Herhaling werk en werkloosheid

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Economie

5 havo

 werk en werkloosheid 

To do today

Bespreken toets

uitleg lesson-up over extra context werk en werkloosheid

maken vragen

Leerdoelen

verschillende soorten werkloosheid uitleggen

weten wat de begrippen beroepsbevolking/beroepsgeschikte bevolking inhouden

verschillen ratio's kunnen berekenen

Aanbod van arbeid: alle werkenden en werklozen tussen 15 jr en pensioenleeftijd die WILLEN EN KUNNEN werken

Bij elkaar opgeteld in een land= de beroepsbevolking

Let op!: Werklozen (die werk zoeken) bieden zich dus ook aan op de arbeidsmarkt en zorgen dus ook voor AANBOD VAN ARBEID!!

niet-beroepsbevolking

Niet alle "niet- actieven" horen bij de niet-actieven:

Wie ontvangen geen uitkering ?

Wie ontvangen wel een uitkering?    niet-actieven 

Wie betalen dat ?

(actieven)

Participatiegraad

                                                   beroepsbevolking

 participatiegraad:   _______________________________ x 100%

                                          beroepsgeschikte bevolking

Het deelnemingspercentage geeft aan hoeveel procent van de beroepsgeschikte bevolking behoort tot de beroepsbevolking.

Beroepsgeschikte bevolking is iedereen tussen de 15 en 67 jaar.

i/a ratio

Inactieven: (uitgedrukt als volledige uitkering)

Mensen met een uitkering.

Actieven: (uitgedrukt als volledige baan)

Mensen met een betaalde baan.

i/a ratio: verhouding tussen de inactieven en actieven.

Formule:

(𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑖𝑛𝑎𝑐𝑡𝑖𝑒𝑣𝑒𝑛)/(𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑎𝑐𝑡𝑖𝑒𝑣𝑒𝑛) x 100

De werkenden (actieven) betalen de uitkering ontvangers (niet-actieven)

Vergrijzing

Waaruit bestaat je pensioen ?

Vergrijzing

p/a ratio

 p/a ratio = werkgelegenheid in personen /  werkgelegenheid in arbeidsjaren

arbeidsjaar = voltijdbaan, dus het aantal banen wanneer er alleen volledig zou worden gewerkt. 

p/a ratio is bijv 1,4 dan doen 140 personen samen 100 volledige banen. 

Hoe hoger de p/a ratio, hoe meer deeltijdwerkers.

ARBEIDSPRODUCTIVITEIT=

Productie(waarde) per persoon in een bepaalde periode

Voor het hele land bereken je de arbeidsproductiviteit door:

                              productiewaarde 

                              werkgelegenheid

rekenvoorbeeld arbeidsproductiviteit

Voorbeeld:

Situatie 3: loonkosten +5% en arbeidsproductiviteit +10% 

Wat is de verandering in loonkosten per product?

rekenvoorbeeld arbeidsproductiviteit

Voorbeeld:

Situatie 3: loonkosten +5% en arbeidsproductiviteit +10% 

Omzetten naar indexcijfers: loonkosten = 105.0 en arbeidsproductiviteit = 110.0.

LpP = 105.0 / 110.0 x 100% = 95.5 -> loonkosten per product dalen met 4,5% (= gunstig voor de werkgever).

Vakbonds/uitbetalingsmatrix

Vakbonden willen een zo groot mogelijke achterban. Maar waarom zou je je willen aansluiten bij een vakbond?

Geen lid worden -> Vakbond is er toch wel, dus betaal je niets.

Wel lid worden -> Je hebt inbreng, maar moet wel betalen.

Stel: 

Door vakbond extra loon : €25 per maand

Kosten contributie: €15 per maand

Gevangendilemma

collectieve dwang

Meeliftersgedrag

Rationeel gedrag

Koopkracht = Reële loon (= RIC)

Nominale loon = loon in euro's = NIC

De hoeveelheid producten/diensten die je hiermee kunt kopen heet de koopkracht / RIC. Die hoeveelheid die je kunt kopen hangt namelijk van de prijsstijging/daling af. Stijgen de prijzen, dan kun je met hetzelfde geld minder kopen, dan wanneer de prijzen dalen.

indexcijfers!!

Voorbeeldopgave koopkracht

Heleen ontvangt in 2019 ongeveer € 2.000 aan loon per maand. De boodschappen die ze maandelijks haalt kosten haar € 250. 

Ze heeft geluk, want door goed presteren ontvangt ze een loonstijging in 2020: € 2.400 per jaar. Wanneer ze de krant opent, leest ze wel dat de boodschappen in 2020 gemiddeld met 5% zijn gestegen.

Bereken haar koopkrachtverandering van 2019 naar 2020 (=Reële inkomensverandering = RIC).

Voorbeeldopgave koopkracht

Heleen ontvangt in 2019 ongeveer € 2.000 aan loon per maand. De boodschappen die ze maandelijks haalt kosten haar € 250. 

Ze heeft geluk, want door goed presteren ontvangt ze een loonstijging in 2020: € 2.400 per jaar. Wanneer ze de krant opent, leest ze wel dat de boodschappen in 2020 gemiddeld met 5% zijn gestegen.

Bereken haar koopkrachtverandering van 2019 naar 2020 (=Reële inkomensverandering = RIC).

