Taalverzorging A meervoudsvorming

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Woensdag 9 oktober

Lezen 10 minuten

Uitleg meervoudsvorming + bijvoeglijke naamwoorden

Aan de slag

Meervoud op s/'s 

Je mag een -s gewoon aan een woord vastplakken als het eindigt op een medeklinker of als het woord eindigt op een -e.

Op het moment dat een woord op een klinker (a, o, u, i, y) eindigt, dan gebruik je 's (dit leesteken noem je een 'apostrof'). 

Voorbeeld:
kassa - kassa's              paraplu - paraplu's        computers
taxi - taxi's                       auto - auto's                      garages

Afkortingen

Afkortingen van zelfstandige naamwoorden, schrijf je ook met 's.

Voorbeeld:
tv's

dj's

wc's

Franse leenwoorden

In het Nederlands hebben we aan aantal Franse woorden die eindigen met een accent (streepje) op de letter - e. In het meervoud mag je de letter -s dan gewoon aan het woord vastplakken.

Voorbeeld:

logé - logés         café - cafés       

Meervouden met een trema

Als de klemtoon van een woord op de ie ligt, dan gebruik je eën. 

melodie - melodieën       fantasie - fantasieën

Als de klemtoon van het woord ergens anders ligt, dan gebruik je ën.

bacterie - bacteriën

porie - poriën

Bijzondere gevallen

kind - kinderen
ei - eieren

Er zijn ook woorden met 2 meervoudsvormen.

aardappels/ aardappelen

groenten/groentes 

Woorden op ik

monniken, blikken, viezeriken - perziken 

Leenwoorden 

We gebruiken in het Nederlands veel woorden die oorspronkelijk uit het Latijn/Grieks komen. Deze woorden hebben een afwijkende meervoudsvorm of een vernederlandste vorm. 

Voorbeeld:

museum - musea/museums                technicus - technici/technicussen
centrum - centra/centrums                  crisis - crises 
datum - data/datums 

Even oefenen

Noteer het meervoud van "gat"

Noteer het meervoud van "kerstlied"

Noteer het meervoud van "paasei"

Noteer het meervoud van "ijsbeer"

Noteer het meervoud van "fotograaf"

Noteer het meervoud van "hoody"

Noteer het meervoud van "chimpansee"

Bijvoeglijk naamwoorden

De mooie jas.

Het lelijke schilderij.

De rode fiets.

De zilveren ketting.

Bijvoeglijke naamwoorden

• Verbogen --> + e. De mooie auto - Onverbogen --> zonder e. De auto is mooi.
• Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord --> het geslaagde feest. Schrijf je zo kort mogelijk, tenzij uitspraak belemmert wordt. (vergrote scherm - ontpitte kersen).
  
• Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord --> eindigen op -en (ijzeren schaar, papieren vliegtuig) tenzij leenwoord uit Engels (plastic hoes, polyester shirt, linoleum vloer).
  
• Trappen van vergelijking:

Even oefenen

Vul in: Welke bijvoeglijk naamwoorden zijn allemaal goed?
De .... jongen heeft een ..... jas aan en woont in een .... huis

1. aardig, rode, groot
2. aardige, rood, groot
3. aardige, rode, grote
4. aardige, rode, groot

Welke bijvoeglijk naamwoorden kunnen we hier neer zetten?

stoel

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

• Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vertelt van welke stof het zelfstandig naamwoord is gemaakt. 
  
• Vuistregel: de uitgang eindigt altijd op -en.
• goud + en /               zilver + en/  koper + en
• hout + en/                 wol + len

• riet + en

Uitzondering

De uitzonderingen zijn moderne stoffen (vaak leenwoorden uit het Engels):

• plastic
• nylon
• linoleum 
• polyester

Juf Linda kocht een staal... pen.

1. stalen
2. stale
3. stallen
4. stalle

Later woon ik in een karton... doos.

1. kartonen
2. kartonnen
3. kartone
4. kartonne

In de klas ligt een ..... vloer

1. linoliume
2. linolium
3. linoleumen
4. linoleum

Aan de slag

Maken oefenboek blz. 128 opdracht 4/5/6 (b,c,d)/7

Gebruik theorie Taalverzorging blz. 176-179