2.3 Lezen - les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Doelen

• Ik kan uitleggen wat een nieuwsbericht is.
• Ik kan tekstdoel, tekstsoort en tekstvorm herkennen en benoemen.
• Ik kan een tekst kritisch lezen.
• Ik kan het leespubliek van een tekst herkennen.

Wat gaan we vandaag doen?

• 25 minuten lezen
• Nakijken 2 + 4 t/m 7
• Huiswerk

Lezen

25 minuten in stilte

Nakijken

Lezen 2.3: opdr 2 + 4 t/m 7 

Kritisch lezen

Hoe weet je of wat je leest waar is? Om daar achter te komen, kun je jezelf bij het lezen steeds kritische vragen stellen. Maak hierbij onderscheid tussen objectieve en subjectieve informatie.

Als een schrijver objectieve informatie geeft, speelt zijn eigen mening geen rol: hij blijft neutraal; hij presenteert feiten.

Bij objectieve informatie vraag je je af: is dit waar? Of: is dit echt zo gebeurd? Of: Klopt dit met wat ik al weet?

Kritisch lezen

Als een schrijver subjectieve informatie geeft, komt zijn eigen mening duidelijk naar voren: hij is niet neutraal, hij zegt wat hij ergens van vindt. Of hij geeft zijn interpretatie. Of hij geeft informatie die gebaseerd is op zijn eigen waarneming of ervaring.

Bij subjectieve informatie vraag je je af: Vind ik dit ook? Of: Komt dit overeen met mijn eigen waarneming of ervaring?

Kritisch lezen

Het verschil tussen objectieve en subjectieve informatie is niet altijd duidelijk. Soms presenteert een schrijver feiten niet neutraal: door zijn woordkeuze probeert hij de mening van de lezer te beïnvloeden.

Voorbeeld: Als een wolf schapen doodbijt in Nederland, spreekt de eigenaar van de schapen van een ‘massaslachting door een moordzuchtige wolf’. 

Doelen

• Ik kan uitleggen wat een nieuwsbericht is.
• Ik kan tekstdoel, tekstsoort en tekstvorm herkennen en benoemen.
• Ik kan een tekst kritisch lezen.
• Ik kan het leespubliek van een tekst herkennen.

Wat gaan we vandaag doen?

• Werkwoordspelling
• Tekst 3 - Boete voor schommelen
• Zelfstandig aan het werk

Op het Scheveningse strand heeft een selectie van
bekende voetballers ... (beachvolleyballen)

Als het zonnetje schijnt en je je niet insmeert,
... (verbranden) je snel

Wat te doen als de zon zo sterk is dat zelfs de
struik in de schaduw ... (verschroeien)?

Zorg er in ieder geval voor dat je je ... (insmeren)
en dat je voldoende water drinkt.

Kritisch lezen

Hoe weet je of wat je leest waar is? Om daar achter te komen, kun je jezelf bij het lezen steeds kritische vragen stellen. 

Maak hierbij onderscheid tussen objectieve en subjectieve informatie.

          Wat is het verschil tussen objectieve en subjectieve informatie?

Tekst 3 - Boete voor schommelen

Tekst 3 - Boete voor schommelen

Samen lezen tekst 3

(blz 117)

Huiswerk

Lezen 2.3: maken opdr 9+10 (in je schrift)

Leespubliek

Een schrijver schrijft zijn tekst meestal voor een bepaalde groep lezers. Deze lezers noem je het leespubliek. Om het leespubliek te bepalen, kun je

letten op:

• de afbeeldingen;

• de bron;

• het taalgebruik;

• het onderwerp;

• de aanspreekvorm: wordt de lezer met u of jij aangesproken? 

Leespubliek

Voorbeeld van een nieuwsfeit geschreven voor jongeren:

Flamingo’s gespot in Nederland

Er zijn zeven wilde flamingo’s neergestreken in een natuurgebied vlak bij Rotterdam. In de Algarve in Portugal of in de Camargue in Frankrijk kun je ook wilde flamingo’s tegenkomen, maar in Nederland is het echt bijzonder.

