Dementie Les 1

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2,3

Dementie

3slag

Inhoud: theorie, denkvragen, 4 fases van dementie, 

doelen:

1. De studenten kunnen de vier fasen van dementie in eigen woorden uitleggen 

2. De studenten kunnen praktijksituaties koppelen aan de vier fasen van dementie 

Koppeling praktijk: als ZP'er is het belangrijk inzicht te hebben in verschillende ziektebeelden om jouw begeleiding goed af te kunnen stemmen op de zorgvrager.

Dementie
Wat weet jij daarvan?

Oorzaken?

Ophoping van schadelijke eiwitten

Problemen met de doorbloeding van de hersenen

Ziekten en schade aan de hersenen

Levensstijl en risicofactoren

Veel voorkomende termen

• Geheugenstoornissen

• Afasie: moeite om woorden te vinden en problemen om zich uit te drukken met taal

• Apraxie: verminderd vermogen om motorische handelingen uit te voeren

• Agnosie: onvermogen om objecten te herkennen

• Stoornissen in uitvoerende functies : zoals rekenen, logisch nadenken, plannen

De vier fasen van dementie

Fase 1:  Bedreigde ik (begeleidingsniveau)

Fase 2: Verdwaalde ik (verzorgingsniveau)

Fase 3: Verborgen ik (verzorgingsniveau/verpleegniveau)

Fase 4: Verzonken ik (verpleegniveau)

                                      

Fase 1

Kenmerken:

Vergeetachtigheid (zoals namen, afspraken, recente gebeurtenissen)

Moeite met plannen en organiseren

Verlies van interesse in hobby’s

Veranderingen in stemming (snel geïrriteerd, angstig of somber)

Verwarring in onbekende situaties

✅ Sociale betrokkenheid aanmoedigen → Stimuleer contact met familie, vrienden en activiteiten.

✅ Veiligheid waarborgen → Controleer of apparaten goed worden gebruikt en of er geen gevaarlijke situaties ontstaan

Wat zou helpend zijn in deze fase?

Praktische handvatten voor begeleiding:

✅ Structuur bieden → Gebruik een vaste dagindeling en herinneringshulpmiddelen (agenda, pictogrammen, apps).

✅ Geduld en begrip tonen → Vermijd discussies over vergeten zaken, bied subtiele ondersteuning.

✅ Zelfstandigheid stimuleren → Laat de persoon zelf keuzes maken en taken uitvoeren met begeleiding.

✅ Sociale betrokkenheid aanmoedigen → Stimuleer contact met familie, vrienden en activiteiten.

✅ Veiligheid waarborgen → Controleer of apparaten goed worden gebruikt en of er geen gevaarlijke situaties ontstaan.

Fase 2

Kenmerken:

Ernstigere geheugenproblemen (vergeten van gezichten, steeds dezelfde vragen stellen)

Problemen met dagelijkse handelingen (zoals koken, geld beheren, wassen)

Desoriëntatie in tijd en ruimte

Veranderingen in gedrag (achterdocht, boosheid, angst)

Moeite met taal (woorden niet kunnen vinden, zinnen niet afmaken)

Praktische handvatten voor begeleiding:

✅ Visuele ondersteuning → Gebruik foto’s, pictogrammen en labels op kasten en deuren.

✅ Begeleide activiteiten → Samen koken, wandelen of muziek luisteren om verbinding te behouden.

✅ Eenvoudige en rustige communicatie → Spreek langzaam, gebruik korte zinnen en stel één vraag tegelijk.

✅ Omgaan met gedragsveranderingen → Niet in discussie gaan, maar afleiden en geruststellen.

✅ Veiligheid vergroten → Denk aan een sleutelkastje, gps-tracker, en een alarm voor het fornuis.

Fase 3

Kenmerken:

Persoon herkent naasten niet altijd meer

Niet meer zelfstandig kunnen eten, aankleden of naar het toilet gaan

Veel herhalen, dwalen of roepen

Hallucinaties en wanen kunnen voorkomen

Taalgebruik is beperkt, maar emoties blijven sterk

Handvatten

✅ Lichamelijke zorg overnemen → Hulp bij eten, wassen en aankleden met respect voor autonomie.

