Hoofdstuk 2.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Leven in de koloniën (2.3)

P. Veenendaal

04-12-2024

Boek, schrift en laptop op tafel (dicht)

Programma

• Leerdoelen
• Voorkennis ophalen 
• Uitleg 2.3 + filmpje
• Zelfstandig werken 
• LessonUp
• Toets H1 bespreken
• Afsluiting

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen hoe Europeanen hun koloniën bestuurden en welke gevolgen dit had voor de mensen in de koloniën
• Ik kan uitleggen wat Europeanen veranderden in de economie van hun koloniën en welke gevolgen dit had voor de mensen die daar woonden
• Ik kan uitleggen welke sociale en culturele gevolgen het modern imperialisme had voor de mensen in de koloniën   

Stelling 1

1. Vanaf 1500 haalden Europese landen grondstoffen en producten uit buurlanden in Europa
2. Het veroveren en besturen van zoveel mogelijk gebied door Europese landen in de 19e eeuw heet Modern imperialisme 
3. Door de verdeel-en-heers politiek voorkwamen Europeanen dat overwonnen volkeren gingen samenwerken tegen de overheerser 

Stelling 2

1.  Rond 1600 richten Nederlanders de WIC op
2. De gebieden met handelsposten van Nederland worden vanaf 1800 bestuurd en uitgebreid door de regering
3. Zo ontstonden de kolonie Nederlands-Indië, Suriname en de Antillen

Stelling 3

1. Oorzaak 1: fabrikanten in Europa hadden behoeften aan afzetgebied voor hun producten
2. oorzaak 2: nationalisme leidde tot het veroveren van zoveel mogelijk land door Europeanen
3. Oorzaak 3: door de VOC en WIC  gingen Europeanen meer land bezetten en besturen

Verandering in bestuur (2.3.1)

• Gebied veroveren Europeanen: Afrika en Azië rond 1800
• Zij voerden een indirect bestuur in  
• In ruil voor hulp: lokale vorsten hielden gedeeltelijk hun macht en inkomsten
• Nieuwe grenzen in koloniën: meerdere volken in één kolonie of een volk verspreidt over meerdere koloniën

Verandering in economie (2.3.2)

• Veranderingen economie door modern imperialisme:

1.  Inheemse bevolking moet grondstoffen verzamelen voor Europeanen (bedrijven)
2. Verandering in landbouwproducten van koloniën
3. Bedrijven lokale ambachtslieden gingen failliet 

Veranderingen in de economie (2.3.2)

• 1830: invoering cultuurstelsel in Nederlands-Indië 
• 20% bepaalde gewassen verbouwen
• Cultuurstelsel = drama voor inheemse bevolking --> enorme hongersnood
• Veel kritiek op dit stelsel in Nederland, afschaffing in 1870

Sociaal

• Alles wat te maken heeft met de verschillen tussen groepen mensen in rijkdom, macht en aanzien 

Cultureel

• Alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen, hun gewoontes, hun geloof, kunst en wetenschap 

Verandering in samenleving en cultuur (2.3.3)

• Sociale verandering: grote ongelijkheid tussen witte en donkere mensen
• Culturele verandering: Nederlands moest Indiërs 'opvoeden' en bekeren tot christendom. Nieuwe ziekenhuizen en scholen.
• Geschoolde Indonesiërs kregen bijna geen goede banen --> Indonesisch nationalisme begint op te komen 

Zelfstandig werken 

Lezen: paragraaf 2.3

Maken: paragraaf 2.3 opdracht 1 t/m 12

Huiswerk controle 2.2

Magister to do inplannen

Wanneer speelt het modern imperialisme zich af?

