1.3 Gesteente wordt verplaatst H/V

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.3 Gesteente wordt verplaatst

Planning

Leerdoelen

(1) Controleren huiswerk + nakijken 1.2

(2) Herhalen vorige les

(3) Paragraaf 1.3: leerdoelen uitwerken

(4) Maken opdrachten

(5) Afsluiten

* Je weet wat massabewegingen zijn.

* Je begrijpt dat door verwering en erosie gebergten worden aangetast en grind, zand en klei ontstaan.

* Je kunt een rivierdal en een gletsjerdal herkennen aan de hand van kenmerken op een foto.

Nakijken opdrachten

Par 1.2

Samen nakijken: opdr.

Zelfstandig nakijken: opdr. 

Mechanische verwering:

Stenen vallen uit elkaar in kleinere stukken, ze brokkelen af.

Chemische verwering:

Samenstelling van het gesteente verandert door invloed van water en zuren 

Herhaling

Massabewegingen

= Het naar beneden rollen, vallen of schuiven van verweerd materiaal.

• Welke kracht is verantwoordelijk voor het creëren van massabewegingen?

• Zwaartekracht
  

Massabewegingen= het naar beneden rollen, vallen of schuiven van verweerd materiaal.

Verweerd gesteente is door de loop van de tijd zwakker geworden. Je ziet op de foto goed dat al dat verweerde materiaal naar beneden is geschoven.

Welke kracht is verantwoordelijk voor het creëren van massabewegingen?

Massabewegingen

Verschil verwering en erosie

Verwering vindt vóór erosie plaats.

Een steen valt uit elkaar in kleine stukjes -> verwering: de kleine stukjes worden meegenomen door wind, water, ijs en schuurt het landschap uit: -> erosie.

Voor erosie

Na erosie

Erosie

 = de uitschurende werking door water, wind of ijs

erosie door ijs

erosie door water

erosie door wind

1

erosie door de wind

2

erosie door een rivier (v-dal)

3

erosie door een gletsjer (u-dal)

4

erosie door de zee

Erosie en verwering

Wat was het verschil?

Verwering                                                     Erosie

Verwering is het uit elkaar vallen van gesteente terwijl erosie het wegslijten van gesteente is.

Erosie door wind

Als het waait, schuren de zandkorrels tegen de rotsen.

Erosie door water

Erosie door water - in de rivier

Erosie door ijs! 

 U - dal

Gletsjers

= Pakketten ijs van soms wel honderden meters dik.

• Ontstaan in de bergen waar het koud genoeg is + voldoende neerslag valt
• Wanneer nieuwe sneeuw valt + oude niet wegsmelt hoopt de sneeuw zich op

1

V: Firnbekkens

2

Gletsjer

Erosie door ijs

Fjorden

Fjord 

= U-dal aan zee.

Vol gelopen met zeewater.

Waarom komen in de Alpen geen fjorden voor?

• Voor het ontstaan van een fjord moet een gletsjer tot in zee zijn gekomen. De Alpen liggen te ver weg van zee.

Grind, zand en klei

Door het steeds verder uitschuren van gesteente, blijven uiteindelijk alleen nog kleine korreltjes over: 

grind, zand en klei

Les afsluiten

1. Je weet wat massabewegingen zijn.

2. Je begrijpt dat door verwering en erosie gebergten worden aangetast en grind, zand en klei ontstaan.

3. Je kunt een rivierdal en een gletsjerdal herkennen aan de hand van kenmerken op een foto.

Les afsluiten

Van paragraaf 1.3 moeten de opdrachten:

gemaakt zijn: 2, 3, 4, 5 en 8

wat zijn massabewegingen

1. het langs de helling naar beneden bewegen van gesteente
2. het vallen van stenen
3. helling waar wat langs valt
4. geen idee

Bij erosie...

1. valt gesteente uit elkaar in kleine brokjes
2. wordt verweringsmateriaal door een schurende werking meegenomen door wind water of ijs
3. lost gesteente op in water of zuren
4. wordt gesteente achtergelaten en hoopt het op

Wat is het verschil tussen verwering en erosie?

1. Bij erosie brokkelt het gesteente af en bij verwering schuurt er af
2. Bij erosie ontstaan gletsjers, daarom brokkelt gesteente af
3. Bij erosie heb je te maken met verwering
4. Bij erosie slijt het gesteente af en bij verwering brokkelt het af

Een rivier stroomt in de bovenloop...

1. Langzaam
2. Snel

V: In de bovenloop is er veel erosie

1. Waar
2. Niet Waar

Rivieren vormen in de bovenloop...

1. U-dalen
2. V-dalen

Wat is het verschil tussen verwering en erosie?

(kies wat het beste past)

1. Verwering is slijten, Erosie is splijten
2. Verwering is splijten, Erosie is slijten
3. Verwering komt altijd pas na erosie

Wat is een gletsjer?

1. Grote sneeuw torens waarbij er veel mensen omkomen
2. een scheur in een berg met sneeuw
3. Een gat in het ijs, waar sneeuw op ligt
4. Grote ijspakketten in de bergen, die ontstaan door ophoping van sneeuw.

V-dal

U-dal

Ontstaan door rivier

Ontstaan door gletsjer

V-dal

U-dal

Sleep de firnbekken naar de juiste plek.

firnbekken

Geen firnbekken

Geen firnbekken

V: Welk begrip past niet bij de afbeelding?

1. Fjord
2. U-dal
3. Firn

Erosie of verwering?

1. Erosie
2. Verwering

Erosie of verwering?

1. Erosie
2. Verwering

Erosie of verwering?

1. Erosie
2. Verwering

Erosie of verwering?

1. Erosie
2. Verwering

Is er bij de Morteratchgletscher voornamelijk sprake van erosie of verwering?

1. Erosie
2. Verwering

Erosie of verwering?
De stenen zijn helemaal afgerond door de wind die erlangs gaat.

1. verwering
2. erosie