V3_H2 Taalverzorging_2.1 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

LEKKER LEZEN

H2 TAALVERZORGING

2.1 Grammatica

Woordsoorten

Zinsdelen

Waarom moet je woordsoorten (bijv. hulpwerkwoord, zelfstandig werkwoord en koppelwerkwoord) kunnen benoemen?

Weet je het nog?
Wat is een hulpwerkwoord?

Weet je het nog?
Wat is een zelfstandig werkwoord?

Weet je het nog?
Wat is een koppelwerkwoord?

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Een werkwoord in de zin = persoonsvorm, voltooid deelwoord of infinitief (hele werkwoord).

Joost koopt een lekker ijsje.

Joost heeft een lekker ijsje gekocht.

Joost gaat dadelijk een lekker ijsje kopen.

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Zelfstandig werkwoord > geeft de handeling aan in de zin. Het is het belangrijkste werkwoord in de zin.

Joost koopt een lekker ijsje.

Joost heeft een lekker ijsje gekocht.

Joost gaat dadelijk een lekker ijsje kopen.

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Hulpwerkwoord > 'helpt' het zelfstandige werkwoord in de zin. Het is NIET het belangrijkste werkwoord in de zin.

Wat zijn de hulpwerkwoorden?

Joost koopt een lekker ijsje.

Joost heeft een lekker ijsje gekocht.

Joost gaat dadelijk een lekker ijsje kopen.

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Koppelwerkwoord > 

- Koppelt het onderwerp aan een eigenschap, toestand of functie.

- Het onderwerp geeft geen handeling aan (het doet niks, maar IS iets).

- Er zijn negen koppelwerkwoorden.

Koppelwerkwoorden

Een naamwoordelijk deel is altijd gekoppeld aan het onderwerp door een koppelwerkwoord.

ZWABBELS + HDV

* Bij een ZWW doet het onderwerp iets, bij een KWW is het onderwerp iets.

Pietje doet gek
Pietje is gek

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Oscar is een gezellig huisdier.

Is = geen handeling, het geeft aan wat Oscar is (eigenschap), namelijk een gezellig huisdier.

Mijn ouders worden soms gek van mijn gedrag. 

Worden = geen handeling, het geeft aan wat mijn ouders zijn / worden van mij (namelijk gek). 

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Marco is twee maanden afwezig geweest.

Hulpwerkwoord = is

Voltooid deelwoord = geweest

Is geweest een zelfstandig werkwoord of een koppelwerkwoord?

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

Marco is twee maanden afwezig geweest.

Is geweest een zelfstandig werkwoord of een koppelwerkwoord?

- Geweest geef geen handeling aan

- Het staat in het rijtje van koppelwerkwoorden

- Het koppelt een eigenschap aan het onderwerp (Marco was afwezig) > dus is het een koppelwerkwoord

GRAMMATICA WOORDSOORTEN

In een zin staan nooit een zelfstandig werkwoord + koppelwerkwoord.

hww + zww 

hww + kww

zww

kww

OEFENEN

1) In klas A3d in LessonUp staat een oefening klaar. Deze ga je maken.

2) Klaar? Maak opdracht 1 t/m 3, blz. 41 t/m 44.

3) Klaar? Maak opdracht 4 t/m 6, blz. 44 t/m 46.

Zinsdelen

Herhaling zinsdelen klas 2.

LessonUp > in klas A3d staat deze les klaar die je zelfstandig gaat maken. 

Klaar? Lezen in je leesboek.

Naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet.

Zinnen waarin iemand iets is. 

werkwoordelijk gezegde - naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. = naamwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde - naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet. = Ik geef les.

Zinnen waarin iemand iets is. = ik ben docent.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien is moe.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Ze heeft hard gewerkt.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij wil gaan slapen.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Zij dacht aan haar grote zachte bed met haar warme deken en haar grote hoeveelheid knuffels.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Later wordt Katrien slaapspecialist.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde - naamwoordelijk gezegde

Je bepaalt of je te maken hebt met een werkwoordelijk of een naamwoordelijk gezegde na het onderstrepen van de pv, het verdelen in zinsdelen en benoemen van het onderwerp.

Later / wordt / zij / slaapspecialist

ow: zij

De leerling is boos geworden.

pv?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

ow?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Doet de leerling iets, of is de leerling iets?

1. doet iets!
2. nee, is iets!

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is / boos / geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap met het onderwerp.

die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde. 

werkwoordelijk gezegde - naamwoordelijk gezegde

Je moet bij elke zin kiezen tussen een naamwoordelijk gezegde OF een werkwoordelijk gezegde. Ze zitten nooit allebei in de zin. 

Werkwoordelijk gezegde: het onderwerp doet iets -> alle werkwoorden in de zin .

Naamwoordelijk gezegde: het onderwerp is iets -> alle werkwoorden in  de zin + het naamwoordelijk deel

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

pv?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Veel leerlingen blijven grammatica een moeilijk onderdeel vinden.

ow?

1. Voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde

Voor veel leerlingen / blijft / grammatica / een moeilijk onderdeel.

ow: grammatica

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

1. werkwoordelijk
2. nee, naamwoordelijk!

Voor veel leerlingen / blijft / grammatica / een moeilijk onderdeel.

ow: grammatica

ng: blijft [een moeilijk onderdeel]

koppelwerkwoorden (1/2)

In het Nederlands hebben we koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

het dunkt mij = het lijkt mij

 dat komt mij verdacht voor = dat lijkt mij verdacht

Als je deze uit je hoofd leert, kan het makkelijker worden om het naamwoordelijk gezegde te herkennen. 

trucje!

koppelwerkwoorden (2/2)

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Bij zinnen met een naamwoordelijk gezegde kun je de koppelwerkwoorden met elkaar omwisselen. 

Ik ben docent. 

Ik word docent. 

Ik blijf docent. 

Ik blijk docent. 

Ik lijk docent. 

etc..

trucje!

Naamwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Een naamwoordelijk gezegde heeft nooit een lijdend voorwerp.

Kijk maar:

Ik / eet / een mandarijn.

ow: ik

wg: eet

lv: een mandarijn

Ik / ben / een mandarijn. 

ow: ik

ng: ben [een mandarijn]

lv: -

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De ijverige Hendirk bleek de beste van de klas met wiskunde.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Sophie bleef na de les nog even zitten.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

LAATSTE
naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De moestuin is een grote puinhoop geworden.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Oefenen

1) Maken: opdracht 4 t/m 10, blz. 44 t/m 49.

2) Klaar? Maken: Taalverzorging 1 - 2.1 Grammatica - Verder oefenen 1 opdracht 1 t/m 3 + Verder oefenen 2 opdracht 1 t/m 3 > online

LET OP! Bijstelling en bijvoeglijke bepaling hoef je NIET te kennen.