les 2

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

Leg je schrift op tafel, ik controleer het huiswerk

telefoons in de tas

geen kauwgom

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• we kijken terug naar de les van vorige week
• we kijken het huiswerk na
• uitleg, je bent stil en doet goed mee
• je gaat 8 minuten in stilte werken
• daarna kun je zachtjes overleggen
• we gaan een deel nakijken
• we sluiten de les af

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

• Ik weet wat chartaal geld is
• Ik weet wat giraal geld is
• Ik weet wat internetbankieren is
• Ik weet wat directe ruil is
• Ik weet wat indirecte ruil is
• Ik weet hoe ik elektronisch kan betalen
• Ik kan een saldo uitrekenen na betalingen en ontvangsten
• Ik kan een stijging of daling in procenten berekenen

LEER              EN

1 

Hoe vaak heb je contant betaald?

Hoe vaak heb je gepind?

Heb je nog anders betaald?

2

Je pint => dus giraal geld

Je koopt online => dus giraal geld

Briefje van 10 euro => dus chartaal geld

iDeal => dus giraal geld

Bankrekening => dus giraal geld

3

Als je pint bij een pinautomaat, dan

daalt jouw hoeveelheid giraal geld

stijgt jouw hoeveelheid chartaal geld

4

Oud saldo	Bij	Af	Nieuw saldo
€ 100,-	€ 34,60	€ 21,45	€ 113,15
€ 13,45	€ 4,50	€ 12,-	€ 5,95
€ 257,98	€ 559,72	€ 125,-	€ 692,70
€ 2.006,-	€ 780,-	€ 2.500,-	€ 286,-
€ 19,95	€ 12,-	€ 30,-	€ 1,95

5a

Nikki betaald alles met haar pinpas => giraal

5b

Haar tegoed was € 98,-

Alle uitgaven bij elkaar zijn € 54,50

(26,95+2,25+1,50+3,75+9,95+10)

Haar nieuwe tegoed is 98-54,50 = € 43,60

6

koop => indirecte ruil

koop => indirecte ruil

ruil => directe ruil

7

Banken: zorgen dat klanten snel en veilig kunnen betalen. beveiligen dmv pincodes en camera's

Jij zelf: zorgvuldig met pincode omgaan, inloggegevens veilig bewaren

8  Je ziet op de app van je bankrekening dat je saldo gedaald is. Dat komt omdat je met jouw pinpas geld hebt opgenomen bij de geldautomaat. Gelukkig kun je je geheime pincode makkelijk onthouden. Als je kleren koopt in de stad, betaal je meetal bij een betaalautomaat.

9a

Online aankopen: eigen antwoord

9b

meest gebruikt is iDeal

9c

Paypal is 4% 

4% van 110.000.000 = 4.400.000 aankopen

10

pinnen

contactloos betalen

internetbankieren of via iDeal betalen

11a  1999: € 46,01      2015: € 28,97

11b  Verschil: 46,01-28,97 = € 17,04

11c  gemiddeld bedrag in 2015 is hoger. 

11d  Winkeliers stimuleren het pinnen.

12

Het gemiddelde zal dalen met 5,8%

Het gemiddelde was € 28,79

daling is dus 28,79/100 x 5,8 = € 1,68

Het gemiddelde word dan 28,79-1,68 = € 27,29

2.2 Waarom zou je sparen?

Als je spaart, dan 

groeit je geld

je krijgt rente

• sparen voor een doel
• sparen uit voorzorg
• sparen voor de rente

Soorten Geld

Sparen: je geld niet nu uitgeven maar bewaren voor later. Motieven om te sparen:

• doel: je wilt iets kopen maar hebt nu nog niet voldoende geld
• voorzorg: je wilt wat geld achter de hand houden in geval van nood
• rente: je spaargeld neemt zo toe.

Spaarmotieven

Soorten Geld

Je hebt € 235,- en je krijgt 2,6% rente per jaar

De € 235,- = 100%

Rente berekenen

€ 235,-	€ 2,35
100%	1%	2,6%	102,6%

rente

nieuwe saldo

Soorten Geld

Je hebt € 235,- en je krijgt 2,6% rente per jaar

De € 235,- = 100%

Rente berekenen

€ 235,-	€ 2,35	€ 6,11	€ 241,11
100%	1%	2,6%	102,6%

rente

nieuwe saldo

Soorten Geld

• ruilmiddel: je koopt 
• spaarmiddel: je bewaard geld
• rekenmiddel: je geeft de waarde van iets in geld aan.

Functies geld

LEER              EN

                     §2.2

• Ik weet wat sparen is
• Ik ken de drie spaarvormen
• Ik weet wat rente is
• Ik kan rente berekenen
• Ik ken de drie geldfuncties

LEER              EN

Maken

(eerst in stilte)

Opdracht

13 t/m 25

blz 42 t/m 45

Vragen (aan mij) 

mogen altijd gesteld worden

13  Eigen antwoord. Spaar jij?

Waarom wel of waarom niet?

Redenen om te sparen:

• fijn om geld achter de hand te hebben
• later iets duurs kunnen kopen

Redenen om niet te sparen:

• ik geef het liever nu uit
• het lukt me niet om geld over te houden

14a  Van de 12 t/m 14 jarige spaart 100-81 = 19% niet. 

Van de 15 t/m 17 jarige spaart 100-89 = 11% niet

14b  Naarmate de jongeren ouder worden, wordt er meer gespaard.