✅ Zintuiglijke prikkels gebruiken → Muziek, geuren en tastbare materialen kunnen geruststellen.

✅ Dwaalgedrag begeleiden → Zorg voor een veilige omgeving en een herkenbare dagstructuur.

✅ Aansluiten bij de belevingswereld → Ga mee in hun realiteit in plaats van te corrigeren.

✅ Communicatie aanpassen → Gebruik non-verbale signalen (oogcontact, aanraking).

Fase 4

Kan niet meer lopen of rechtop zitten

Bijna geen spraak meer, reageert alleen op prikkels

Volledig afhankelijk van zorg

Moeite met slikken en kauwen

Reacties via gezichtsuitdrukkingen, geluiden of handbewegingen

Praktische handvatten voor begeleiding:

✅ Comfort en pijnbestrijding centraal stellen → Regelmatige controle op pijn, zorgen voor een comfortabele houding.

✅ Zachte aanraking en nabijheid bieden → Vasthouden van de hand, zachte massage, rustige aanwezigheid.

✅ Prikkels afstemmen → Zachte muziek, rustige stem, geen felle lichten of harde geluiden.

✅ Aandacht voor voeding → Kleine, zachte hapjes aanbieden, drinkmomenten stimuleren.

✅ Palliatieve zorg en afscheid nemen → Overleggen met naasten en medische zorgverleners over het welzijn en de laatste wensen.

Kijkersvragen

1. In welke fase denk jij dat de meneer in dit filmpje zit?

2. Hoezo denk je dat?

Kijkersvragen

1. In welke fase denk jij dat de meneer in dit filmpje zit?

2. Hoezo denk je dat?

Kijkersvragen

1. In welke fase denk jij dat de meneer in dit filmpje zit?

2. Hoezo denk je dat?

Ondersteuning & begeleiding

AAN DE SLAG!

Wat: een creatieve uitspatting voor je portfolio. Je kiest 1 vorm van dementie en maakt hier op een creatieve manier een weergave van. Denk aan het verloop, begeleidingswijze per fase. 

Waar: Crea lokaal

Hoe:  Zoals je zelf wilt! Jullie zijn MZ'ers in opleiding. Knip, plak, verf, vingerhaak , print, teken, mindmap, collage,stripverhaal,infographic, moodboard, storyboard,korte animatie

Hulp: Overleggen met je klasgenoten

Tijd: 55 minuten 

Uitkomst: Wat wisselt per student als de kenmerken, impact en beleving van de gekozen vorm van dementie maar tot leven komt. De creatieve weergaves worden gedeeld zodat iedereen een mooie aanvulling voor z'n portfolio heeft. 

Informatie uitwisselen

Iedere student pitcht in 2 minuten zijn creatie 

Feedback over samenwerking

Nabespreking

1.  Hoe hebben jullie de rollen verdeeld?

2. Hoe vind jij dat de rollen uitgevoerd zijn binnen jouw groep?

3. Hoe tevreden ben jij over de uitvoering van jouw rol?

4. Wat ging er goed binnen jouw groep?

5. Wat is een aandachtspunt binnen jouw groep voor een volgende opdracht?

6. Waar ben jij het meest tevreden over bij jezelf met betrekking tot de samenwerking?

Leerdoelen

1. De studenten kunnen de vier fasen van dementie in eigen woorden uitleggen  

2. De studenten kunnen praktijksituaties koppelen aan de vier fasen van dementie  

3. De studenten kunnen elkaar feedback geven op het samenwerkingsproces en het resultaat  

4. De studenten kunnen in eigen woorden uitleggen op welke wijze ze een bijdrage hebben geleverd aan het samenwerkingsproces 

Huiswerk enzo...

Kijk binnen Boom-digitaal naar het boek 40689 -C- Psychogeriatrie

In hoofdstuk 1 “Over deze cursus” staat beroepsproduct: Alzheimercafé

Lees deze opdracht goed door en maak met je groepje alvast afspraken wie wat doet.

Opdrachten: 16, 18,20,22&24

Volgende week...

Begeleidingsmethodieken en verschillende vormen