Les 2.2.5 Kortademig + ABCDE

• Triage
• MBO
• Studiejaar 1,2

Triage DA2BOL

Les 2.2.5 2022-2023

Kortademig

ABCDE herhaling

Astrid van Werven & Viola Holtrust

Terugblik vorige les

Keelpijn 

Zijn hier nog vragen over?

U5 keelpijn

Wat is je uitleg bij keelpijn zonder alarmsymptomen?

Wat zijn je adviezen?

Wat voor vangnet geef je mee?

Meestal viraal - AB kuur helpt dan dus niet

Koud drinken, op snoepje zuigen, roken vermijden, PCM, stem normaal gebruiken, rust.

Contact bij > 10 dagen, moeite met ademen, kwijlen, mond niet goed kunnen openen, éénzijdige zwelling in hals, huiduitslag

Welke urgentie past hierbij?
Corpus alienum ingeslikt en nu overmatige speekselvloed

1. U1
2. U2
3. U3
4. U4

U2 spoedgeval

Kortademigheid

Wie heeft zich voorbereid?

Zijn er vragen vanuit de voorbereiding?

Wie heeft er ervaring (zelf/omgeving/BPV) met kortademigheid?

Kort inventariseren van de vragen uit de voorbereiding

Ervaringsverhalen delen

Welke kaart pak je wanneer?

Wanneer iemand belt met de ingangsklacht kortademigheid/benauwdheid:

Vanaf welke kaart zou je je triage gesprek voeren? 

Welke kaart pak je in welke situatie?

HIERBIJ IS HET DUS HEEL BELANGRIJK DAT JE HET PLAATJE VOOR JE ZIET!

'Een (te snelle) ademhaling die veel inspanning kost of het gevoel geeft te weinig lucht binnen te krijgen. Moeite met ademhalen.'

Dyspneu of benauwdheid door tekort aan adem(haling) - kortademigheid

Benauwdheid als druk op de borst valt onder pijn op thorax - pijn thorax

Bij kortademigheid na trauma- trauma thorax

Aan welke symptomen kun je kortademigheid herkennen? Wat zie/merk je aan een patiënt? Wat kan hij/zij wel niet?

• Bijgeluiden in ademhaling - kreunen/stridor
• Houding - rechtop zitten, schouders omhoog trekken bij ademhaling 
• Zinnen/woorden spreken - kan iemand nog meer dan 5 woorden spreken?
• Kinderen - neusvleugelen en ribbetjes intrekken 
• Snelle ademhaling
• Cyanose
• ANGST!!

Kortademigheid

- Hevig  

- Matig

- Gering

Kun jij dit onderscheid maken?

Welke vragen stel je?

Welke urgentie koppel je?

Wat zie je bij (kleine) kinderen?

 'Hevig': kan geen vijf woorden achtereen zeggen. Zit rechtop. Is doorgaans instabiele B en U1.

 'Matig': milde tachypneu (=te snelle ademhaling) of gebruik van hulpademhalingsspieren. U2 (tenzij snel ontstaan - dan U1)

 'Gering':(gevoel van) lichte benauwdheid, geen gebruik van hulpademhalingsspieren. U4

Bij kind: steunende, kreunende of piepende ademhaling betekent hevig kortademig.

Bloed ophoesten

- Hevig

- Matig

- Gering

Kun jij dit onderscheid maken?

Welke vragen stel je?

Welke urgentie koppel je?

Van belang is de mate van bloed ophoesten te bepalen.

'Hevig' is ophoesten van puur bloed. U1 'Matig' is ophoesten van slijm met overduidelijk bloed. U2

'Gering' is enkele druppels bloed bij het hoesten. 

Ophoesten van bloed is urgent behalve 'druppels' bloed.

Astma/COPD

Welke vragen stel je?

Waarom?

Wat doe je?

Bent u bekend met astma/copd?

Exacerbatie = verergering

Al medicatie gebruikt?

Wat? Wanneer? Hoeveel? Effect?

Bij geen verbetering op medicatie is zorg geboden - kan snel verslechteren!! (U1 of U2)

Hyperventilatie

Wat zijn de symptomen?

Wat doe je als dit de eerste keer is?

Welke adviezen geef je bij bekende hyperventilatie?

