BS 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Variatie in genotypen

Waar gaat deze bassistof over?

• Genenpaar
  
• Variatie
  
• Mutatie
  
• Mutagene invloeden
  
• Kanker

Leerdoelen

• Je kunt omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.
  
• Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

Woordenlijst

• Variatie in genoten
• Mutatie
• Gemuteerd
• Mutant
• Albino 

Inleiding 

In een lichaamscel komen chromosomen in paren voor en in een geslachtscel enkelvoudig. Bij geslachtscellen komen veel verschillende genotypen voor.

Eigenschappen 

Je vader en je moeder hebben niet dezelfde eigenschappen. Je vader kan bijvoorbeeld steil haar hebben en je moeder krullend haar. Bij de bevruchting krijg je van elke ouder één chromosoom.

Daardoor kan de informatie op de twee chromosomen van een paar verschillend zijn. Het ene chromosoom bevat bijvoorbeeld de informatie voor steil haar, het andere voor krullend haar.

Verschillende informatie op een chromosomenpaar

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

1

Genenpaar: 2 ongelijke genen

heterozygoot

2

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

3

Genenpaar: 2 ongelijke genen

Heterozygoot

4

Genenpaar: 2 gelijke genen

Homozygoot

5

Genenpaar

Soms hebben beide chromosomen van een paar het gen voor stijl haar. Bij anderen hebben beide chromosomen het gen voor krullend haar.

Bij weer anderen heeft het ene chromosoom het gen voor krullend haar en het andere chromosoom het gen voor stijl haar.

Genen voor haarvorm

Variatie in genotype

Variatie in genotype

Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie in genotypen

Mutatie 

Het DNA in een chromosoom kan beschadigd raken, bijvoorbeeld bij de celdeling. Daardoor verandert de informatie voor een erfelijke eigenschap. Zo’n plotselinge verandering van het genotype heet een mutatie. Bij een mutatie zijn een of meer genen gemuteerd (veranderd).

Mutant 

Een organisme waarbij een mutatie tot uiting komt in het fenotype, noem je een mutant. Een voorbeeld van een mutant is een albino. Bij een albino is het lichaam niet in staat pigment (kleurstof) te vormen. Daardoor zijn de haren en de huid erg bleek. Albino’s komen zowel bij mensen als bij dieren voor.

Albinisme en pigmentmutatie

Mutaties

DNA kan beschadigd raken -> verandering in DNA -> mutatie

1 of meer genen kunnen gemuteerd zijn

Albino (mutant)

Mutagene invloeden 

Kanker = mutatie in celdeling

Huiswerk

• Lezen bs 
• Maken woordenlijst bs 
• Maken opdrachten bs  digitaal