begrijpend lezen les 5: Tussenkopjes en verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

 Begrijpend lezen 

Lezen

10 minuten

Deze les

• Opbouw alinea's herhalen.
• Leer je wat tussenkopjes zijn.
• Leer je wat verwijswoorden zijn

Alineaopbouw

• Alinea = een stuk tekst die bestaat uit een paar zinnen die bij elkaar horen (want ze gaan over hetzelfde deelonderwerp)
  

• Zo kun je een alinea herkennen:
  

1. Nieuwe regel
2. Witregel
3. Inspringen

• Alinea = kernzin + toelichting/voorbeeld/extra uitleg
• Kernzin = belangrijkste zin van een alinea

Samenvatting van de tekst in 1 zin.

Een tekst kun je in logische stukken indelen. Een stuk dat bij elkaar hoort, heet een ...

Een beschrijving van 1 woord/ een paar woorden waar de tekst over gaat.

Het onderwerp van een alinea

Overtuigen, amuseren, informeren

globaal, zoekend, precies lezen

Hoofdgedachte

Alinea

Onderwerp

Deelonderwerp

Tekstdoelen

Leesstrategieën

Tussenkopjes

• Tussenkopjes lijken op een soort titel
  
• Tussenkopjes worden gebruikt om de tekst te onderbreken en de aandacht van de lezer te trekken.
• Tussenkopjes zijn geen hele zinnen, vaak maar één of enkele woorden.

Verwijswoorden

• In teksten staan woorden die verwijzen naar andere woorden . Een schrijver gebruikt ze om te voorkomen dat hij dezelfde woorden herhaalt, waardoor een tekst saai wordt.

• Verwijswoorden kunnen naar één woord, een groepje woorden of een hele zin  verwijzen.   

• Verwijswoorden verwijzen bijvoorbeeld naar een persoon, een gebeurtenis of naar een plek.
• Voorbeelden van verwijswoorden: Ik, jij, hij, zij, jullie, wij, het, mijn, jouw, die, dat, dit, deze, toen, daar en hier.

Verwijswoorden

• Michelle heeft gisteravond het werkstuk voor aardrijkskunde gemaakt, zodat ze in het weekend naar het strand kan. ('ze' verwijst naar één woord)
  

• Bij een bekende webwinkel heb ik twee nieuwe spellen gekocht, want die waren in de aanbieding. ('die' verwijst naar twee nieuwe spellen)
  

• Mijn neef is Nederlands kampioen judo geworden. Dat vind ik een goede prestatie. ('dat' verwijst naar een hele zin) 
  

Aan de slag!

Stap 1: pak je boek Op Niveau (1vwo) erbij.

Stap 2: lees tekst 5: 'Ben jij slimmer dan een 5-jarige' op bladzijde 204

Stap 3: maak de opdrachten over verwijswoorden op slide 12 t/m 22.

Stap 4: maak daarna een begin aan het huiswerk 

1. Waarnaar verwijst 'ze' in regel 8?

2. Waarnaar verwijst 'die' in regel 11?

3. Waarnaar verwijst 'ze' in regel 14?

4. Waarnaar verwijst 'dat' in regel 17?

5. Waarnaar verwijst 'daar' in regel 18?

6. Waarnaar verwijst 'hun' in regel 21?

7. Waarnaar verwijst 'ze' in regel 29?

8. Waarnaar verwijst 'die' in regel 31?

9. Waarnaar verwijst 'hun' in regel 34?

10. Waarnaar verwijst 'Dat' in regel 34?

Huiswerk voor volgende les

Stap 1: pak het boek Op Niveau (1 vwo) erbij.

Stap 2: lees tekst 14 'IJzertijd veranderde pre-Romeinse beschaving' op blz. 155 en 156.

Stap 3: log daarna in op LessonUp en open les 5 begrijpend lezen.

Stap 4: maak de vragen op slide 24 t/m 39.

1. Wat is het tekstdoel van tekst 14?

1. informeren
2. overtuigen
3. opiniëren
4. amuseren

2 Wat is de tekstsoort van tekst 14?

1. beschouwing
2. informerende tekst
3. betogende tekst
4. amuserende tekst

3. Voor welk soort publiek is tekst 14 geschreven?

1. Breed publiek
2. klein, gespecialiseerd publiek
3. Een persoon, een kleine groep personen

4. Hoeveel alinea's heeft tekst 14?

5. Schrijf de eerste twee en de laatste twee woorden van elke alinea op.

6. Lees de inleiding. Welke manier gebruikt de schrijver om de aandacht van de lezer te trekken?

1. De aanleiding voor het schrijven wordt genoemd.
2. Het onderwerp wordt aangekondigd.
3. Er worden een of meerdere vragen gesteld.
4. Een anekdote vertellen.

7. Wat is de kernzin van alinea 2?

8. Wat is de functie van de overige zinnen uit deze alinea? Leg je antwoord kort uit.

9. Schrijf de kernzin van alinea 3 op.

10. 'Operaties bestonden er haast niet, op schedelboringen na: Is dit de kernzin
van alinea 4? Leg je antwoord uit.

11. Wat is het deelonderwerp van alinea 5?

12. Wat is de kernzin van alinea 5?

13. Bedenk een passend tussenkopje voor alinea 5.

14. Op welke manier sluit de schrijver de tekst af?

1. Conclusie
2. korte samenvatting
3. Advies

15. Wat is de functie van de titel?

1. de lezer nieuwsgierig maken
2. het onderwerp van de tekst aangeven
3. A en B zijn allebei juist

Briefje

Lieve topper,

Wat fijn dat jij je huiswerk gemaakt hebt voor Nederlands! Uiteraard ben ik  daar erg blij mee. Speciaal voor jou heb ik een nummer geselecteerd waar je zeker even naar moet luisteren: https://open.spotify.com/track/4PTG3Z6ehGkBFwjybzWkR8?si=89c051efff97456c

Groetjes,

Evan