14c  Een reden kan zijn:

* dat de jongeren aan het werk zijn en zelf geld verdienen. Van dit

   geld kunnen ze makkelijker sparen.

* als ze ouder worden denken ze meer aan hun toekomstplannen.

14c  Eigen antwoord

15  Je spaart als je inkomsten hoger zijn dan je uitgaven; antwoord B

16  Van de bank ontvang je rente. Dat is een vergoeding van de bank. Als je spaart voor een rijbewijs dan spaar je voor een doel.  Na een jaar is je saldo gestegen.

17

18  Je krijgt rente van de bank omdat de bank jouw geld weer kan uitlenen. Antwoord B

voordelen spaarrekening	nadelen spaarrekening
je ontvangt rente	je hebt minder geld tot je beschikking
je geeft het geld niet zo gemakkelijk uit	als je het geld nodig hebt, kun je er bij sommige spaarrekeningen niet bij
je spaargeld is veilig

19

spaargeld	rentepercentage	rentebedrag per jaar
€ 150,-	2,3%	€ 3,45 (150x2,3/100)
€ 2.500,-	1,8%	€ 45,- (2500x1,8/100)
€ 784,-	2%	€ 15,68 (784x2/100)
€ 45.000,-	2,5%	€ 1.125,- (45000x2,5/100)
€ 427,-	0,8%	€ 3,42 (427x0,8/100)

20  Liam krijgt meer rente: 

• Liam heeft een hoger spaarbedrag op zijn rekening staan. 
• Tess haar geld staat korten op haar spaarrekening dan het geld van Liam erop staat. 
• Liam heeft een andere spaarrekening met een hoger rentepercentage.

21

a) juist

b) onjuist; hoe langer, hoe hoger

c) onjuist; klanten winnen, hogere rente als andere banken.

22a  Internetsparen: 2500x1,4/100 = € 35,-  

Extrasparen: 2500x2,2/100 = € 55,-  

22b Als je spaargegoed € 20.000,- of meer is en het spaarbedrag het hele jaar gelijk blijft of stijgt is Extrasparen het aantrekkelijkst, je krijgt dan 1% extra rente.

22c Uw spaarbedrag is vrij opneembaar: je mag je geld altijd opnemen zonder beperkingen of extra kosten.

22d De bank geeft een hoger percentage rente bij een groter bedrag om mensen over te halen meer te sparen. Als het spaarbedrag hoger is kan de bank ook meer uitlenen.

23a  ruilfunctie

23b  rekenfunctie

23c  spaarfunctie 

24a  ruilfunctie

24b  ruilfunctie

24c  ruilfunctie

25a 

geld op nachtkastje: spaarfunctie

25b

in de winkel duurder: rekenmiddel

25c

broek verkopen: ruilfunctie

11a  1999: € 46,01      2015: € 28,97

11b  Verschil: 46,01-28,97 = € 17,04

11c  gemiddeld bedrag in 2015 is hoger. 

11d  Winkeliers stimuleren het pinnen.

12

Het gemiddelde zal dalen met 5,8%

Het gemiddelde was € 28,79

daling is dus 28,79/100 x 5,8 = € 1,68

Het gemiddelde word dan 28,79-1,68 = € 27,29

2.2 Waarom zou je sparen?

Waarom sparen?

1. Voor een bepaald doel. Bijvoorbeeld een vakantie. 
2. Uit voorzorg (onverwachte uitgaven). Bijvoorbeeld als de wasmachine stuk gaat. 
   
3. Voor de rente. De rente die je van de bank krijgt. 
   

Functies van het geld

Geld heeft drie geldfuncties:

1. geld als ruilmiddel: wanneer je iets koopt.
   
2. geld als spaarmiddel: wanneer je geld bewaart om later uit te geven.
   
3. geld als rekenmiddel: wanneer je de waarde van iets in geld aangeeft. 

Rente bij sparen

Rente is een vergoeding die je krijgt van de bank, omdat je er spaart. 

De rente wordt berekend in procenten per jaar.

Berekening:

Rentebedrag per jaar = (rentepercentage ÷ 100) x spaarbedrag

2.3 Waarom zou je lenen?

Lenen

Lenen betekent dat je geld gebruikt dat van een ander is.

Redenen om geld te lenen:

•  Je wilt iets duurs kopen, zoals een auto en je wilt niet wachten tot je het bedrag bij elkaar gespaard hebt.
  

•  Je hebt onverwacht dringend geld nodig. Bijvoorbeeld om een dure reparatie te betalen.
  

Lenen

Een lening bij de bank betaal je terug met een vast bedrag per maand. Dat is de maandtermijn.
De maandtermijn bestaat uit twee delen: 

•  Een deel voor het terugbetalen van het geleende geld. Dat heet aflossen.
•  Een extra bedrag voor rente.

Rente bij lenen

De rente bij een lening is een vergoeding aan de bank, omdat je hun geld mag gebruiken.

Percentage = (rentebedrag ÷ leenbedrag) x 100

2.4 Wat is verzekeren?

Verzekeraar

De verzekeringsmaatschappij.

Verzekerde

Degene die zich verzekert bij een verzekeringsmaatschappij.

Premie

De prijs van de verzekering; het bedrag dat een verzekerde betaalt aan de verzekeringsmaatschappij om verzekerd te zijn.

De hoogte van de premie hangt af van het risico en hoogte van het verzekerd bedrag.

Eigen risico

Het deel van de schade dat je als verzekerde zelf betaalt.

Polis

Een bewijs van verzekering.