1.4 Aangeboren of aangeleerd & 1.5 Gedrag bij primaten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H1 Gedrag

Gedrag

Hoe wordt gedrag veroorzaakt?

Een respons volgt alleen als de prikkel of motivatie groot genoeg is

De algemene functie van gedrag

Vergroten van de overlevingskans van het individu en de soort door een grotere kans op voortplanten

Voorbeelden??

Vechten of vluchten

Gedragssystemen in conflict:

- Ambivalent gedrag

- Overspronggedrag

- Omgericht gedrag

Aangeboren en aangeleerd 

Aangeboren gedrag

Gedrag dat niet geleerd hoeft te worden, zoals reflexen of erfelijk gedrag (responsen op sleutelprikkels)

Aangeleerd gedrag

Hoe leren dieren en mensen? 

1. Gewenning
2. Trial-and error
3. Inprenten
4. Imiteren
5. Conditioneren: klassiek
6. Conditioneren: operant 

Maak groepjes van 3

Jullie gaan elkaar uitleg geven over de verschillende manieren van leren en maken daarna een eenvoudige poster.

Gewenning

Trial-and error

Conditioneren: operant 

Imitatie

Conditioneren: klassiek

Inprenten

Teamlid A

Teamlid C

Teamlid B

Inprenten

Onbewust leren in een gevoelige periode waarbij het geleerde wordt niet meer vergeten. 

Voorbeeld bij mensen: een taal leer je het beste tussen je 2e en 10e levensjaar. Een vreemde taal leer je dus sneller in de kleutertijd, dan op de middelbare school!

Imiteren

Leren door het gedrag van andere soortgenoten na te doen

Trial & Error

Proefondervindelijk leren, dus leren door vallen en opstaan!

En door oefenen gaat het steeds beter :)

Conditioneren

Leren door een verband te leggen tussen gedrag en beloning

Klassiek of operant

Klassieke conditionering

Een prikkel veroorzaakt bepaald gedrag dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt 

Dit komt doordat een neutrale prikkel wordt gekoppeld aan een prikkel die een reflex oproept

Operante conditionering

Leren door het effect/de gevolgen van bepaald gedrag

Het gewenste gedrag wordt bekrachtigd door beloning of het ongewenste gedrag wordt afgeleerd door straf

Conditionering

Inzicht

Leren door een oplossing te bedenken zonder dat dit is voorgedaan of zonder lukraak proberen.

Bijvoorbeeld wiskunde vraagstukken oplossen!

Blijdorp Excursie

Wat je moet voorbereiden

Opdracht 1: literatuurstudie

Opdracht 2: onderzoeksvraag & hypothese

Opdracht 3: ethogram 

Opdracht 4: protocol

Al deze onderdelen dienen in het werkboekmapje te zitten!

Opdrachten in Blijdorp

Opdracht 5: ethogram aanvullen

Opdracht 6: observeren -> protocollen invullen

Dit laat je eerst controleren door je begeleider!

Opdracht 7: grafieken maken

Opdracht 8: gedragssystemen herkennen

Opdracht 9 & 10: conclusie en discussie schrijven

Een aantal verwachtingen

Je kunt pas vrij rondlopen in Blijdorp als alle opdrachten af zijn en ingeleverd zijn bij de begeleider

Je gedraagt je natuurlijk voorbeeldig :)

Bij overlast of afwezigheid maak je een vervangende opdracht

Opdrachten maken

1. Rank de leerdoelen 11, 12 en 13 op volgorde van makkelijk naar moeilijk

2. Maak van je makkelijkste leerdoel 1 vraag, de middelste 2 vragen en van het moeilijkste leerdoel 3 vragen

3. Iedereen maakt vraag 52 (blz 28)