5.1 Woonplaats en werkplaats(2023-2024)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

5.1: Woonplaats en werkplaats

Deze les:

• Herhaling Tijdvak 2 en 3
  
• uitleg paragraaf 5.1: woonplaats en werkplaats.
• aan de slag: Opdr 1t/m 3 van de methode.

Aan het einde van deze les:

... kun je oorzaken noemen voor het ontstaan van de eerste steden.

... kun je uitleggen waar de eerste steden ontstonden.

... kun je in je eigen woorden uitleggen wat de begrippen: verstedelijking, aanbod, vraag en winst betekenen.

... weet je hoe de opdracht bouw een middeleeuwse stad eruit gaat zien.

5.1: Woonplaats en werkplaats

In deze paragraaf leer je:

• hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.
• hoe de economie zich ontwikkelde
• hoe ambachtslieden samenwerkten
• hoe handelssteden samenwerkten
  
  

kenmerkend aspect: de opkomst van handel en het ontstaan van steden.

Dit betekenen de begrippen....

verstedelijking

aanbod

vraag

winst

bank

rente

Wat voor soort samenleving had Europa in het tweede tijdvak?

Dat betekende dat mensen.....

In het vorige tijdvak (3) welke samenleving had Europa toen?

Dat betekende dat mensen.....

Hoe kwam het dat er geen steden meer waren?

platteland en stad:

voor de tijd van steden en staten:

• hofstelsel
•  landbouwsamenleving
•  grootste deel van de bevolking 

was (horige) boer.

platteland en stad:

vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

•  Boeren gaan moerasgebieden droogleggen door sloten te graven. Ook kapten ze bossen. Zo kwam er meer ruimte voor akkers.
• Boeren gingen een andere ploeg gebruiken.

gevolg: Grotere oogst, meer voedsel, mensen leven langer, bevolking groeit.

platteland en stad:

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

• knooppunten van land- en waterwegen.
• bij een kasteel of een klooster

Hierdoor groeit de handel.

platteland en stad:

De groeiende landbouwproductie had ook uitbreiding van de nijverheid tot gevolg. Door de groei van de bevolking kon een deel van de boeren ander werk gaan doen, bijv. een ambacht uitoefenen.

platteland en stad

handelaren en ambachtslieden gingen steeds vaker bij een markt wonen, zo groeiden marktplaatsen vaak uit tot steden.

Dit noemen we verstedelijking

Wat valt je op? Waar ontstaan de eerste steden?

De geldeconomie:

vraag: wat iemand wil kopen.

aanbod: wat iemand wil verkopen.

Door de opkomst van de handel gingen mensen weer geld gebruiken. Elke stad, koning of hertog kon zijn eigen munten slaan. Hierdoor waren er geldwisselaars waar je munten kon ruilen. Ook ontstonden er in deze tijd banken.

Dit betekenen de begrippen....

verstedelijking

aanbod

vraag

winst

bank

rente

Samenwerking in de nijverheid:

Een ambachtsman mag niet zomaar in een stad gaan wonen en daar produceren en verkopen wat hij wilde. Hij moest daarvoor lid zijn van een gilde.

Gilde: vereniging van mensen met hetzelfde beroep.

Wat doet een Gilde?

• Samenwerken om op te komen voor de belangen van de eigen groep.
• bepalen van werktijden.
• bepalen van prijzen.
• controleren van de kwaliteit van producten.
• Beroepsopleiding, je mag pas na een meesterproef zelf een bedrijf starten.

Wat doet een Gilde?

•  Zorgen voor bejaarde en zieke leden en voor de weduwen van gestorven meesters.
• Organiseren van feesten, kerkelijke bijeenkomsten en begrafenissen.

Bestaat er nu nog iets wat lijkt op een gilde?

Internationale handel

de Hanze: verbond tussen handelssteden aan de Oostzee en Noordzee.

• geen tol vragen aan elkaar.
• samen strijden tegen vijanden, zoals piraten.
•  vorsten overhalen tot het beschermen van handelaren en om geen tol te heffen.

Internationale Handel:

Noord- Europa: bont, vis, graan, textiel (laken) en zout.

Zuid- Europa: wijn, zout, zuidvruchten zoals dadels, parfum en specerijen.

Aan de slag:

• Lees de rest van de theorie van paragraaf 5.1 door.
• Maak de opdrachten van paragraaf 5.1 verder af
• werk de leerdoelen op dia 14 t/m 17 uit.

Extra informatie? Bekijk de extra filmpjes uit deze lessonUp (vanaf dia 18)