Taalproject les 1 brugklas mavo 22/23

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom bij Nederlands! 

- uitleg methode

- uitleg inhoud van het vak
- taalproject

Taalproject

Wat hebben talen met elkaar te maken?

Leerdoelen

Aan het einde van deze les:

• weet je hoe taal ontstaan is
• weet je dat talen familie van elkaar zijn
• weet je hoe talen met elkaar verbonden zijn en hoe het Nederlands ontstaan is

Hoe denk je dat talen zijn ontstaan?

Hoeveel mensen spreken er Nederlands?

1. ongeveer 17 miljoen
2. ongeveer 24 miljoen
3. ongeveer 31 miljoen
4. ongeveer 19 miljoen

Bijna 24 miljoen 

• Aruba 5200 sprekers, maar dalend
• België 6.500.000
• Curaçao 11.400
• Nederland 17.000.000
• Sint-Maarten 2000
• Suriname 200.000 sprekers (+ 200.000 als tweede taal)
• Er wordt ook Nederlands gesproken in delen van Duitsland en Frankrijk.
• De zogeheten Kaaphollandse dialecten van Zuid-Afrika en Namibië zijn gestandaardiseerd in het Afrikaans, een dochtertaal van het Nederlands.

Nederlands staat in de top 100 van meest gesproken talen ter wereld. Op welke plek staat het Nederlands? Let op: alleen het cijfer!

Taalweetjes

• Er worden wereldwijd zo'n 6500 verschillende             talen gesproken. 
• De meest gesproken taal ter wereld is Chinees (Mandarijn, 1248.000.000).
• Daarna volgen Spaans (437.000.000), Engels (372.000.000), Arabisch (295.000.000) en Hindi (260.000.000).

Het ontstaan van taal

• Moeilijk te achterhalen;
• Schattingen lopen uiteen van 50.000 tot maar liefst twee miljoen jaar 
   geleden;
• Taalwetenschapper Noam Chomsky, denkt dat taalvermogen ineens is
   ontstaan door een genetische mutatie.

•  Veel andere wetenschappers zijn ervan overtuigd dat taal geleidelijk geëvolueerd is uit de communicatie van dieren

Volgens anderen nog veel verder terug

• De Neanderthalers (180.000 jaar geleden) moeten ook al hebben kunnen praten --> zij leefden in groepen, bewaarden voedsel en gebruikten stenen gereedschappen, die ze volgens bepaalde regels maakten. 
• Het zou dus best kunnen dat zij voor dat alles taal nodig hadden. 

Volgens sommige geleidelijk geëvolueerd 

• Taal geleidelijk geëvolueerd uit de communicatie van dieren en dat ook de voorouders van de Homo sapiens al konden praten. 
• De onderzoekers hebben daarbij onder andere gekeken naar de vergelijkingen tussen het brein van de mens en dat van mensapen. 

Wat betekent 'met je mond vol tanden staan?'

1. Dat je geen tanden in je mond hebt
2. Dat je het niet weet
3. Dat je moet naar de tandarts moet
4. Dat je met een volle mond praat

Talen kunnen op elkaar lijken

Als je met je mond vol tanden staat, zeg je in het Nederlands ‘Ik weet het niet’ en in het Duits ‘Ich weiss nicht’, terwijl je in het Frans ‘Je ne sais pas’ zou zeggen. 

Het Nederlands lijkt meer op het Duits dan op het Frans. 

Daarom hebben de meeste Nederlandstaligen ook minder moeite om Duits te begrijpen dan Frans.

Stamboom 

van de talen

Door woorden uit verschillende talen met elkaar te vergelijken, kunnen vroegere vormen ontdekt worden.

Een grote (taal)familie

Duits en Nederland --> dezelfde taalfamilie: de Germaanse talen - Germaans.

Frans - Romaanse taal (net Spaans, Portugees, Italiaans en Roemeens) --> lijkt niet op het Duits en Nederlands.

Voorouder Romaanse talen: het Latijn. 

