tekstsoorten oefenen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

 Uiteenzetting, betoog en beschouwing

Leesvaardigheid 

tekstsoorten

Uiteenzetting: informeren, uitleggen, ware en controleerbare feiten. Objectief en zakelijk geschreven.

Beschouwing: informeren, lezer tot nadenken willen stemmen. Verschillende interpretaties, meningen, argumenten, verklaringen. Subjectief en met persoonlijke noot geschreven. Niet opdringerig!

Betoog: overtuigen / betogen, overhalen iets te doen (activerende betogen).

 Inhoudelijke zaken die bijdragen aan dit tekstdoel:

 standpunt, argumenten, tegenargumenten, weerleggingen.

 Subjectief en persoonlijk. Emoties of zakelijk. 

Instructie: stap voor stap uitleg geven 

Hier zie je allerlei meningen aan bod komen (ieder zijn eigen argumenten), ook die van de schrijver zonder dat je het idee krijgt dat je juist zijn standpunt moet overnemen.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting

Deze tekstsoort is het beste te vergelijken met een handleiding.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting
4. Instructie

Dit is een zakelijke, objectieve tekst.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting

Hierin zie je de stelling van de schrijver plus zijn argumenten. Het doel van de schrijver is dat je zijn mening moet overnemen.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting

In lange examenteksten kan heel goed een combinatie van de tekstsoorten voorkomen, zoals een betoog gecombineerd met een uiteenzetting.

1. Waar
2. Niet waar

Je moet wel (of juist geen) actie ondernemen.

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Activeren
4. Adviseren

Het doel is om je van zijn mening te overtuigen. Je moet hetzelfde standpunt krijgen als de schrijver

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Activeren
4. Amuseren

Je moet kennis opdoen, iets te weten komen.

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Adviseren
4. Amuseren

Tekstsoort

Tekstdoel

Betoog

Beschouwing

Uiteenzetting

Informeren

Overtuigen

Adviseren

Activeren

Amuseren

De schrijver vertelt in tekst P over het ontstaan en de historische ontwikkelingen bij de homeopathie.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting

De auteur van tekst S is van mening dat de homeopathisch arts het uiteindelijk zal winnen van zijn reguliere collega, omdat zijn behandeling van de patiënt kil en onsympathiek is.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting

De auteur maakt in tekst R de alternatieve geneeswijze als homeopathie aan de lopende band belachelijk door bijvoorbeeld de denkwijze van de arts en de enorme verdunningen op de hak te nemen.

1. Betoog
2. Beschouwing
3. Uiteenzetting