1. Periode 1870-1900 in Amerika
2. Periode 1870-1970 in Azië en Afrika
3. Periode 1870-1900 in Azië en Afrika
4. Periode 1870-1900 in Azië en Australië

Leg uit hoe Nederland een groot gebied zoals Indonesië kon besturen. Gebruik in je antwoord Indirect bestuur. (2.3.1)

Noem een verandering op economisch gebied voor de koloniën door het modern imperialisme (2.3.2)

Wat is waar over het cultuurstelsel? (2.3.2)

1. De inheemse bevolking profiteerde van het cultuurstelsel
2. De inheemse bevolking werd armer door het cultuurstelsel
3. De inheemse bevolking kreeg te maken met een hongersnood
4. De oogst van de inheemse boeren verbeterde door het cultuurstelsel

Wat past het beste bij elkaar?

minder Europese 

bestuurders nodig

grondstoffen zoals aardolie

1/5 deel verbouwen voor Nederlanders

Cultuurstelsel ingevoerd

1830

Cultuurstelsel

indirect

bestuur

modern-imperialisme

Noem een sociaal-cultureel gevolg van het modern imperialisme voor de mensen in de koloniën (2.3.3)

Toets bespreken

• Alleen potlood of kleurtje op tafel (geen rood)
•  Klassikaal bespreken, alleen vragen voor de hele klas
• Vraag over jouw toets? Uitroepteken achter de kantlijn!
• Ik loop aan het einde langs 

Zelfstandig werken 

Lezen: paragraaf 2.3

Maken: paragraaf 2.3 opdracht 1 t/m 12

Huiswerk controle 2.2

Magister to do inplannen

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen hoe Europeanen hun (1) bestuurden en welke gevolgen dit had voor de mensen in de koloniën
• Ik kan uitleggen wat Europeanen veranderden in de (2) van hun koloniën en welke gevolgen dit had voor de mensen die daar woonden
• Ik kan uitleggen welke sociale en culturele gevolgen het (3) had voor de mensen in de koloniën   

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen hoe Europeanen hun koloniën bestuurden en welke gevolgen dit had voor de mensen in de koloniën
• Ik kan uitleggen wat Europeanen veranderden in de economie van hun koloniën en welke gevolgen dit had voor de mensen die daar woonden
• Ik kan uitleggen welke sociale en culturele gevolgen het modern imperialisme had voor de mensen in de koloniën   

Herhaling 2.1 t/m 2.3

Veenendaal. P

01-12

Boek en laptop op tafel

Programma

• Leerdoelen
• Zelfstandig werken 2.1 t/m 2.3
• Herhaling stof 
• LessonUp
• Afsluiting

Leerdoelen

• Ik begrijp/snap de meeste stof voor het SO 
• Ik weet hoe ik moet leren voor het geschiedenis SO

Zelfstandig werken

Afmaken: paragraaf 2.1 t/m 2.3 (alle opdrachten)

Huiswerk controle einde les

Klaar? Maken oefentoets, maken samenvattingen, maken herhaling of leren begrippen

Moderne samenleving(P1)

19de eeuw verandering dagelijks leven door uitvindingen

1. massaproductie

2. sneller verplaatsen(aanleg spoorwegen)

3. komst elektriciteit

4. betere communicatie

5. sterftecijfer omlaag( vaccinaties, hygiëne)

Opkomst Nationalisme

• 19de eeuw opkomst nationalisme: Trots op je eigen land, volk en cultuur
• Reden van groei: schrijvers/kunstenaars, taal/cultuur en rivaliteit tussen landen

Gevolgen Nationalisme

1. Mensen voelde zich beter dan mensen van een ander volk
2. Veel nationalisten wilden een eigen land voor hun volk(Duitsland, Ottomaanse Rijk)

Frans-Duitse oorlog 1870-1871

scheiding Nederland en België 1830

Europese wereldrijken(P2)

• 19de eeuw Modern Imperialisme: Het veroveren en besturen van zoveel mogelijk gebied door Europese landen.
• Waar: in Afrika/Azië
• Europese landen maken gebruik van: Verdeel-en-heerspolitiek

Oorzaken Modern imperialisme

1. gebrek aan grondstoffen in Europa

2. Europese fabrikanten hadden behoefte aan afzetgebieden

3. Door uitvindingen makkelijker om gebieden te veroveren.

4. Opkomst Nationalisme( veel gebied gaf aanzien)

Leven in de Koloniën

Verandering bestuur na 1800

komst Indirect bestuur

Verandering in de economie

Modern Imperialisme zorgde voor grote veranderingen in economie!!

1. Europeanen richtten bedrijven op voor grondstoffen

2. Verandering landbouw(Cultuurstelsel)

3. Lokale ambachtsliedenbedrijven gingen failliet door Concurrentie

Verandering samenleving/cultuur

• Grote ongelijkheid tussen witte en donkere mensen
• Weinig Europese vrouwen in de Kolonie
• verandering Cultuur: 
• Voor 1900:Inheemse bevolking bekeren tot christendom
• na 1900: Inheemse bevolking ontwikkelen om NL cultuur over te nemen. (bijv. bouw ziekenhuizen, scholen, Nederlandse les)

Waardoor stierven er minder mensen einde 19e eeuw?

1. Door de opkomst van machines
2. Betere hygiëne
3. Door de opkomst van het nationalisme
4. Betere medische zorg

Noem één gevolg en één voorbeeld waaruit blijkt dat het nationalisme zorgde voor spanningen in Europa zorgde

Leg uit wat modern imperialisme is

Hoe regeerden een klein land als Nederland over zo'n groot gebied in Indië? Gebruik in je antwoord verdeel-en-heers politiek

7. Sleep naar het juiste kant:

Dit is een sleepvraag.

was een oorzaak van

nationalisme

modern imperialisme

Noem één oorzaak van het modern imperialisme (er zijn er 4)

Het modern imperialisme zorgde voor veranderingen in de economie. Noem één van deze drie veranderingen.

Een sociaal gevolg van het modern imperialisme in de koloniën is ...

1. Het invoeren van het indirect bestuur
2. De verspreiding van het christendom
3. De invoering van het cultuurstelel
4. De grote ongelijkheid tussen witte en donkere mensen

Een cultureel gevolg van het modern imperialisme in de koloniën is ...

1. Het invoeren van het indirect bestuur
2. De verspreiding van het christendom
3. De invoering van het cultuurstelsel
4. De grote ongelijkheid tussen witte en donkere mensen

Een bestuurlijk/politiek gevolg van het modern imperialisme in de koloniën is ...

1. Het invoeren van het indirect bestuur
2. De verspreiding van het christendom
3. De invoering van het cultuurstelsel
4. De grote ongelijkheid tussen witte en donkere mensen

Tips voor tijdens het leren

• Maak samenvattingen die antwoord geven op de leerdoelen
• Overhoor jezelf door je af te vragen: kan ik antwoord geven op de leerdoelen?
• Jaartallen & begrippen: stampen (laat je overhoren)
• Historische vaardigheden: check je vragen bij 1.5 & 1.6 (antwoorden alle paragraven staan online) 

Tips voor tijdens de toets

• Schrijf je antwoord altijd zo uitgebreid mogelijk op! (een vraag waarbij staat 'leg uit' kan bijna nooit beantwoord worden met enkele woorden 
• Wees zo duidelijk mogelijk met je antwoord (bijv. niet woorden gebruiken als 'die' of 'hun maar 'de jagersverzamelaars' of 'de Egyptenaren' = duidelijkheid!
• Bronvraag in de toets: verwijs in je antwoord naar de bron! (in bron 1 zie ik dat ...)
• Controleer je antwoorden op het einde van de toets

SO volgende les

Leren: hoofdstuk 2.1 t/m 2.3 (er komt een bonusvraag over 2.4. Als je die fout hebt, telt het dus niet mee voor je cijfer)

Tip: maak een samenvatting aan de hand van de leerdoelen en/of test je zelf door de leerdoelen als vragen te zien

Tip: maak de online oefentoets

Tip: leer de begrippen en belangrijke jaartallen!!!

Naar cijferinvoer