Bron: www.natgeojunior.nl

Leespubliek

Hoe weet je dat de tekst Flamingo’s gespot in Nederland voor jongeren geschreven is? Je weet dat door:

• de bron: National Geographic Junior is een tijdschrift voor jongeren;

• het onderwerp: jongeren vinden het onderwerp flamingo’s waarschijnlijk interessant;

• het taalgebruik: er staan geen lange zinnen en weinig moeilijke woorden in de tekst;

• de aanspreekvorm: de lezer wordt met je aangesproken.

        Tekst 4 - Twee vrouwen door auto geschept

        Tekst 5 - Eigen schuld, dikke bult

        Tekst 4 - Twee vrouwen door auto geschept

        Tekst 5 - Eigen schuld, dikke bult

Samen lezen tekst 4 + 5

(blz 119 en 120)

Huiswerk

Lezen 2.3: maken opdr 13 t/m 16 (in je schrift)

Grammatica zinsdelen

Enkelvoudige zin

Samengestelde zin

Enkelvoudige zin

In een enkelvoudige zin staat altijd één persoonsvorm.

• Hij scoort gemakkelijk.
  
• Ik fiets graag.
  
• Dromerig keek ik tijdens de les wiskunde uit het raam.

Samengestelde zin

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen. Een samengestelde zin bestaat uit twee (of meer) enkelvoudige zinnen, bijvoorbeeld twee hoofdzinnen.

• Ik fiets graag, maar mijn vriend gaat altijd met de auto.
• Morgen vertrekken we naar Frankrijk, dus we zijn nu de koffers aan het pakken.
• Natuurlijk begrijp ik het probleem, maar waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

Samengestelde zin

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen. 

• Ik fiets graag, maar mijn vriend gaat altijd met de auto.
• Morgen vertrekken we naar Frankrijk, dus we zijn nu de koffers aan het pakken.
• Natuurlijk begrijp ik het probleem, maar waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn.

enkelvoudige zin

Samengestelde zin

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

Grammatica zinsdelen

Nevenschikking

Onderschikking

Nevenschikking

Een samengestelde zin van twee hoofdzinnen noemen we nevenschikking.

Tussen de twee hoofdzinnen in een nevenschikking staat een voegwoord: maar, want, en, of, dus.

Haal je het voegwoord weg, dan houd je twee correcte zinnen over.

Ik fiets graag (maar) mijn vriend gaat altijd met de auto.

Zin 1: Ik fiets graag.

Zin 2: Mijn vriend gaat altijd met de auto.

Onderschikking

Een samengestelde zin kan ook bestaan uit een hoofdzin en een bijzin.

Ik ga vanavond vroeg naar bed, omdat ik moe ben.

Terwijl het buiten keihard regent, zitten wij gezellig binnen.

Een hoofdzin en een bijzin in een samengestelde zin noemen we onderschikking. Het voegwoord staat aan het begin van de bijzin: omdat, toen, terwijl, zodat, als, sinds enzovoort.

Onderschikking

Bij onderschikking zijn er twee volgordes mogelijk:

1 hoofdzin + bijzin: 

Ik bel je, zodra ik thuis ben.

2 bijzin + hoofdzin: 

Zodra ik thuis ben, bel ik je.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudig

een enkelvoudige zin heeft maar één persoonsvorm. Er kunnen wel meer werkwoorden zijn. Deze werkwoorden zijn samen onderdeel van het gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk)

EV

samengesteld

een samengestelde zin heeft twee (of meer) persoonsvormen.

Verander de zin van tijd om te zien wat de persoonsvormen zijn.

Een samengestelde zin is nevenschikkend of onderschikkend.

Nevenschikkend: twee hoofdzinnen (voegwoorden: en, maar, want, of)

Onderschikkend: hoofdzin en bijzin(nen) (HZ-BZ of BZ-HZ). Onderwerp en persoonsvorm staan in de bijzin uit elkaar of kunnen uit elkaar geplaatst worden door het woordje niet ertussen te plaatsen.

SG

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

De supporters hopen dat hij besluit nog een jaar bij hun club blijft.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

De trainer blijft nog een seizoen of hij gaat toch met pensioen.

Oefenen

2.7 Grammatica zinsdelen

opdracht 1, 4, 8, 9, 12