P3 - hh Rousseau compleet

• Filosofie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

P3 - hh Rousseau compleet

Aan de slag

Sleutelbegrippen:

• natuurtoestand
  
• vervreemding
• zelfliefde en eigenliefde
• sociaal contract
• directe democratie
• citoyen
  
• Algemene wil
• unanimiteit en uniformiteit

Examenopgaven

2023, 1e tijdvak: 10, 11

Aan de slag

Ik kan uitleggen en evalueren dat de moderne mens volgens Rousseau tot bloei komt door directe of participatieve democratie en niet door representatieve democratie. 

ET15

Daarbij kunnen zij betrekken: 

• Rousseaus mensbeeld met het onderscheid tussen zelfliefde en eigenliefde;
  
• Rousseaus opvatting dat de mens zijn natuurlijke vrijheid is verloren, maar deze kan herwinnen als citoyen die zichzelf de wet stelt en de algemene wil volgt.

Natuurtoestand = idee over hoe de mens van nature leeft, zonder wetten of regering.

ET 15.1 Rousseaus mensbeeld met het onderscheid tussen zelfliefde en eigenliefde

Zelfliefde = natuurlijke, menselijke drang tot zelfbehoud en medeleven.

Eigenliefde =

Een kunstmatig verlangen naar status, macht en eer.

Van natuurlijke vrijheid

Naar onvrijheid en vervreemding 

ET 15.2 Rousseaus opvatting dat de mens zijn natuurlijke vrijheid is verloren, maar deze kan herwinnen als citoyen die zichzelf de wet stelt en de algemene wil volgt.

Wat is het verschil tussen Rousseaus kijk op de samenleving en die van Mill?

ET 15.2 Rousseaus opvatting dat de mens zijn natuurlijke vrijheid is verloren, maar deze kan herwinnen als citoyen die zichzelf de wet stelt en de algemene wil volgt.

Oplossing...

Citoyen =  burger die zichzelf de wet stelt

Algemene wil = gemeenschappelijke uitdrukking van algemeen belang. Dat wat goed is voor iedereen.

ET 15.2 Rousseaus opvatting dat de mens zijn natuurlijke vrijheid is verloren, maar deze kan herwinnen als citoyen die zichzelf de wet stelt en de algemene wil volgt.

Oplossing vervreemding door de samenleving:

Eigen wetten kunnen volgen. Dus: directe democratie. 

Dat leidt ons van eigen (egoïstische) behoeftes naar algemene wil. Zo word je 'citoyen' en heb je je vrijheid herwonnen.

ET 22 Rousseau, natuurtoestand en het sociaal contract

In de natuurtoestand waren we vrij
Samenleving leidde tot concurrentie, strijd, jaloezie 

verloren vrijheid

Sociaal contract: (ongeschreven) afspraak tussen burgers en staat in een samenleving.

Invulling Rousseau: directe democratie

herwonnen vrijheid!

Sociaal contract bij Rousseau

Geeft vrijheid terug want:

1. beschermt tegen onderdrukking want verplichtingen en rechten gelden voor iedereen (dus gelijkheid).
2. zorgt voor autonomie (ook als je oneens bent) want je bent deel van de wetgevende macht en wordt beschermd tegen eigen grillen..
   
   

ET 22 Rousseau, natuurtoestand en het sociaal contract

Algemene wil: uitdrukking van het algemeen belang, dus datgene wat goed is voor iedereen. 

> Rousseau: vrijheid is de Algemene Wil volgen.

Sociaal contract bij Rousseau

Geeft vrijheid terug want:

1. beschermt tegen onderdrukking want verplichtingen en rechten gelden voor iedereen (dus gelijkheid).
2. zorgt voor autonomie (ook als je oneens bent) want je bent deel van de wetgevende macht en wordt beschermd tegen eigen grillen..
   
   

1. Gelijkheid: beschermt tegen onderdrukking want verplichtingen en rechten gelden voor iedereen
2. Autonomie: want je bent deel van de wetgevende macht en wordt beschermd tegen eigen grillen..

ET 22 Rousseau, natuurtoestand en het sociaal contract

Directe democratie geeft via de Algemene Wil vrijheid terug doordat dit zorgt voor:

Voorbeeld

Hoe leerplicht je vrijheid kan vergroten (ook al heb je geen zin)

Voorwaarden werkende democratie

• Mensen moeten goed geïnformeerd zijn
• geen overleg
• persoonlijke voorkeuren moeten aan de kant geschoven.
• geen unanimiteit, wel uniformiteit

welke is het meest problematisch? waarom?

Directe democratie werkt alleen als:

• Mensen goed geïnformeerd zijn
  
• geen overleg
  
• persoonlijke voorkeuren niet meespelen
  
• geen unanimiteit, wel uniformiteit

Welke voorwaarde is het meest problematisch? Waarom?

ET 22 Rousseau, natuurtoestand en het sociaal contract

Stel dat jij tegen de leerplicht stemt, maar de meerderheid stemt voor. Hoe zou Rousseau jouw stem verklaren? En hoe zou hij uitleggen dat de leerplicht toch je vrijheid vergroot?