H 3.4 omzetten bedrijvende zin en lijdende zin blz 113

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

3.4 Grammatica

Bedrijvende en lijdende vorm

Lezen

Lesdoel

Aan het einde van de les kan ik van een bedrijvende zin een lijdende zin maken en andersom.

Bedrijvende vorm

Jara| laat | de hond | uit

Onderwerp:

Bedrijvende vorm

Jara| laat | de hond | uit

• Jara is het onderwerp
  
• Jara doet iets in deze zin: Ze laat de hond uit
  
• Bedrijvend of actief

Lijdende vorm

De hond | wordt | door Jara |uitgelaten

Onderwerp: 

Lijdende vorm

De hond | wordt | door Jara |uitgelaten

• De hond is het onderwerp
  
• De hond doet niets in deze zin: Hij wordt uitgelaten
• Lijdend of passief

Bedrijvend of lijdend?

1. Zoek het werkwoordelijk gezegde in de zin.
2. Zoek het onderwerp in de zin.
3. Doet het onderwerp wat in het werkwoordelijk gezegde staat?
4. Ja --> Bedrijvend
5. Nee --> Lijdend

Het omzetten van de bedrijvende zin naar de 

lijdende vorm

       Bedrijvend                                              Lijdend

Jara|laat |de hond |uit <-->De hond|wordt|door Jara |uitgelaten 

Jara| heeft | de hond| uitgelaten <--> De hond| is | door Jara| uitgelaten

• Zoek het lijdend voorwerp 
  
• Het lijdend voorwerp wordt het nieuwe onderwerp
  
• Na het onderwerp volgt het werkwoord worden (onvoltoooide tijd) of zijn (voltooide tijd)
• door- bepaling + het oude onderwerp
• Maak de rest van de zin af.

Het omzetten van de lijdende zin naar de

bedrijvende zin

 

De hond|wordt|door Jara |uitgelaten <-->Jara|laat |de hond |uit 

De hond | is| door Jara |uitgelaten <--> Jara | heeft| de hond  |uitgelaten

• De door -bepaling wordt het nieuwe onderwerp
• Het woordje door verdwijnt.
• Het onderwerp wordt het lijdend voorwerp. 
• Onvoltoooide tijd: werkwoord worden verdwijnt. Voltooid deelwoord wordt de persoonsvorm
• Voltoooide tijd: hulpwerkwoord hebben of zijn + voltooid deelwoord

Het omzetten van de bedrijvende en

lijdende vorm

• De bijwoordelijke bepaling in de passieve zin die met door begint,
  heet een door-bepaling.
• Worden is het hulpwerkwoord van de lijdende vorm in de onvoltooide tijd, in de voltooide tijd is het zijn. Het voltooid deelwoord geworden laten we in het Nederlands weg: De hond is door Jara uitgelaten (geworden). 

Zet in de lijdende vorm.
Kindertjes leren al snel trucjes aan.

Zet in de bedrijvende vorm
De regels zijn door de kinderen meteen geaccepteerd.

Ik snap hoe je een bedrijvende zin verandert in een lijdende zin en andersom

1. Ja
2. Nee, ik zou graag nog extra uitleg willen

Bolletjespapier

• Je gaat zelfstandig aan het werk.
• Er wordt stil gewerkt.
• Heb je een vraag dan steek je jouw hand op.