8.4 Systemen

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

8.4 Systemen

8.4 Systemen

Na de onbeperkte vrijheid van het expressionisme 

breekt rond 1920 een periode aan waarin voor alle
kunsten nieuwe regels worden geformuleerd,
zoals bij abstracte kunst (Mondriaan, Malevitsj) en 
in de muziek bij bv. Schönberg. Die nieuwe regels 
staan los van de (academische) tradities.
Er wordt meer internationaal samengewerkt: de
nieuwe regels overstijgen nationale verschillen. 

Bartók: volksmuziek

• Legt Hongaarse volksmuziek vast met fonograaf en analyseert die muziekwetenschappelijk. 
• De volksmuziek heeft onregelmatige ritmes, accenten en maatsoorten en maakt gebruik van eigen toonladders en dissonante samenklanken.
• Bartók nam deze kenmerken niet letterlijk over in zijn muziek, maar past ze wel vrij toe bij het componeren.

• Zijn muziek werd in de jaren '30 entartet verklaard. 

Leg uit waarom Bartóks werkwijze past bij het expressionisme.

Welke kenmerken van de Hongaarse volksmuziek herken je in Bartóks werk (volgende dia)?

onregelmatige ritmes

onregelmatige accenten

wisselende maatsoorten

dissonante samenklanken

gebruik van 'vreemde' toonladders

Instrumenten

Bekijk het filmpje nog eens. Benoem zo veel mogelijk instrumenten die je ziet. Schrijf ze op papier. 

Wat voor muziekensemble zag je hier?

1. Big band
2. Harmonieorkest
3. Symfonieorkest
4. Strijkorkest

Welke theatervormen hebben we behandeld?

VOOR

1900

NA

Theaterdecor van Heijermans

Theaterdecor van Meyerhold

Industrieel (of ...) theater

Constructivistisch 

of industrieel theater

Biomechanica - Meyerhold

• mens als arbeider / machine
  


• beweging staat centraal
• lichaam van acteur is materiaal, geen expressiemiddel


• als individu is de acteur onbelangrijk
• past in de nieuwe tijd (na de revolutie kwam de arbeidersklasse aan de macht)

Is Meyerholds visie op theater meer verwant aan Brecht (episch theater) of aan Stanislavski / method acting? Licht je antwoord toe.

Bauhaus

Het Bauhaus is een Academie voor kunst en toegepaste vormgeving (design). De opleiding werd opgericht in 1919.

De oprichters van het Bauhaus streefden naar een betere samenleving (ze hadden dus socialistische idealen).  Ze wilden dat kunst en vormgeving het leven van de mens beter maakten. 

Bauhaus-kunstenaars hielden zich naast vormgeving en beeldende kunst ook bezig met theater en dans. 

Triadisch ballet

Ook ballet behoorde tot het curriculum van het Bauhaus. Deze vorm van ballet breekt met alles wat tot dan toe bekend is: er is geen verhaal dat verbeeld wordt, geen expressie van emoties en vooral geen persoonlijke uitstraling. De dansers zijn bewegende geometrische vormen / machines en hun bewegingen zijn gebaseerd op alledaagse bewegingen. 

Oskar Schlemmer (leider theaterwerkplaats Bauhaus) verzet zich tegen het naturalistisch theater en maakt een abstracte vorm van toneel/dans.

Oskar Schlemmer

Triadische ballet

Componeeropdracht

Componeer een dodecafonische melodie. Maak gebruik van de volgende elementen:

• twaalftoonsreeks (zelf maken!)
• eventueel de kreeftengang
• toonherhaling mag
• samenklanken mogen 
• zorg dat je de reeks minimaal twee keer laat terugkomen
• tip: probeer te zoeken naar eenheid binnen je melodie!

Klassieke ballettechniek

Martha Graham (1894 - 1991) is afkomstig uit de V.S. en wordt gezien als een van de grootste danspioniers aller tijden.  

Grahamtechniek:

• Spanning-ontspanning, oftewel contraction-release.  Verbonden met ademhaling.
•  Graham doet afstand van de uitdraai van de benen. 
•  veel aardser gericht, maakt gebruik van zwaartekracht.
• Bij sprongen zijn de benen vrijwel altijd in een hoekige en niet-gestrekte positie. 
• Spiraal (twist) in veel bewegingselementen. 
• Voeten zijn soms gestrekt en soms geflext.
  

In haar choreografieën verwerkte Graham hevige, menselijke emoties en psychische conflicten zoals doodsangst, jaloezie,
hartstocht, noodlotsbesef e.d. 

Graham werd overal ter wereld nagevolgd. Nog steeds kan je op heel veel dansscholen Graham-lessen volgen.  

Martha Graham

Grahamtechniek

O.a. Graham legt de basis voor de verdere ontwikkeling van de moderne dans, zoals bijvoorbeeld bij Pina Bausch (video), Conny Janssen.