1.3 kernbegrippen bij maatschappijleer

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

1.3 kernbegrippen bij maatschappijleer

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat waarden en normen zijn en hiervan

 voorbeelden geven.

• Je kunt de basiswaarden van de Nederlandse maatschappij

  benoemen.

• Je kunt de begrippen belang, belangentegenstelling, macht,

  machtsmiddelen en sociale ongelijkheid uitleggen.

Kernbegrippen

Het vak maatschappijleer gebruikt kernbegrippen om de

verschillen in de samenleving te begrijpen.

Het gaat om:

• Waarden en normen

• Belangen

• Macht

• Sociale ongelijkheid

Waarden en normen

Waarden zijn principes die je belangrijk vindt in het leven.

Voorbeelden van waarden zijn: eerlijkheid en vriendschap.

Uit waarden volgen altijd bepaalde normen.

Normen zijn regels over hoe jij en anderen zich moeten gedragen.

Noem een voorbeeld van een waarde en voeg hieraan een norm toe.
voorbeeld:
waarde= vriendschap - norm = een echte vriend laat je niet in de steek

In de Nederlandse samenleving staan drie basiswaarden centraal:

• Vrijheid

 Je mag je mening geven, je mag de opleiding volgen die je wilt.

• Gelijkwaardigheid

 Alle inwoners van Nederland hebben dezelfde rechten.

• Solidariteit

 We houden rekening met elkaar en helpen elkaar als het nodig is

Belangen

Een belang is het voordeel dat je ergens bij hebt.

Jouw belang is bijvoorbeeld een lesrooster zonder tussenuren,

want dan ben je eerder uit.

Soms is er sprake van een belangentegenstelling: het belang

van de één botst met het belang van de ander.

Bijvoorbeeld: de één wil graag goedkoop vliegen, de ander wil

vliegen juist duurder maken omdat het milieuvervuilend is.

Macht

Macht is de mogelijkheid om het gedrag van anderen te

beïnvloeden.

Je ouders hebben macht over jou: ze kunnen je verbieden om met

vrienden op vakantie te gaan.

Ook de overheid heeft macht: zij maakt wetten met regels waar jij

je aan moet houden.

Waar heb jij macht over? (LEG UIT)

Machtsmiddelen

Om macht te kunnen uitoefenen, heb je machtsmiddelen nodig:

middelen waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden.

De belangrijkste machtsmiddelen zijn:

• functie of beroep

• kennis en vaardigheden

• aanzien of status

• overtuigingskracht

• veel geld

• het aantal mensen dat gezamenlijk iets wil

• toegang tot de media

• toegang tot invloedrijke personen of politici

• het gebruik van geweld

sociale ongelijkheid 

Sociale ongelijkheid betekent dat niet iedereen dezelfde kansen

heeft in de samenleving.

Dit zie je bijvoorbeeld aan:

• discriminatie op de arbeidsmarkt
  
• de inkomensverschillen tussen een bankdirecteur en een
  
•  schoonmaker
  

Moet er een maximumsalaris worden ingesteld om
sociale ongelijkheid tegen te gaan?
(Leg uit)

Opdracht 

1. Kies een van de kernbegrippen en geef hiervan de definitie.
2. Bedenk een situatie uit je eigen leven of uit het nieuws waarin dit begrip een centrale rol speelt. 
3. Leg uit hoe het begrip hierin van toepassing is 
4. Klassikaal bespreken

Wat is jou bijgebleven uit de les of waar wil je meer uitleg over?