5.1 & 5.2 Gedrag

Hoofdstuk 5: Gedrag
5.1: Prikkels & signalen
5.2: Sociaal gedrag
1 / 34
suivant
Slide 1: Diapositive
BiologieMiddelbare schoolmavoLeerjaar 3

Cette leçon contient 34 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 1 vidéo.

time-iconLa durée de la leçon est: 45 min

Éléments de cette leçon

Hoofdstuk 5: Gedrag
5.1: Prikkels & signalen
5.2: Sociaal gedrag

Slide 1 - Diapositive

PTA 3
Hoofdstuk 1.2 (plantenrijk)
Hoofdstuk 4.4, 4.5, 4.6 (Zenuwstelsel + hormoonstelsel)
Hoofdstuk 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 (Gedrag)


Kortere periode, veel stof

Slide 2 - Diapositive

6 lessen + herhalingsweek
Les 1: SO 4.4, 4.5, 4.6
Les 2 + 3: 5.1 (prikkels & signalen) & 5.2 (sociaal gedrag)
Les 4: 5.3 (Gedrag onderzoeken) + Ethogram SO
Les 5: 5.4 (Gedrag leren)
Les 6: 1.2 (plantenrijk)

3 lessen herhalingsweek: vrij voor extra uitleg + herhaling!

Slide 3 - Diapositive

Wat betekent dit voor jullie?
  • Vol programma
  • Samen op schema blijven
  • Verantwoordelijkheid
  • Opdrachten maken en meedoen in de les
  • Huiswerk maken en zelf lezen is enorm belangrijk

Slide 4 - Diapositive

Lesdoelen
  1. Na vandaag kan je uitleggen wat een sleutelprikkels en supranormale prikkels zijn
  2. Na vandaag kan je uitleggen wat gedrag is en hoe dieren dit gebruiken om te communiceren
  3. Na vandaag kan je uitleggen hoe mensen communiceren

Slide 5 - Diapositive

5.1: Prikkels en signalen
Gedrag
  • Alles wat mensen en dieren doen 
  • Ontstaat doordat mensen / dieren reageren op inwendige en uitwendige prikkels.
  • Prikkels die mensen/dieren uitzenden is een signaal
  • De reactie op zo'n signaal noem je een respons

Slide 6 - Diapositive

Waarom reageer je niet altijd op een prikkel?
  1. Prikkel valt onder de drempelwaarde: je hoort het niet
  2. Motivatie is te klein: je hoort het wel maar geen zin om te reageren

Slide 7 - Diapositive

Bij een hond die geen honger heeft is de motivatie om te eten laag.

Slide 8 - Diapositive

Verschillende prikkels
  • Inwendige: bv honger
  • Uitwendige; bv zien van een prooi
  • Sleutelprikkel --> Roept altijd dezelfde reactie op
  • Supranormale prikkels --> sleutelprikkels die een sterkere reactie oproepen

Slide 9 - Diapositive

Slide 10 - Vidéo

Altijd dezelfde reactie
  • Sleutelprikkel: prikkels die altijd dezelfde reactie oproepen
  • Supranormale prikkels: sleutelprikkels die een sterkere reactie oproepen

Slide 11 - Diapositive

De sleutelprikkel bij de meeuw is
A
Rode vlek op de snavel
B
Aanwezigheid van een snavel

Slide 12 - Quiz

Supranormale prikkel bij het onderzoek bij meeuwen
A
Extra rode potlood
B
Verandering van meeuw naar potlood

Slide 13 - Quiz

Dreiggedrag

  • De rode buik van een mannetjes stekelbaars is een uitwendige prikkel voor een ander mannetje.

  • Het andere mannetje zal hier altijd hetzelfde op reageren, namelijk met dreiggedrag
(weg jij!). De rode buik is dus een sleutelprikkel.

Slide 14 - Diapositive

Hoe maken dieren elkaar iets duidelijk?
  • Elkaar iets duidelijk maken noem je communicatie.

  • Mensen kunnen elkaar iets duidelijk maken door te praten (verbaal gedrag). Andere dieren doen dit vaak met hun lichaamshouding (non-verbaal gedrag of lichaamstaal).

  • Dieren communiceren op verschillende manieren:
1. Geluiden
2. Lichaamshouding
3. Kleuren

Slide 15 - Diapositive

Geluiden
  • Veel dieren maken geluiden. Daarmee kunnen ze berichten uitwisselen.

  • Zo kunnen dieren elkaar bijvoorbeeld waarschuwen voor gevaar. 

  • Een leeuw kan met zijn gebrul laten weten dat hij in zijn gebied de baas is.