Bij angst en spanning kan de ademhaling te snel of te diep zijn. De ademhaling is van slag, vaak zonder dat iemand het beseft. De persoon zit in een stoel, maar ademt alsof hij een marathon loopt. Hyperventilatie is meestal ongevaarlijk, maar kan bij een eerste aanval een ernstig symptoom zijn van een andere aandoening zoals hartinfarct, longembolie of een ontregeling van het zuur-base-evenwicht in het bloed. dan dus U2 (in sommige gevallen U1)

Adem rustig, 3 seconden in en 6 seconden uit. Zoek afleiding (kniebuigingen maken, hardop voorlezen enzovoort).

Wanneer denk je aan de volgende ziektebeelden?

• Longembolie
• Pneumothorax
• Pseudokroep
• RS virus

Herken je dit en weet je welke urgentie/adviezen? 

Welke risicogroepen zijn er?

Belangrijk om de risicogroepen van longembolie, pneumothorax, pseudokroep en RS virus te kennen.

Signalen van de ziektebeeld herkennen

Urgentie en (tussentijdse) adviezen

(Zie lesopzet) 

Wat is een U2 urgentie bij kortademigheid?

1. Koorts bij volwassene
2. Zieke indruk
3. Koorts bij kind
4. Hevige kortademigheid

Hevige kortademigheid is een U1. (ook matig kortademig maar snel ontstaan)

Kortademigheid bij een kind met koorts moet echt binnen een uur gezien worden. 

Zieke indruk en koorts (volw) = reden voor U3

Wat zijn de adviezen die je geeft bij pseudokroep?

1. Onder de warme douche gaan staan met het kind
2. In een met stoom gevulde badkamer gaan, onderwijl een boekje voorlezend
3. In een menthol-stoomgevulde badkamer gaan, waarbij u een rustige uitstaling heeft en voor afleiding zorgt
4. In een stoomgevulde badkamer gaan en zorgen voor afleiding, of een wandeling in de avondlucht.

Het gaat met name om de rust die ouders uitstralen, of de afleiding. Dit zorgt vaak voor een rustige ademhaling. Blijft het kind benauwd, dan ouders terug laten bellen en afspraak maken. Kinderen krijgen dan vaak dexamethason (corticosteroid) toegediend en/of worden verneveld.  AB helpt niet, het gaat om een virusinfectie. 

Welke urgentie kies jij?
Peter is na een trauma kortademig, hij heeft ook wat pijn op de borst

1. U1
2. U2
3. U3
4. U4

U2 - mogelijk pneumothorax

Je hebt een triage gesprek gevoerd, waarbij je een ambulance hebt ingeschakeld omdat je denkt dat er sprake kan zijn van ernstig acuut hartfalen. Welk tussentijds advies geef je?

Asthma cardiale - ernstig acuut hartfalen

Patiënt hevig benauwd - rochelt - cyanotisch - doodsangst (denkt de stikken)

Patiënt rechtop laten zitten, geen inspanning verrichten, benen laten afhangen

ABCDE triage 

Waarvoor staat de A?

Waarvoor staat de B?

Wat is het verschil? 

Welke vragen kun je stellen om de A en/of de B 'veilig' te stellen? 

A= Airway - luchtweg (keel/luchtpijp)

B = Breathing - ademhaling vanuit de longen

Kenmerken van een bedreigde Airway - patiënt: 

Stikt

Heeft zich verslikt en is benauwd

Kan speeksel niet inslikken

Ziet blauw

Hoorbare ademhaling (inademing)  

Onrust /doodsangst

Kenmerken van een bedreigde Breathing - patient:

Ademt niet

Snelle ademhaling

Trekt schouders op bij ademen

Neusvleugelen

Ziet blauw

Hoorbare ademhaling (uitademing) 

Niet meer dan 5 woorden kunnen zegg

Vooral bij kinderen:

•Intrekking van de borstkas bij ademen

•Kreunende ademhaling

•Rustig kind na kortademigheid

Aan de slag 

Huiswerk

- Expertcollege kortademig maken

- Voorbereiden: Hoesten

Lees dit door - zowel je boek als thuisarts.nl

Zoek moeilijke woorden/begrippen op

Schrijf 2 casussen over hoesten (met verschillende urgentie)