3.3 Veranderen van fase - havo VWO2

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vorige week...

hoeveel graden is het op de thermometer?

1. 0 graden
2. 2 graden
3. -2 graden
4. -7 graden

In welk onderdeel van de Thermometer zit de vloeistof?

1. Reservoir
2. Schaalverdeling
3. Display
4. Stijgbuis

Het reservoir van een vloeistofthermometer is gevuld met:

1. Water
2. Alcohol
3. Kwik

In welke fase zit water als het mist?

1. vast
2. gas
3. vloeibaar

Hoe komt het dat een stof verschillende fasen heeft ?

1. doordat moleculen veranderen
2. door de temperatuur
3. doordat moleculen met verschillende snelheden bewegen
4. door de luchtdruk

In een vaste stof zitten de moleculen:

1. op hun eigen plek en bewegen niet
2. niet op een eigen plek omdat ze bewegen
3. op hun eigen plek maar bewegen
4. vast

De vloeistof in een vloeistofthermometer:

Krimpt als de temperatuur       ...........

Zet uit als de temperatuur        ...........

Stijgt

Daalt

Keran heeft op een thermometer zonder schaalverdeling het nulpunt (0 °C) en het honderdpunt (100 °C) aangegeven. De twee streepjes staan 10 cm uit elkaar.
Als Keran zijn zelfgemaakte thermometer in water van onbekende temperatuur plaatst, stijgt de alcohol in de stijgbuis tot 4 cm boven 0 °C.

Wat is de temperatuur van het water?

1. 20 °C
2. 40 °C
3. 60 °C
4. Dat kun je niet zeggen met de gegevens die je hebt

Wat is geen fase van een stof ?

1. vast
2. gas
3. vloeibaar
4. water

Waarom heeft een stof verschillende fasen?

1. doordat moleculen veranderen
2. door de temperatuur
3. doordat moleculen verschillend bewegen
4. door de luchtdruk

Stoom.
Welke vorm is dit van water?

1. Water
2. Waterdamp
3. IJs

IJs en water bestaat uit:

1. Dezelfde fase
2. Dezelfde stof
3. Dezelfde vorm
4. Alle antwoorden zijn goed

Als water kookt, ontstaat waterdamp en nevel. Op de foto is de plek waar veel waterdamp is aangegeven met de letter:

1. A
2. B
3. Zowel A als B
4. Geen van beide

Er bestaan zout-, suiker- en ijskristallen.
Wat hebben deze kristallen met elkaar gemeen?

1. De kristallen bestaan uit dezelfde stof
2. De kristallen bestaan uit dezelfde grootte
3. De kristallen zijn steeds de vaste fase van de stof
4. De kristallen hebben een zeshoekige structuur

In het dagelijks leven wordt de temperatuurschaal gebruikt van:

Deze schaal gaat uit van twee vaste punten:
100 °C de temperatuur van:

Deze schaal gaat uit van twee vaste punten:
0 °C de temperatuur van:

Veranderen van fase

Paragraaf 3.3

Afkortingen fases

Gas fase --> g

vloeibare fase --> l

vaste fase --> s

komt uit het Engels: gas, liquid, solid

Fase-overgangen

Bevriezen of stollen

vloeistof (l) --> vast (s)

Niet bij iedere stof wordt bevriezen gebruikt. 

Als een vloeistof vast wordt bij een temperatuur van  0 °C of lager dan noemen we het bevriezen. 

Is de temperatuur hoger? dan noemen we het stollen.

Smelten

 vast (s) --> vloeistof (l).

Chocola smelten!

Vervluchtigen of Sublimeren

• Vast (s) --> gas (g)
• Afstand en beweging van deeltjes neemt snel toe
• Geen tussenfase
• Bv: Droog ijs

Rijpen of Desublimeren

• Gasvormig (g) --> vast (s)
• Afstand en beweging van deeltjes neemt snel af
• Geen tussenfase
• Bv: Rijp

Condenseren

gas (g) --> vloeistof (l)

Spiegel badkamer na het douchen

Verdampen

vloeistof (l)--> gas (g)

Parfum is ook een mooi voorbeeld.

Verdampen

Fase overgangen en het weer

Smelten

Smelten

Verdampen

Condenseren

Bevriezen

Vervluchtigen

Rijpen

Fase-overgangen

Bijna alle vloeistoffen krimpen als de temperatuur daalt. Doordat de moleculen minder snel bewegen, botsen ze minder hevig en duwen ze elkaar minder ver opzij. 

Krimpen en uitzetten

Moleculen zijn altijd in beweging. Hoe snel deze moleculen bewegen hangt af van de temperatuur. 

Hoe heter de temperatuur, hoe sneller moleculen bewegen. Ook de afstand tussen de moleculen wordt dan steeds groter.

In een vaste stof bewegen de moleculen bijna niet. De moleculen zitten op een vaste plek.

In een vloeistof bewegen de moleculen langs elkaar heen. De moleculen zitten niet meer op een vaste plek.

In een gas bewegen de moleculen heen snel. Daardoor hebben de moleculen ook veel ruimte nodig.

Water een uitzondering

water tussen 4 °C en 0 °C. 

Als water afkoelt, krimpt het net als andere vloeistoffen tot de temperatuur 4 °C is. Maar als water nog verder afkoelt, van 4 °C naar 0 °C, zet het juist weer uit (figuur 4).

IJs

Als het water daarna bevriest, zet het nog verder uit: 

als 1 dm3 water van 0 °C bevriest, ontstaat er ongeveer 1,1 dm3 ijs. Het volume neemt tijdens het bevriezen dus toe met ongeveer 10%.

oorzaak: de bijzondere kristalstructuur

IJs

IJs heeft een bijzondere kristalstructuur, met veel lege ruimte tussen de moleculen

ijsberg

Een ijsberg zit voor 90% onder water.

Zeespiegel

stijging

• wel door smeltend landijs
• niet door drijvend ijs (Noordpool)
• wel door uitzetting van water

Afsluiting

• vervluchtigen
• rijpen
• verdampen
• condenseren
• bevriezen
• smelten 

Opdracht

Maak opdrachten bij paragraaf 3.3 (vraag 1 t/m 13) 

Huiswerk

Maak de opdrachten af

Maak een samenvatting in je schrift van paragraaf 3.3

Gebruik steekwoorden