NIC = €2.000 + €200 (€2.400 / 12 = €200) = €2.200 -> N-O / O x 100% = 10% -> indexcijfer = 110.0

PIC = Gem. prijs boodschappen in 2020 = +5% -> indexcijfer = 105.0

RIC = NIC / PIC = 110.0 / 105.0 x 100 = 104.8 -> koopkrachtverandering 2020 tov 2019 = +4,8% 

Er bestaan primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. 

- Primaire gaat voornamelijk over het loon en beloningen.

- Secundaire over alle overige voorwaarden.

Een CAO wordt in principe voor één jaar afgesloten, waarbij enkele afgevaardigden van het bedrijf en de vakbonden aanwezig zijn. Komt hier een bindende afspraak uit? Dan geldt dat voor iedereen binnen deze bedrijfstak, dus ook de niet-vakbondsleden.

Arbeidsovereenkomst

Wat is asymmetrische informatie?

1. Beide partijen hebben evenveel informatie
2. beide partijen hebben niet evenveel informatie
3. beide partijen hebben geen informatie
4. hebben beide partijen informatie?

De inflatie is 2%. De loonstijging is 4,5%. De arbeidsproductiviteit stijgt met 4%. Hoeveel is de initiële loonstijging?

Arbeidsmarktflexibiliteit

Snelheid waarmee vraag en aanbod zich aan elkaar aanpassen. 

In theorie arbeid homogeen. 

• Geen onderscheid.

Maar in werkelijkheid is arbeid niet zo flexibel. 

Belang arbeidsmarktflexibiliteit

Voorwaarde voor economische groei --> vraag en aanbod Kunnen sneller op elkaar reageren en daardoor minder inefficiënties

• Minder werkloosheidsuitkeringen
• Snellere opvulling van vacatures
• Inspelen op veranderingen

In slechte tijden hebben consumenten weinig vertrouwen in de economie. Wat is hiervan de invloed op de werkgelegenheid?

Baancreatie en baanvernietiging

Baancreatie

Hoogconjunctuur

Dienstverlening

Baanvernietiging

Laagconjunctuur

Arbeidsintensieve bedrijfstakken --> arbeid wordt vervangen door machines. 

Sterke groei arbeidsproductiviteit. 

Risico en onzekerheid

Vaste werknemers

• Meer inkomenszekerheid
• Ontslagvergoeding
• Doorbetaling bij ziekte (2 jaar)

Flexibele baan

• Meer onzekerheid
• Je zou een compensatie verwachten hiervoor. 

Flexibele schil

Tijdelijk contract

Uitzendkrachten

Freelancers

Oproepkrachten

Zzp'ers

--> grote behoefte naar vanuit werkgevers. 

Voordelen ontslagbescherming

• Niet altijd een lagere werkloosheid (bijv. VS)
• Hogere productiviteitsgroei (investeren in arbeid)
• Meer innovatie (arbeidsbesparende technieken).
• Grotere toewijding en betrokkenheid van personeel. 

Waarom is er vanuit werkgevers een grote behoefte aan het flexibele schil?

Asymmetrische informatie

Partijen hebben verschillende informatie. 

Werkgever weet niet wat een nieuwe arbeidskracht te bieden heeft. 

Soorten werkloosheid

- Conjuncturele werkloosheid 

- Structurele werkloosheid

- Seizoenswerkloosheid

- Regionale werkloosheid

- Frictie werkloosheid 

UWV

Je gaat naar het UWV Werkbedrijf en krijgt een

WW- uitkering 🡪 je bent dan een geregistreerde werkloze.

Je gaat niet naar het UWV Werkbedrijf 🡪 je bent dan een verborgen werkloze. 

Conjuncturele werkloosheid

• Tijdelijk
• oorzaak: daling van lonen en/of export

Regionale werkloosheid

Werkloosheid die in bepaalde gebieden hoger is dan in de rest van Nederland

Seizoenswerkloosheid

Seizoenswerkloosheid ontstaat omdat er in een bepaald seizoen het werk niet uitgevoerd kan worden. 

Bijvoorbeeld een ijsverkoper. In de winter zal een ijsverkoper nauwelijks ijs verkopen en is er dus ook 

minder werkgelegenheid in dit beroep.

Frictiewerkloosheid 

Je verliest je baan en zoekt een andere...

Je studeert af en zoekt een baan...

De tijd hiertussen heet frictiewerkloosheid.

Structurele werkloosheid

• Is werkloosheid die er eigenlijk altijd is (blijvende werkloosheid)

Kan veel oorzaken hebben, bijvoorbeeld:

• Personeel vervangen door machines
• Verplaatsen van productie naar lage lonen landen
• Maar ook: Er zijn wel banen, maar mensen hebben geen passende opleiding

Van welk soort werkloosheid is sprake?
"De ijsboer in de winter"

1. frictie werkloosheid
2. Structurele werkloosheid
3. Seizoenswerkloosheid
4. Conjuncturele werkloosheid

Welke werkloosheid is niet tijdelijk?

1. conjuncturele werkloosheid
2. structurele werkloosheid

Als het slecht gaat met de economie noem je deze werkloosheid ...

1. structurele werkloosheid.
2. seizoenswerkloosheid.
3. verborgen werkloosheid.
4. conjuncturele werkloosheid.