprincipe geen , maar bij zeer hoge dosis kan het tot slaperigheid , diarree en darmstoornissen leiden en zelfs tot dermatitis. ben voorzichtig bij zwangere vrouwen in kinderen 

2007 Pakistaans onderzoek mbt laurier als geneesplant in te kunnen zetten om diab complicaties te verminderen.

1kopje heet water, 3tot 5 laurierblaadjes, een beetje citroen en theelepel honing  (15 min de laurier laten trekken)

munt

stilt krampen in het darmstelsel, de geur heeft al een antibacteriële werking.

van munt wordt menthol gemaakt en deze kan effectief zijn bij sommige vormen van hoofdpijn

pepermuntolie ingezet bij jeukende huidziekten

antibacteriële werking is effectief bij slijmvliesontstekingen, verzacht keelpijn, goed in te zetten bij verkoudheid

munt heeft positieve effecten op de spijsvertering( waaronder rustig maken van de ingewanden) maar ook bevordert het de spijsvertering en werking van de speekselklieren. de antibacteriële werking zorgt ervoor dat de mond schoner wordt.

ontstekingsremmende werking , mondzorg(mondabcessen, tandvleesontstekingen tip kauw op muntblaadjes)

werkt verdovend en verkoelend, (denk aan plaatselijke spierpijn)

gebruik van pepermuntwater tegen de pijn en kloven aan de tepels bij moeders die BV geven

Munt kan helpen bij stress, daar 1 kopje muntthee ontspannend werkt.

dankzij de kalium helpt het het hartritme te reguleren, de RR te verlagen en bloeddoorstroming te verbeteren

contra indicaties , het kan allergische reacties uitlokken( moeilijk ademen, gezwollen tong/lippen) wanneer je galstenen hebt liever geen munt gebruiken, daar er verhoogde productie van gal is bij gebruik van munt. eterische olie NOOIT innemen en pillen met muntextract moeten beperkt worden tot 90 gr per dag. waakzaam zijn bij gebruik van thee in de zwangerschap. munt inname heeft een nadelige invloed op de werking van chemotherapie, dus niet gebruiken en arts waarschuwen

menthol werd in de oudheid ingezet om slangen te verdrijven.

belangrijke vestanddelen: calcium, kalium, magnesium, fosfor, ijzer, vit ACDE,

onderzoek uit 2007

venkelthee

natuurlijk antivlooien middel(venkelpoeder)

venkel is al sinds de oudheid een medicijn(Indiase geschiedenis en Romeinse rijk)  nl medicijn tegen oogziekten!!(eten van venkelwortel en venkelzaad)retinopathie en maculadegeneratie

bevat anethol(fyto oestrogeen) aanmaak van moedermelk en aanmaak van borstweefsel ,bestrijdt ook de aanwezigheid van tumors(bewijs vanuit onderzoek op dieren) en ondersteunend voor de lever.

natuurlijke mond verfrissers (kauwen op venkelzaad, anijszaad of komijnzaad)

goede botgezondheid, verbeterd de huis, verlaagt de RR, geneest heel wat spijsverteringsproblemen, verhoogt het verzadigings gevoel, verlaagt hart en vaataandoeningen, versterkt de geestelijke gezondheid, versterkt de haarfollikels en behandelt anemie, en verbetert darmkrampjes bij zuigelingen

contra indicaties

bij hoge doseringen gedurende een langere periode venkel waarschuwt het voedingscentrum voor hallucinaties, leverschade of mogelijk kanker, tijdens de zwangerschap geen venkel drinken, ben je allergisch voor wortels dan venkel ook vermijden, daar venkel behoort tot de wortelfamilie, bij gebruik van bloedverdunners of een bloedstollingsprobleem ook voorzichtig zijn 

er is mogelijk interactie met medicatie dus overleg altijd met huisarts

in hedendaags onderzoek is de werking tegenoogziekten onderzocht bij glaucoom bij dieren, was een afname te zien.

onderzoek naar diab retinopathie is in 2008 in India

https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/165979-venkel-goed-voor-ogen.html

Zo maak je deze thee:

plet een eetlepel venkelzaad en fijn

doe de geplette zaden in een zeef of thee-ei

giet hier 250 ml kokend water overheen

laat de thee 5-10 minuten trekken3 kopjes per dag

welke informatie neem je mee vanuit deze en eerdere lessen?