14.4 Het netvlies en de hersenen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

§14.4 Het netvlies en de hersenen

Herhaling §3: bouw oog

Herhaling §3: bouw van het ook oog

Het doorzichtige deel van het harde oogvlies aan de voorkant van je ogen

Blinde vlek: Plaats in het netvlies waar de oogzenuw en bloedvaten door het netvlies gaan; bevat geen staafjes of kegeltjes.

Gele vlek: Centrale deel van het netvlies recht achter de pupil, waarmee je het scherpst kunt zien; bevat alleen kegeltjes.

Netvlies: Binnenste vlies in het oog met fotoreceptoren: staafjes en kegeltjes

Onderdelen van het oog (Binas 87C2)

Accommoderen: Vormverandering van de ooglens bij het scherpstellen.

Weet je nog?

§3: Wat waren de functies van het harde oogvlies, vaatvlies en netvlies?

1. Bescherming, waarneming en stevigheid.
2. Bescherming, waarneming en voeding
3. Bescherming, stevigheid en waarneming.
4. Bescherming, voeding en waarneming.

Een lichtstraal valt op het oog.

Zet de onderstaande onderdelen van het oog, waar deze lichtstraal achtereenvolgens doorheen gaat, in de juiste volgorde: je kunt ze naar de juiste plaats slepen.

Lens

Hoornvlies

Glasachtig lichaam

Netvlies

Oogkamer

Sleep de juiste onderdelen naar het juiste nummer.

9

3

12

Gele vlek

Hoornvlies

Oogspier

Als je een lens los zou halen uit het oog, is het dan bol of plat?

1. bol
2. plat

Wanneer een voorwerp steeds dichterbij komt, wordt de lens steeds …(1)… en het straalvormig lichaam …(2)... steeds meer.

(tip: die laatste kan je voelen in je oog als je scherpstelt op iets heel dichtbij)

1. 1: boller 2: ontspant
2. 1: boller 2: spant
3. 1: platter 2: ontspant
4. 1: platter 2: spant

De zenuw bij de pijl is
beschadigd. Hierdoor:

1. zie je geen beelden van rechts meer
2. zie je geen beelden van links meer
3. zie je geen diepte meer

§14.4 Het netvlies en de hersenen

Leerdoelen

-het verschil tussen de werking van staafjes en kegeltjes bij het vormen van een beeld kunnen beschrijven 

-bouw en ligging van neuronen in het netvlies kunnen beschrijven
-het verschil in scheidend vermogen van de gele vlek met andere delen van het netvlies kunnen toelichten

-het verband tussen de intensiteit van prikkeling van de drie typen kegeltjes en het waarnemen van kleuren kunnen toelichten

Netvlies

In het netvlies worden lichtprikkels omgezet in impulsen.

Via de oogzenuw gaan deze naar de grote hersenen om het beeld te verwerken.

Netvlies

Op het netvlies liggen 2 soorten zintuigcellen.

1. De staafjes

2. De kegeltjes 

Valt er geen licht op, dan geven staafjes een constante hoeveelheid neurotransmitter af. Dat geeft een constante stroom impulsen naar de hersenen: je ziet zwart.

Het herstel van rodopsine zorgt ervoor dat we moeten wennen aan het donker. Er moet meer rodopsine terug worden gevormt om weer goevoelig genoeg te worden

* Lage prikkeldrempel

* Weinig detail

De drie typen kegeltjes hebben elk hun optimale gevoeligheid bij een andere golflengte.

verdeling

staafjes en kegeltjes

over het netvlies

Zet de juiste kenmerken bij de juiste receptorcel.

Staafjes

Kegeltjes

Om de gele vlek

In de gele vlek

Hoge prikkeldrempel

Lage prikkeldrempel

Scherp zicht, kleur

Contrast, grijstinten

Blinde vlek           Gele vlek

Gele vlek

Plek in het netvlies waar alleen kegeltjes liggen. Elk kegeltje is verbonden met een eigen zenuwcel, beeld is daardoor heel scherp.

