Project P les 3 Geschiedenis en soorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Gedichten door de jaren heen

Doelen van vandaag

• Je leert wat een gedicht is.
• Je kunt een gedicht herkennen door de opbouw en het rijm.
• Je kunt van een gedicht een rijmschema maken.
• Je kunt aan een ander uitleggen hoe een gedicht in elkaar zit en hoe je een rijmschema maakt .

Vroeger

• Toen mensen nog niet konden schrijven, werden verhalen verteld door (rijmende) gedichten en liederen te vertellen. 
• Dat was makkelijker te onthouden en te vertellen.
• Een verhalenverteller heette een minstreel.

Rond 1750

• Gedichten worden ook gebruikt bij opvoeding - omdat het makkelijker te onthouden is.
• Hieronymus van Alphen schreef het eerste boek met kinderversjes.
• De kinderen waren altijd superbraaf en deden alles goed. Zij moesten als voorbeeld dienen.

Rond 1850

• Kinderen zijn niet braaf.
• Sprookjes eindigden meestal slecht.
• Kinderversjes veranderden ook en werden levenslesjes: als je niet luistert, dan.... 
• Piet de Smeerpoets.

Versjes uit 'Piet'

• Kinderen moesten wel iets leren.
• Ging altijd over stoute dingen doen en de straf die je dan kreeg.
• Gruwelijk... 
• 2 voorbeelden.
• Let ook op de afbeeldingen!
  

Tsja,

Dan moet je maar doen wat je gezegd wordt....

Is dit OK?

ja hoor!

nee, echt niet!

NU

• Nog steeds veel kinderboeken met versjes.
• Annie MG Schmidt:  ik ben lekker stout.
• Nijntje boeken.
• Roald Dahl's gruwelijke rijmen.
• Minder erg, geen straf, geen wijze lessen en heel veel humor. 

Wat hoort er volgens jullie bij gedichten?

Is het moeilijk of makkelijk om te dichten?

moeilijk

makkelijk

Begrippen

• Kort een paar begrippen bespreken.
• Daarna aan de slag met rijm.

Soorten gedichten

• Liedjes
• Sinterklaasgedicht
• Grappige rijmpjes
• Limericks
• Poetry Slam
• Kinderversjes
• "Moeilijke poëzie"

Gedichten

• Rijm
• Ritme / metrum
• Er zijn veel minder regels dan in verhaal.
• Ook liedjes, rap en poetry slam zijn soort van gedichten...  

Opbouw

• Kortere regels.
• Nieuwe regel? Adempauze.
• Daardoor ontstaan ritme en metrum.

Opbouw 2

• Een herhaald stukje heet een REFREIN (denk aan lied).
• De 'alinea's' heten hier STROFES. 
• RIJM KAN OP VERSCHILLENDE MANIEREN
• Wij hebben het over eindrijm.
  

Nijntje

Woorden aan einde zinnen rijmen. 

Dat heet EINDRIJM.

We kijken welke regels rijmen.

Dat is hier regel 2 en regel 4

Rijmschema

• We kijken naar de woorden op het einde.
• Elke klank krijgt een letter van a-z.
• Gelijke klank = gelijke letter.
• Dan krijg je een schema:
• uit = a
• moe = b
• onderweg = c
• toe = b

schema:

abcb

Dikkertje Dap

Regel 1 en 2 rijmen

Regel 3 en 4 rijmen

Superguppie

1. alle guppies die ik had
2. zwemmen nu in onze kat
3. nou ja, waarschijnlijk zijn ze dood
4. hij viste zó 
5. zó met zijn poot

Samenvatting

1. gedichten bestaan al lang
2. kindergedichten waren eerst heel braaf
3. en toen heel gruwelijk om een lesje van te leren
4. nu kan eigenlijk alles wel
5. gedichten hebben strofen/refreinen
6. gedichten rijmen vaak
7. je kan bij een gedicht een rijmschema maken van het EINDRIJM

Wat heb je vandaag
geleerd over gedichten?