3H - Grammatica les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom bij Nederlands

- Ga zitten

- Telefoon weg

- Boek, schrift, pen op tafel

- Over 5 minuten stil, dan start de les!

Programma

Presentatie Joris & Ralph	10 minuten
Grammatica	10 minuten
Nakijken weektaak	10 minuten
Afsluiten	3 minuten

Doel van de les

Je leert over waarom een taal grammatica nodig heeft.

Je ontdekt wat je nog weet van grammatica.

Grammatica

De wob mufte zijn frinse fruin

Vraag: wat mufte de wob?

Grammatica

Grammatica gaat over twee dingen:

1. Woordsoorten: wat is de functie van een woord en wat kan je er allemaal mee.

2. Zinsdelen: wat is de functie van een woordgroep en hoe staat deze in een zin.

Vaste volgorde van ontleden

1. PV 

2. Strepen zetten

3. WWG of NWG 

4. OW 

5. LV

6. MV

7. Bijw. bep.

8. Bijv. bep.

9. Bijstelling

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

De pv (persoonsvorm)

Altijd een werkwoord!

Komt meestal vooraan te staan in een vraagzin. MAAR................

Let op!

Waar ga jij naar toe?

Wat doe jij daar?

Waarom ben jij niet op school? 

De vraagzin werkt niet altijd... 

Gebruik daarom liever: De tijdsproef of de getalsproef

werkwoordelijk gezegde 

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?

persoonsvorm+ alle werkwoorden in de zin

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.
• Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!
  

Ik heb veel te doen.

werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde vertelt over wat het onderwerp is.

Naamwoordelijk gezegde (nwg)

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit:

• (koppel)werkwoord(en): ZWABBELS!! 
  ZWABBELS: Zijn, Worden, Blijven, Blijken, Lijken, Schijnen + heten, dunken, voorkomen
• Naamwoordelijk deel 

Voorbeeld NWG

Tom is arts.

ww: is

nw-deel: arts

Naamwoordelijk gezegde: is arts

Welke zin heeft een NWG?

1. Ik ben de keuken aan het schoonmaken.
2. Wie is de beste leerling?
3. Hij heeft het uitgemaakt met Souhaila.
4. Hij is aan het picknicken in het park.

Welke zin heeft een NWG?

1. Mijn zus is kampioen boksen geweest .
2. Hij is zijn huiswerk vergeten.
3. Zij was alleen naar huis gelopen.
4. Wij zijn ons kapot geschrokken.

onderwerp 

Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden?

Wie/wat + gezegde

lijdend voorwerp

Welke vraag stel je op het lijdend voorwerp te vinden?

Wat / wie + wwg + o

meewerkend voorwerp

Welke vraag stel je om het mv te vinden?

Aan wie / voor wie+ wwg + o + lv

Voorzetselvoorwerp 
VASTE REGELS

1. Begint altijd met een voorzetsel;
2. Wordt aangevuld met een 'voorwerp';
3. Vaste combinatie tussen het werkwoord en het voorzetsel (je kunt het voorzetsel NIET weglaten)
4. Voorzetsel verliest de normale betekenis: het is figuurlijk bedoeld.
   

Voorbeelden

ONTHOUDEN

Een LV begint NOOIT met een voorzetsel.

Het voorzetsel bij een MV kun je weglaten.

Het voorzetsel bij een VZV kun je NIET weglaten.

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt, noem je een bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Welke vraag(en) stel je ook alweer om de bijwoordelijke bepaling te bepalen?

• waar= bijwoordelijke bepaling van plaats
  
• wanneer= bijwoordelijke bepaling van tijd
  
• hoe = bijwoordelijke bepaling van reden
  

VZV niet verwarren met BWB

Ik wandel in het park > GÉÉN VZV want 'wandelen in' is geen vaste combinatie. Dit is een 'bijwoordelijke bepaling van plaats'.

Ze hingen aan het rekstok > GÉÉN VZV want je kunt ook 'naast' het rekstok hangen. Dit is een 'bijwoordelijke bepaling van plaats'.

Hij rekent op jullie > WÉL een VZV want 'rekenen op' is een vaste combinatie, hij doet het niet letterlijk (hij zit niet bovenop iemand iets uit te rekenen).

Bijwoordelijk bepaling

Zegt iets over tijd, plaats, reden enz.

Kan met een voorzetsel beginnen

Is altijd letterlijk bedoeld

Voorzetselvoorwerp

Begint met een voorzetsel

Vaste combinatie tussen een werkwoord en het voorzetsel

Voorzetsel is figuurlijk bedoeld

Weektaak

Wat? Blok 1 opdracht 1 en 2 (blz 20)

Hoe? In je schrift, zachtjes overleggen mag

Hulp? Steek je hand op

Tijd? 20 minuten.

Klaar? Oefen op Cambiumned.nl > Grammatica > Zinsdelen (begin bovenaan bij de oefening 'zinsdelen', daarna PV etc.,
zie ook Classroom )