2HA grammatica zinsdelen herhaling alles

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Nederlands

2HA

Deze les

• Korte herhaling zinsdelen
• Zelfstandig werken 

Persoonsvorm 

= Geeft de tijd (tegenwoordige tijd of verleden tijd) en het getal (enkelvoud of meervoud) van de zin aan.

Hoe vind je een PV?
- Tijd veranderen  --> PV verandert mee
- Vraagzin maken --> PV is het eerst werkwoord in de zin.

Naamwoordelijk gezegde 

- Alle werkwoorden in een zin + het naamwoordelijk deel. 

- Het naamwoordelijk deel zegt iets over het onderwerp:

Jana is al enkele dagen erg verdrietig.

- Het naamwoordelijk gezegde bevat altijd een KWW:

Altijd al werd Boris bang van oude mensen. (kww-nwd)

Hij is zijn hele leven aardig gebleven. (hww-nwd-kww)

Inge kan dolfijntrainster geworden zijn. (hww-nwd-kww-hww)

Werkwoordelijk gezegde

- Alle werkwoorden in een zin.

- Ook werkwoordelijke uitdrukkingen:

Tijdens het transport (nam) de gevangene [de benen].

- 'Te' en 'aan het' horen ook bij het gezegde:

De winkelier (was) zijn voorraden [aan het controleren}.

De baby (zit) steeds met zijn eigen tenen [te spelen}.

- Soms is het werkwoord opgesplitst:
De docent (legt) de klas de lastige sommen [uit]. 

Onderwerp

= Wie/Wat + persoonsvorm?

- Het OW begint nóóit met een voorzetsel;
- Sommige OW'en zijn lastiger:
Wie heeft jou voor je verjaardag die oorbellen gegeven?
Vraag = wie/wat heeft?               Antwoord =  ?

Tip:  Maak een ander woord van 'Wie', zoals 'de trainer:
De trainer heeft jou voor je verjaardag die oorbellen gegeven. 

OW = 'de trainer', dus 'wie' is het onderwerp in de originele zin.

Lijdend voorwerp

- Hoeft niet in de zin te staan;

- Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + OW? Antwoord = LV

- In een zin met een naamwoordelijk gezegde staat nooit een LV

- Een LV begint nooit met een voorzetsel

vb. Deze aap wil altijd een gouden ring dragen.
Wie/wat wil deze aap dragen? Antwoord = een gouden ring (LV)

Meewerkend voorwerp

- Hoeft niet in de zin te staan;

- Aan/voor wie + gezegde + OW + LV? Antwoord = MV;

- Een MV is bijna altijd een mens of een dier;
- Controleer of je aan/voor kunt weglaten of kunt toevoegen.

Ineke heeft het antwoord aan mij gevraagd.
Vraag = Aan/voor wie heeft Ineke het antwoord gevraagd? Antwoord = 'aan mij'. 'Aan' kun je, door te schuiven, weglaten.

Bijwoordelijke bepaling

- Het 'prullenbakzinsdeel';
- Kunnen er meer van in een zin staan;
- Kunnen antwoord geven op 'waar?', 'wanneer?', 'waarvandaan?', 'waarheen?', 'waarom?', 'waardoor?', 'hoe?', enz. 

- Ook de bovengenoemde woorden zijn BWB's. 

- Sommige BWB's geven geen antwoord op vragen, maar blijven over in de zin. 

Bijvoeglijke bepaling

- Is geen zinsdeel, maar een deel van een zinsdeel!

- Alleen in een zinsdeel met een ZN kan een BVB staan;

- Meestal een BN, maar soms ook een TW, een AV of een BZV;
- Een LW is nooit (in z'n eentje) een BVB;

- Stappenplan:
1. Zoek in ieder zinsdeel het ZN (soms meer). Dit is het kernwoord.
2. De informatie die bij het kernwoord hoort, is de BVB.

Voorzetselvoorwerp

- begint met een voorzetsel (in, op, tijdens, na etc.)

- het voorzetsel kun je (bijna niet) vervangen door een ander voorzetsel

- het voorzetsel hoort bij een vast werkwoord

- heeft vaak een figuurlijke betekenis

Verschil bwb en vzv

Hij wacht op zijn vriendin. -- vzv

Hij wacht op de stoep. -- bwb

Bij een bwb:

- geeft het voorzetsel een precieze plaats of tijd aan

- kun je het vaak vervangen door een ander voorzetsel

WWG

NWG

OND

LV

MV

BWB

VZV

BVB

Door

een

warmer

klimaat

trekken

de prooidieren

van teken

noordwaarts.

WWG

NWG

OND

LV

MV

BWB

VZV

BVB

Voor

de teek

moeten

we

al

oppassen.

WWG

NWG

OND

LV

MV

BWB

VZV

BVB

Eigenlijk

zijn

teken

onschadelijk.

Zelfstandig werken

Ga nu zelf aan de slag met grammatica zinsdelen hoofdstuk 6.

Opdracht 1 en 2

Bladzijde 268