h.5 Woordenschat

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Woordenschat

Woordstrategie:

 Zoek een bekend woorddeel.

h.5 Woordenschat

• De betekenis van een moeilijk woord kun je vaak vinden door woordstrategieën te gebruiken.

• Je kijkt daarbij naar de context 

     (in de buurt) van het moeilijke woord.

Moeilijke woorden

Welke woordstrategieën ken je al?

Woordstrategieën

• Soms staat er in de context een synoniem.

• In de buurt van het woord:

     'onenigheid' staat bijvoorbeeld 'ruzie' 

• Door het bekende woord 'ruzie' kun je dan afleiden dat 'onenigheid' ongeveer hetzelfde betekent.

Synoniem

• Soms kun je een moeilijk woord begrijpen door een omschrijving van dat woord

• Bij 'conservatorium' staat bijvoorbeeld 'school waar je wordt opgeleid tot beroepsmusicus'.

• Definitie is een heel nauwkeurige omschrijving van een woord. 

• 'parallellogram' = een vierhoek met twee paren evenwijdige zijden.

Omschrijving en definitie

• Soms staan er voorbeelden in de tekst om moeilijke woorden uit te leggen.

• Sommige mensen zijn dol op 'reptielen', zoals krokodillen, hagedissen en schildpadden. 

Voorbeelden

De betekenis van een moeilijk woord kun je soms vinden doordat er een tegenstelling van dat woord in de tekst staat:

• De wiskundetoetsen voor havo en vwo zijn identiek, maar de beoordeling is verschillend.
  

Tegenstelling

•  Een tegenstelling kun je herkennen aan de vorm.

• Soms bestaat de tegenstelling uit het basiswoord plus een voorvoegsel als a-, on-, in-, il-, im-, ir- (= niet-):
  

    symmetrisch ↔ asymmetrisch; 

    zorgvuldig ↔ onzorgvuldig; actief ↔ inactief

Tegenstelling

• Soms wordt de tegenstelling gevormd door het voorvoegsel te vervangen:
  

    ingang ↔ uitgang; optimist ↔ pessimist

•  De tegenstelling kan ook een heel ander   

      woord zijn:

 

     netjes ↔ slordig; slim ↔ dom; 

     globaal ↔ gedetailleerd

Tegenstelling

synoniem

omschrijving

definitie

voorbeelden

tegenstelling

Ik ben dol op chocolade en mijn zus is gek op ijs.

Je organen zijn opgebouwd uit cellen, de kleinste bouwstenen van je lichaam.

Je mentale gezondheid gaat samen met je fysieke gesteldheid.

Voor een goed hygiëne is het slim om je handen te wassen en te niezen in je elleboog.

Vruchten zoals kiwi's en sinaasappelen bevatten veel vitamine C.

Mijn broer is heel chaotisch, mijn zus daarentegen is erg georganiseerd.

voorvoegsel is vervangen

een heel nieuw woord

voorvoegsel voor het basiswoord

invoer - uitvoer

globaal - gedetailleerd

zorgvuldig - onzorgvuldig

normaal - abnormaal

aanzetten - uitzetten

reeël - irreeël

voorvoegsel betekent: het tegenovergestelde

achtervoegsel

betekent 

mogelijk

voorvoegsel betekent: niet.

samenstelling

een deel komt uit een

andere taal

onwerkelijk

decentraliseren

wendbaar

mailbericht

De betekenis van een onbekend woord kun je soms ook raden doordat je een of meer delen van het woord herkent.

Bekend woorddeel

Deze strategie is vooral zinvol bij samenstellingen en afleidingen.

1. Samenstellingen zijn woorden die bestaan uit

   twee of meer andere woorden.

   

   Zoals vrachtwagenchauffeur, energiedrankje,

   waterval.

samenstellingen

betaalmiddel: 

 je kent het woord 'betalen'.

'middel': is een manier om iets te doen. 

Als deze twee woorden zijn samengevoegd kun je dus snel begrijpen dat bijvoorbeeld een pinpas een betaalmiddel is.

samenstellingen

2. Afleidingen: 

• dit zijn woorden met een voorvoegsel of achtervoegsel.

   desinteresse

   je kent het woord 'interesse'. 

   Het voorvoegsel 'des' geeft vaak het

   tegenovergestelde aan. Het woord betekent:

   ongeïnteresseerdheid.

afleidingen

Het woord 'besluiteloos'

Het achtervoegsel 'loos' betekent 'zonder'. 

Je kunt dus afleiden dat het woord betekent:

zonder te kunnen besluiten.

afleidingen

Soms kun je een woord ook begrijpen door je kennis van een andere taal.

lastminutereis: last (laatste), minute (minuut); een reis die op het laatste moment wordt geboekt.

andere taal

Nieuw Nederlands

h.5 LEZEN afmaken.

klaar: 

h. 5 woordenschat.

startopdracht en opdr. 1 en 2 maken

zelf aan de slag!