Milieumicrobiologie, les 6

• Milieumicrobiologie
• MBO
• Studiejaar 2

Milieumicrobiologie

LBM4.2

Les 6

Schooljaar: 2022-2023

Planning 

datum	week	onderwerp		datum	week	onderwerp
do 9/2	7.1	Start, ophalen voorkennis		do 23/3	7.6	Biofilms en Schimmels
do 16/2	7.2	Kringlopen		do 30/3	7.7	Uitloop/herhaling/proeftoets
do 23/2	7.3	Watervervuiling		do 6/4	7.8	Toets
do 2/3	-	Voorjaarsvakantie		do 13/4	7.9	Toets inkijken
do 9/3	7.4	Waterzuivering		do 20/4	7.10	Oogstweek/herkansing
do 16/3	7.5	Quorum sensing

Vandaag 

• Wat weet je nog van de vorige lessen? 


• Biofilm
  
• Schimmels
• Symbiose
  
• Afsluiting

Opstarten

Opdracht over voorgaande lessen: Zoek vragen en antwoorden bij elkaar.

Nu op papier, ook te vinden in Teams:

6 antwoorden en vragen bij elkaar zoeken.docx

Biofilm

Uitleg biofilm

Biofilm: een laag micro-organismen die zichzelf omhult met een laag zelfgeproduceerd slijm, vastgeplakt aan een oppervlak.

Bacteriën zijn in biofilms  beter bestand tegen toxische stoffen zoals antibiotica en schoonmaakmiddelen.

• Pseudomonas aeruginosa vormt in z'n eentje een biofilm, en veroorzaakt infecties bij mensen met  een verzwakt immuunsysteem.
• Tandplak bestaat uit wel 500 verschillende micro-organismen.

Uitleg biofilm

Bacteriecommunicatie speelt een belangrijke rol in de micro-wereld.

Kunnen we roet in het eten gooien? 

• Tandplak is nodig voor bacteriën die gaatjes veroorzaken. Verstoring van deze biofilm houdt deze bacteriën weg.
  
• Ziekenhuisinfecties: Staphylococcus aureus -> RnaIII Inhibiting Peptide (RIP) voorkomt quorum sensing en hierdoor ook vorming van biofilm.
• Furanonen uit zeewier verstoren quorum sensing, en dus virulentie. Dit is een veelbelovend startpunt voor nieuwe antibiotica.
  

Uitleg biofilm

Voorbeelden uit de praktijk: 

• Industrie: dichtslibben leidingen, corrosie
• Geneeskunde: moeilijk bestrijdbare besmettingen
• Voedselproducerende instellingen: bemoeilijken schoonmaken 

Ook positief: 

• Filters waterzuiveringsinstallaties 

Biofilm in waterzuivering

• De vlokken van bacteriën in waterzuiveringsinstallaties zijn biofilms.

• Een langzamere groei van de bacteriën leidt tot korrels in plaats van vlokken.
• Deze korrels zakken veel sneller dan vlokken. Het slib bezinkt hierdoor sneller in het water, dit kan dan met minder en kleinere na-bezinktanks.
  

Biofilm in waterzuivering

Met korrels  (onder) zijn

minder grote

na-bezinktanks nodig dan

met vlokken (boven).

(bron: NEMO kennislink)

Biofilm in waterzuivering

reclamefilmpje voor

waterzuivering met

korrelslib

Wat weet je over schimmels? 

6 vragen

Schimmels zijn autotroof

1. Waar
2. Niet waar

De celwand van schimmels bestaat uit?

1. Mucopeptide
2. Cellulose
3. Chitine
4. Peptidoglycaan

Hoe noemen we chemische bestrijdingsmiddelen en geneesmiddelen die gebruikt worden om ziekten bij planten, dieren en de mens, veroorzaakt door schimmels, te bestrijden?

1. Antibiotica
2. Oömyceten
3. Fungiciden
4. Carcinogene stof

Een aparte groep schimmels onderscheidt zich doordat ze uit 1 cel bestaan. Hoe noemen we deze groep?

1. Algen
2. Gisten
3. Archaea
4. Protozoën

Schimmels groeien waar de omstandigheden voor bacteriën minder geschikt zijn

1. Waar
2. Niet waar

Zeker 80% van de planten gaat met schimmels een symbiose aan.

1. Waar
2. Niet waar

Uitleg schimmels

• Verschil tussen bacterie
  

en schimmel

• Verschil tussen plant en schimmel -> bladgroenkorrels
• Heterotroof
  

• Gisten -> eencellig, glad

Onder de microscoop

Op plaat 

De meeste schimmels bestaan uit draden (filamenten of hyfen). Hoe noemen we het geheel van hyfen?

1. Penseelschimmel
2. Mucopeptide
3. Sporen
4. Mycelium

De bouw van schimmels

Draden (hyfen)

• Geheel van hyfen -> mycelium
• Sporen -> nieuwe schimmel
• Vruchtlichaam

Wat voor soort schimmel zien we op de afbeelding?

1. Knopschimmel
2. Kwastschimmel
3. Penseelschimmel
4. Bodemschimmel

Schimmels

Nuttige schimmels

• Penicillium chrysogenum -> antibiotica
• Penicillium roqueforti, Penicillium camemberti -> kaas
• Gisten -> Bier
• Natuur 

Zelfs zonder zichtbare beschimmeling kan een schimmel al misselijkheid en braken, maar ook veel ernstigere symptomen veroorzaken. Welke stoffen veroorzaken dit?

1. Mycorrhiza
2. Mycotoxinen
3. Mycelium
4. Fungiciden

Schimmels

Schadelijke schimmels

• Groeien minder snel dan bacteriën 
• Groeien waar het bacteriën niet lukt-> droog, zoet of zuur bijv. 
• Mycotoxinen -> voedselvergiftiging
• Planten -> 'zwarte roestschimmel’, 
• Mensen -> Aspergillus fumigatus, longziekte

Zwarte roest

Uitleg symbiose

Symbiose = langdurig samenleven van individuen van verschillende soorten

Het effect op de gastheer kan verschillend zijn:

	Gastheer	Gast
Mutualisme	voordeel	voordeel
Commensalisme	-	voordeel
Parasitisme	nadeel	voordeel

Korstmossen zijn mossen die groeien op plekken waar je geen leven verwacht

1. Waar
2. Niet waar

Uitleg symbiose

Korstmossen (lichenen)

• Te vinden op stenen, muren, bomen etc. 
• Combinatie groene alg en schimmel -> mutualisme 
• Gevoelig voor luchtverontreiniging -> indicator

Hoe noemen we een symbiose tussen schimmels en plantenwortels?

1. Commensalisme
2. Mycorrhiza
3. Parasitisme
4. Mycelium

Uitleg symbiose

Mycorrhiza

• Micorhiza vind je in de bodem
• Schimmeldraden die het wortelstelsel van bomen en planten uitbreiden
• 'myco' van schimmel en 'rrhiza' van wortel
• Plant groeit beter met dan zonder schimmel (mutualisme)
  

Uitleg symbiose

Twee typen mycorrhiza 

• Endotrofe mycorrhiza: schimmeldraden dringen in de cellen van de plantenwortel, bijv. bij orchideeën.
  
• Ectotrofe mycorrhiza: schimmeldraden dringen in de intercellulaire ruimten, bijv. truffel of vliegenzwam.
  

Mycorrhiza

Mycorrhiza

Afsluiting 

Volgende week

• herhaling/oefentoets
  

Linkjes LessonUp komen in een document in Teams