H7.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Havo 4 

7.2 Het ancien régime

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- welke sociale verhoudingen er waren in Frankrijk.

- hoe vorsten streefden naar verlicht absolutisme.

- welke sociale verhoudingen er waren in Nederland.

KA: voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).

Geef per uitspraak aan of het over Verlichting gaat of niet.

Balthasar Bekker bestreed in zijn boek 'De betoverde weereld 'het geloof in demonen

Gilbert White observeerde en registreerde het weer, de trek van de vogels en het gedrag van zijn goudvissen in hun kom. 

Absoluut vorsten stelden dat God hen had aangesteld om over hun onderdanen te regeren.

Aan Lodewijk XIV wordt vaak de quote 'l'etat, c'est moi!' ("de staat, dat ben ik!") toegeschreven.

Verlichting

Geen Verlichting

Verlichting

Geen Verlichting

Zet de kenmerken van de Verlichting in het Schema, twee per vakje.

Sociaal

Godsdienst

Economie

Politiek

Scheiding kerk en staat

Vrijheid

Vrije handel

Scheiding der machten

Religieuze tolerantie

Eigenbelang

Gelijkheid

Volkssoevereiniteit

16e eeuw

17e eeuw

18e eeuw

Vroegmoderne         Periode

< Middeleeuwen

Moderne Periode >

Wetenschap-pelijke Revolutie: 

Verlichting: 

Renaissance:

nieuwe wetenschappelijke belangstelling, zoals anatomische studies.

geloof in de vooruitgang.

waarneming, experiment samengevoegd met rationeel denken.

Havo 4 

7.2 Het ancien régime

De Franse samenleving

Frankrijk was hét land van de verlichting, maar ook die van de onvrijheid.

In 1734 publiceerde Voltaire een boek waarin hij de constitutionele monarchie van Groot-Brittannië prees.--> censuur --> trok zich gedwongen terug in een kasteel ver buiten Parijs.

                                                                     Ancien régime:

                                                                      Het bestuur van vóór de democratische                                                                              revoluties. Bestuur van Lodewijk XIV,                                                                                Lodewijk XV en Lodewijk XVI zijn hier                                                                              voorbeelden van.

​

Standenmaatschappij ingedeeld d.m.v. geboorte.

Niet iedereen kon lezen, zeker niet in de 3e stand.

Maar spotprenten? Die begreep iedereen!

Deze spotprenten werden meestal gemaakt door de bourgeoisie.

Voltaire:

Het grootste deel van de bevolking moet zich laten leiden door de adel of geestelijkheid

Jean Jacques Rousseau:

Alle mensen zijn van nature gelijk.

Havo 4 

7.2 Het ancien régime

Verlicht absolutisme

Absolutisme= Lodewijk XVI   <--> Verlicht absolutisme = Frederik de Grote 

Koning van Pruisen (1740-1786) en vriend van verlicht denker Voltaire.

'' Alles voor het volk, niets door het volk!''

Verlicht omdat;

- Hij zag zichzelf niet als een dienaar van God, maar als 'eerste dienaar van de staat'.

- Stond godsdienst- en persvrijheid toe.

- Verbood het martelen: idee dat misdaad niet voortkwam uit slechtheid, maar domheid.

- Domheid bestrijden was het doel

Absoluut omdat;

- Hij vond dat hij absolute macht moest houden.

- Hij hield de voorrechten van de adel. De junker (plattelandsedelen), heersten als vorsten over hun boeren. Hij had de junker nodig voor zijn leger (officieren).

Middeleeuwse hofstelsel was nog intact.

Frederik de Grote 

Sleep het aspect naar de betreffende vorst

Frederik de Grote van Pruisen

Lodewijk XVI van Frankrijk

Absolutisme

Verlicht absolutisme

Godsdienstvrijheid

Katholieke geloof

Alles voor het volk, niets door het volk

Droit divin

Havo 4 

7.2 Het ancien régime

Verlicht absolutisme

Catherina de Grote , de Russische keizerin (1762 - 1796) correspondeerde met Voltaire en probeerde het verlicht absolutisme. 

Geboren Duitse prinses wist met behulp van een samenzwering tegen de tsaar, de macht te pakken. Doordat de Russische elite niets moest hebben van de verlichte hervormingen, kwam er uiteindelijk weinig van terecht.

Catherina de Grote

Moord op de tsaar Peter.

Havo 4 

7.2 Het ancien régime

De Nederlandse samenleving

In Nederland was na 1702 de economische bloeitijd 

voorbij: de Republiek had hoge schulden en de 

regenten werden rijker door grote bedragen aan de overheid te lenen. Die overheid moest daarop de belastingen verhogen waarop de onvrede bij de bevolking groeide.​

 

 Het stadhouderschap werd erfelijk: met Willem IV en V begon de Republiek op een monarchie te lijken. Pogingen om het verval te keren liepen op niets uit: de regenten bleven zichzelf verrijken, de schulden van de Republiek bleven groeien.​

Frankrijk was een echte standenmaatschappij. Maak dat duidelijk door telkens met een zin de positie te beschrijven van:
- de hoge edelen en geestelijken
- de lage adel
- de bourgeoisie
- de boeren en
- de arbeiders

Geen aan wat het ancien régime was en noem een manier van de 18e eeuwse Franse koningen om dit te behouden.

Geef aan wat verlicht absolutisme was en maak duidelijk hoe Frederik de Grote dit systeem in de praktijk bracht.

Leg uit hoe in Nederland de sociale verhoudingen nadelig waren voor een groot deel van de bevolking.

Leg uit door welke drie veranderingen de stadhouder meer op een vorst ging lijken.

Werk het lesdoel uit;
Leg uit welke sociale verhoudingen er waren in Frankrijk

Werk het lesdoel uit;
Leg uit hoe vorsten streefden naar verlicht absolutisme.

Werk het lesdoel uit;
Leg uit welke sociale verhoudingen er waren in Nederland.