Germaanse en Romaanse talen hebben dezelfde voorouder: het Indo-Europees = dus ook familie!

Even vergelijken

Nederlands      vader      broer         naam

Oud-Indisch     pitar       bhratar      naman 

Grieks               pater     phrater       onoma 

Latijn                pater      frater          nomen 

Frans                père       frère           nom 

Duits                 Vater     Bruder        Name 

Engels              father     brother       name 

Indo-Europees

• Indo-Europees werd 7000 jaar geleden gesproken door een volk dat in een gedeelte van het huidige Turkije ligt: Anatolië 
• Op een gegeven moment trokken mensen richting het noorden, naar Scandinavië: de Germanen.

Het gebied waar ze doorheen trokken noemde men Germania (nu Duitsland en Polen)

Indo-Europees

• Werd ongeveer 3000 jaar voor Christus gesproken en de meeste talen in Europa zijn uit dit Indo-Europees ontstaan. 
• Behalve Germaans en Latijn stammen bijvoorbeeld ook Grieks, Slavisch (waartoe Russisch en Bulgaars horen) en Albanees van het Indo-Europees af. 
• Indo-Europese talen is de grootste groep van alle taalgroepen op de wereld. 
• Ook buiten Europa worden immers Indo-Europese talen gesproken;  Engels in Noord- Amerika, Afrika en Australië, het Spaans in Zuid-Amerika en het Frans in Afrikaanse landen. 
• Andere grote taalgroep is het Sino-Tibetaans, daar hoort het Chinees --> wordt door meer dan een miljard mensen gesproken.

Germaanse talen

• Nadat uit het Indo-Europees het Germaans is ontstaan, ongeveer 1000 jaar voor Christus, splitst het Germaans zich in drie talen: Noordgermaans, Oostgermaans en Westgermaans.
• Daaruit ontstaan vervolgens weer andere talen.
• Niet alleen Nederlands en Duits.
• Ook IJslands, Noors, Zweeds, Deens, Engels, Fries en Zuid-Afrikaans.

Welke taal is niet uit het Germaans ontstaan?

1. Deens
2. Fins
3. Noors
4. Zweeds

Waar of niet waar:
Germaanse en Romaanse talen zijn familie!

1. Waar
2. Niet waar

Germaanse en Romaanse talen hebben dezelfde voorouder: het ...

Het oudste Nederlands

• Moeilijk te zeggen wanneer het Nederlands ontstaan is --> geen  teksten uit die tijd. Geschat wordt van ± 700 tot 1150 na Christus. 
• Rond 700 na Christus had de taal die in onze gewesten gesproken werd zoveel eigen kenmerken, dat we kunnen spreken van een nieuwe taal: het Oudnederlands. 
• Oudnederlandse teksten hebben we pas uit latere tijd.
• Meest beroemd is het zinnetje ‘Hebban olla vogala...’ uit de eerste helft van de twaalfde eeuw. 

Hebban olla vogala

'

Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?'

'Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve ik en jij. Waar wachten we nog op?' 

Middelnederlands en Nieuwnederlands

• (Oudnederlands van ± 700 tot 1150 na Christus)
• Middelnederlands van 1150 na Christus tot 1500 (na Christus) 
  
• Nieuwnederlands = het Nederlands na 1500 --> spreken we nu nog!

Verschil 

Oudnederlands:       hebban      fadaer

Middelnederlands:   hebben      vader

Sleep de namen van de landen naar huis juiste vakje: In welke landen wordt er officieel Nederlands gesproken?

Zuid-Afrika

Sint-Maarten

België

Aruba

Saba

Sint Eustatius

Curaçao

Bonaire

Suriname

Nederland

Opdrachtje

- Je krijgt per tweetal een envelop met een aantal stroken met getallen erop.

- Verdeel de talen in vier taalfamilies
   Bij elke taalfamilie horen drie talen

- Spreek je zelf nog een andere taal? Bij welk rijtje zou die taal thuishoren?

Wat heb je geleerd deze les?

Morgen: verder met het taalproject.

Geen huiswerk.