Blinde vlek

Plek waar de uitlopers van de zenuwcellen door het netvlies gaan. Op die plek zitten dus geen zintuigcellen. Beeld dat daarop valt wordt niet geregistreerd.

De blinde vlek merk je normaal niet omdat:

1. de hersenen het ontbrekende beeld invullen
2. de ogen continue bewegen
3. je met twee ogen kijkt
4. alle drie

Opbouw van het netvlies

Het ligt valt door de laag cellen in het netvlies tot het een fotoreceptor raakt

Licht valt door het oog op het netvlies

Een groepje fotoreceptoren (receptief veld) geeft impulsen door naar een ganglioncel via bipolaire cellen

De axonen van de ganglioncellen lopen door de oogzenuw om de impusen van de staafjes als kegeltjes naar de hersenen af te voeren

Gedetailleerde

 In de gele vlek zijn kleine groepen kegeltjes, waardoor het vermogen om details te onderscheiden (scheidend vermogen) hoog is.

• Meer receptieve velden met minder fotoreceptoren  => Gedetailleerde informatie

Buiten het de gele vlek zitten grote groepen met staafjes

• Minder receptieve velden met meer fotoreceptoren => Minder detail
  

Opbouw van het netvlies

Onderdelen in het netvlies. In welke volgorde komt inkomend licht langs:
1. amacriene cellen, 2. horizontale cellen, 3. kegeltjes/staafjes, 4. ganglion cellen, 5. pigmentcellen, 6. bipolaire cellen

1. 4-1-6-2-3-5
2. 1-4-6-2-5-3
3. 2-4-1-6-3-5
4. 5-4-1-6-2-3-5

Hiernaast is een deel van een netjesvlies weergegeven. Van welke kant valt het licht op het netvlies?

1. Van boven en raakt eerst staafjes en kegeltjes
2. Van onder en raakt eerst gevoelszenuwcellen
3. Van links
4. Van rechts

Licht-donker contrast

• Dit is het verschil tussen lichte en donkere kleuren  
  
• wit -zwart is het grootste contrast 
  
• contrast zicht wordt versterkt door amacrien en horizontale cellen
  

Kleuren zien

Alle kleuren die wij zien worden

gemaakt door rood/groen en

blauw te combineren

Basis voor ons kleurensysteem

• Kleur
• Helderheid

De drie typen kegeltjes hebben elk hun optimale gevoeligheid bij een andere golflengte.

Kleuren zien

Afhankelijk van de golflengte

worden andere fotoreceptoren

geactiveerd

Wanneer er geel licht (580nmn zie vorige dia) op de kegeltjes valt, welke kegeltjes reageren dan?

1. Alleen de kegeltjes voor geel
2. De kegeltjes voor blauw en die voor groen
3. De kegeltjes voor rood en de kegeltjes voor groen
4. Alleen de kegeltjes voor groen, maar een klein beetje

Op schepen wordt er op de brug tijdens de hondenwacht (00:00 tot 04:00) gewerkt in rood licht.

Wat is het voordeel van werken in rood licht op de brug?

1. Er zijn meer kegeltjes gevoelig voor rood licht
2. Door het rode licht zijn de panelen beter leesbaar
3. Door het rode licht blijft het nachtzicht behouden
4. Het simuleert nacht

Kleuren zien

Afhankelijk van de golflengte

worden andere fotoreceptoren

geactiveerd

Toelichting:

Rood licht activeert niet/nauwelijks de rodopsine in de staafjes waardoor de staafjes gevoelig blijven en het nachtzicht behouden blijft

In tegenstelling van wat vaak wordt gedacht komt een stier niet af op een rode lap, maar juist op de beweging van de lap. Stieren (en koeien) zijn namelijk rood-groen kleurenblind. Hoe kun je dat aan het oog zien?

1. Het oog heeft geen gele vlek.
2. Het oog heeft alleen maar staafjes.
3. Het oog heeft geen rode en groene kegeltjes.
4. Het oog heeft geen blinde vlek.

Hoeveel poten heeft de olifant?

Wat staat hier?

https: