H1 Cultuur en identiteit (3 h/v)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H1 Cultuur en identiteit

Paragraaf 4

Paragraaf 7

Paragraaf 8

Paragraaf 4 - grenzen

Doelen

Je kent de verschillen tussen soorten grenzen

Je kent relatie tussen natie en staat

Je weet welke invloed grenzen hebben op cultuur en identiteit

Grenzen

Natuurlijke grens?

Kunstmatige grens?

Wat voor soort grens zijn deze grenzen?

Natuurlijke grens

Kunstmatige grens

een rivier

een ravijn

een kanaal

een snelweg

een muur

taalgrens

een hek

Lezen

Kopje: Waar ligt de grens

Waar ligt de grens?

Grens: denkbeeldige lijn die aangeeft tot hoe ver het grondgebied van een staat of land reikt.

Territorium: grondgebied van een staat

    - inclusief territoriale wateren

Enclave: deel van een staat dat geheel is omringd door het gebied van een andere staat.

Soorten grenzen

Kunstmatige grens: door de mens bepaald

Natuurlijke grens: door de natuur bepaald, rivieren, zeeën, bergen

Landsgrenzen:

    - Europa: onregelmatige vormen

    - Afrika: strakke lijnen

Zichtbare en onzichtbare grenzen

Open en gesloten grenzen

In duo's !

Whitebordjes omhoog.

Natuurlijke grens of kunstmatige grens?

Staat, natie en natiestaat

Staat: het eigen grondgebied waar een regering de baas is die wetten en regels maakt die voor alle inwoners gelden.

Natie: groep mensen die door gemeenschappelijke belangen, ideeën, waarden, normen en taal een eenheid vormt

Natiestaat

- regering is de baas op het eigen grondgebied

- regering maakt wetten en regels voor de inwoners

- grootste deel van de inwoners behoort tot een natie

- één natie is overheersend, maar er wonen vaak ook minderheden

Natie en staat vallen niet altijd precies samen

Steeds meer landen in de wereld werken samen

- gevolg: grenzen vervagen

Weerstand tegen globalisering

- gevoel van onveiligheid (werkgelegenheid)

- één Europees leger

Globalisering: het proces waardoor er in toenemende mate economische, politieke en culturele samenhang op wereldschaal ontstaat.

Nationalisme: gemeenschappelijk gevoel dat zich uit in een sterke voorkeur voor eigen land en volk.

- roep om bescherming

Grenzen versterken de nationale en culturele identiteit van een volk

Paragraaf 7 Cultuurgebieden

Doelen

Je kent de belangrijkste cultuurgebieden op aarde.

Je kent de belangrijkste kenmerken van de mondiale cultuurgebieden.

Je begrijpt hoe cultuurgebieden veranderen.

Welke culturen kennen we allemaal?

Indeling in cultuurgebieden

Cultuurgebied: landen met een aantal overeenkomstige

    cultuurelementen en een gezamenlijke geschiedenis

Kenmerken cultuurgebieden

Vooral onderscheid op:

    - religie

    - taal

Maar ook op:

    - positie van de vrouw

    - democratie

    - persvrijheid

Eén kenmerk is niet genoeg

Ondanks verschillen toch eenheid

Noord-Amerika: taal-Engels, religie-christelijk

Latijns-Amerika: taal-Spaans en Portugees,  religie- christelijk

Afrika, Azië, Europa: veel verschillen

Europa

    - veel verschillende talen

    - gemeenschappelijke

      geschiedenis

De westerse wereld

Noord-Amerika, Europa en Oceanië: christendom, democratie, vrijheid van meningsuiting, gelijkheid, individualisme

Bij een deel van de culturen staat het belang van het individu voorop, bij een ander deel het belang van de groep.

Culturen veranderen

    - vroeger: kolonisatie

    - nu: migratie, handel, massamedia

Paragraaf 8 Identiteit en conflicten

Onafhankelijkheidsstreven

Separatisme: als een bevolkingsgroep het door hen bewoonde gebied los wil maken van het land waarin ze wonen.

- voelen zich niet verbonden met de dominante cultuur

- eigen geschiedenis; sterke identiteit

- afscheidingsbewegingen

Separatisme heeft een politieke dimensie

Territoriaal conflict: onenigheid over het bezit en/of bestuur van een gebied dat grenst aan twee of meer landen.

Een territoriaal conflict gaat over:

    - cultuur

    - religie

    - etnisch nationalisme

    - grondstoffen, vruchtbare grond

Politieke partijen wakkeren separatisme aan

    - risico op escalatie

      (burgeroorlog, terrorisme)

Een omstreden gebied kan worden toegevoegd of losgekoppeld

Benadrukken van verschillen

Verschillen worden uitvergroot in de strijd om zelfstandigheid (autonomie)

Benadrukken van verschillen in cultuur, etniciteit, religie en belangen

Afloop van de onafhankelijkheidsstrijd

1.Regio wordt een autonome staat

    - soevereiniteit (hoogste macht) ligt bij een eigen regering

2.Regio wordt een aparte deelstaat in een federatie

    - land met deelstaten met politieke autonomie

    - federale regering is alleen op bepaalde terreinen actief

3.Onafhankelijkheidsstrijd mislukt

    - vaak: deel van de autonomie inleveren

Begrippen

Separatisme: een bevolkingsgroep die het door hen bewoonde gebied los wil maken van het land waarin ze wonen.

Territoriaal conflict: Onenigheid over het bezit en/of bestuur van een gebied dat grenst aan twee of meer landen.

Autonomie: Zelfstandigheid

Soevereiniteit: Een autonomie, onafhankelijke staat waar de hoogste macht bij eigen regering ligt die wetten en regels maakt.

Federatie: Een land waarin de deelstaten een grote mate van politiek autonomie hebben.