Slide 16 - Diapositive

Lichaamshouding
  • Aan de staart van een hond kun je zien hoe hij zich voelt. 

  • Met de staart tussen de benen laten ze zien dat ze bang zijn (plaatje 2).

  • Met de staart omhoog laten ze zien dat ze veel zelfvertrouwen hebben (plaatje 3).

  • Bij plaatje 4 kan een hond met zijn staart laten zien dat hij kan gaan dreigen.

Slide 17 - Diapositive

Kleuren
  • Sommige dieren gebruiken kleuren om een boodschap over te brengen.

  • Een pauw zet zijn gekleurde veren uit om een hen (vrouwtje) te laten zien dat hij met haar wil paren.

  • Als een vrouwtjes baviaan een rood en opgezwollen achterwerk heeft, is dit voor een mannetje het signaal dat ze vruchtbaar is.

Slide 18 - Diapositive

Aan de slag!
Werkboek B: blz 73
5.1: Prikkels en signalen
Opdracht 5, 6, 10, 11, 12, 22

Open het lesboek online via Magister > Leermiddelen > Nectar > leerboek vmbo Gt-3


Slide 19 - Diapositive

5.2: Sociaal gedrag
Al het gedrag tussen soortgenoten:
Territoriumgedrag: het verdedigen en afbakenen van het eigen gebied
Voortplantingsgedrag: het vinden van een soortgenoot, de paring en het verzorgen van jongen.
Groepsgedrag: taakverdeling binnen groepen dieren en het vaststellen van de rangorde

Slide 20 - Diapositive

Hoe bakenen deze diersoorten hun territorium af?
Geluid
Geuren
Boos worden als iemand op je plek gaat zitten

Slide 21 - Question de remorquage

Afbakenen door geluid

Slide 22 - Diapositive

Afbakenen door geurvlaggen

Slide 23 - Diapositive

Gedrag in het territorium
  • Dieren verdedigen hun territorium tegen soortgenoten.

  • Als er een indringer is, wordt de 'eigenaar' van het territorium agressief. Hij vertoont dan aanvalsgedrag.
  • De indringer vertoont dan meestal vluchtgedrag.
  • Op de grens van het territorium zie je vaak dreiggedrag.

Slide 24 - Diapositive

Overspronggedrag
Soms is de motivatie voor vluchten en aanvallen even sterk. Een dier kan dan gedrag vertonen dat niet bij de situatie past.

Bijv. een kat die zich gaat wassen of een mens die zich gaat krabben

Slide 25 - Diapositive

Waarom hebben
dieren een territorium?

Slide 26 - Carte mentale

Voortplantingsgedrag
Voortplantingsgedrag is gedrag dat te maken heeft met voortplanting.

  1. Baltsgedrag
  2. Paring
  3. Broedzorg

Slide 27 - Diapositive

Gedrag bij voortplanting

  • Het gedrag waarmee een mannetje en vrouwtje elkaar lokken, heet baltsgedrag.

  • Honden besnuffelen elkaar en sommige vogels voeren samen een 'dans' uit.

  • Door de balts laten dieren elkaar weten dat ze geschikte partners zijn. Het baltsgedrag vergroot de bereidheid tot paren.

Slide 28 - Diapositive

Broedzorg
Na de paringsdans (balts) komt
het paren.Na het paren, komen
er jongen.

Het uitbroeden van of
grootbrengen van de jongen, heet 
broedzorg.

Slide 29 - Diapositive

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

A
imponeergedrag
B
overspronggedrag
C
verzoeningsgedrag
D
sociaal gedrag

Slide 30 - Quiz

Dit is een voorbeeld van
A
dreiggedrag
B
overspronggedrag
C
baltsgedrag
D
sociaal gedrag

Slide 31 - Quiz

geluiden
lichaamshouding
kleuren
spergedrag

Slide 32 - Question de remorquage

5.2 Begrippenlijst
  1. Sociaal gedrag-territoriumgedrag-voortplantingsgedrag-groepsgedrag
  2. Territorium-afbakenen-territoriumgedrag
  3. Aanvalsgedrag-vluchtgedrag-dreiggedrag-overspronggedrag
  4. Baltsgedrag-paring-broedzorg-voortplantingsgedrag
  5. Taakverdeling-dominant-onderdanig-rangorde-pikorde
Zie blz. 213-215

Slide 33 - Diapositive

Aan de slag!
Werkboek B: blz 82
5.2: Sociaal gedrag
Opdracht 4, 5, 6, 8, 11, 15

Open het lesboek online via Magister > Leermiddelen > Nectar > leerboek vmbo Gt-3

Slide 34 - Diapositive