Formatief handelen - Backwardsdesign

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Formatief handelen 

informatie nascholing, 12 maart 2024

Programma

1. Informatie werkgroep, pilot-groep                                                         (5 min)
2.  Informatie nascholingstraject                                                                 (15 min) 
3. Vragen?                                                                                                                (10 min)
4. Interessante artikelen ter voorbereiding                                             (5 min) 

Werkgroep & pilotgroep

• De werkgroep formatief-handelen; 
• bereiden lessen voor pilot-docenten en zijn klankbord voor deze docenten;
• onderhoudt intercollegiaal contact in de vorm van scholenbezoek en visitatie (VCL, Den haag, Rijnlands Oegstgeest & Ignatius gym, Amsterdam);
• kreeg begeleiding van de VO-raad bij het integreren van formatief handelen op CSB. 
• De pilot-docenten; 
• voeren de lessen van de werkgroep uit;
• oorspronkelijk plan; zouden na de herfst zelf lessen ontwerp, in overleg met VO-raad passen we dit plan aan: 
  
• Aangepast plan: nascholingstraject door RISBO voor pilot-docenten & geïnteresseerden (Erasmus U) 

Formatief en summatief

Formatief handelen in onderwijspraktijk

Werkvorm 1: wat weet jij van formatief handelen? 

Ronde 1: Per groepje mogen vijf woorden worden opgeschreven m.b.t formatief handelen. 

 (5 min)

Ronde 2:  Laat het A3 papier liggen en draai linksom door naar een ander groepje. Jullie mogen woorden doorkrassen en of aanpassen (5 min) 

Ronde 3: Keer terug naar eigen plaats! Bespreken!

O. Kroese 

L. Lettinga 

M.J. Bosch 

D. van Dijk

F. Sbata

J. Muller 

W. Gumbs 

D. Groenewegen 

P. Oosterling 

S. Smulders 

A.E. de boer 

I. Nabuurs 

J.L. Mes 

E. Azan 

C.  Blom 

M. Lok 

J. Knott

A.F.M Schuddebeurs 

Werkvorm 2: wat doe jij al (on)bewust?

1. Vul individueel de vragenlijst in van vernieuwenderwijs. (5 min) 

2. Bespreek in jullie groepje welke onderdelen die jij in de vragenlijst wel of niet toepast in eigen lespraktijk. (10 min) 

Formatief handelen: een driedelig didactisch pakket

Doel: 

• Zichtbaar maken van leerproces, voor docent en leerling hierdoor; 
• vergroot motivatie en eigenaarschap van leerlingen;
• weten docenten beter welke gerichte vervolgstappen genomen moeten worden

2. Kwaliteitsbesef & succescriteria 

3. Effectieve feedback 

1.

Vragen? 

Nascholingstraject 

• Twee trainers van RISBO (onderzoeksbureau Erasmus university)
• Training 1 25 april: wetenschappelijke inzichten formatief handelen en de lespraktijk
• Training 2 25 juni:  Kwaliteitsbesef, succescriteria en  & huiswerk 
• Training 3 17 sept/ 18 sept: Taal van het leren, effectieve feedback & bestuderen huiswerk
• Training 4 29 okt/ 31 okt: nader in te vullen door ons
• Training 5 26 nov/ 27 nov/ 28 nov: nader in te vullen door ons 

Essentie van onderwijs

Wie is er bekend met achterwaarts ontwerpen?

NEE!

JA!

Een klein beetje

Wie heeft er een doordacht plan met betrekking tot zijn of haar curriculum

NEE!

JA!

Een klein beetje

Achterwaarts ontwerpen (curriculum ontwerp) 

• Als je het volledig potentieel wilt benutten van formatief handelen is het van belang om een doordacht onderwijsontwerp te maken (Kneyber, 2018)  
• Backwardsdesign (Wiggens & McTighe, 2011)  maar waarom? 
• Zorgt voor meer samenhang tussen doelen, leeractiviteiten  en beoordelingen; constructieve afstemming (Biggs & Tang, 2011)
• spanningsveld tussen beheersen of behandelen; 
• zorgt voor diepgeworteld begrip bij leerlingen.

Vier stappen voor achterwaarts ontwerpen (Wiggens & McTighe, 2011) 

• 1a. Het bepalen van hoofddoelen
  
• 1b. Uitsplitsen kennis- en vaardigheidsdoelen (subdoelen)
  
• 2. Het bepalen van de beoordelingsvorm
  
• 3a. Het maken van een didactische routekaart
  
• 3b. Het bepalen van didactische strategieën voor formatief handelen en het ontwerpen hiervan

1a. Het bepalen van hoofddoelen

In fase 1A denk je na over het eerste deel hiervan. Wat moeten leerlingen of studenten nu eigenlijk kunnen aan het einde van dit hoofdstuk, deze module of deze periode?

Voorbeeld: 

• De leerling kan zelfstandig het ontstaan van de pluriforme samenleving uitleggen.
  
• De leerling kan zelfstandig uitleggen wat dit nu voor hem of haar betekent.
  
• De leerling kan zelfstandig beredeneren welke toekomstige uitdagingen dit met zich meebrengt.
  
• De leerling kan zelfstandig een oplossing hiervoor uitwerken.

1b. Uitsplitsen kennis- en vaardigheidsdoelen (subdoelen)

Vervolgens moeten de hoofddoelen worden gesplitst in kennis en vaardigheden die leerlingen moeten kennen/kunnen, begrijpen en ervaren. 

Zie deze didactische routekaart op padlet

2. Het bepalen van de beoordelingsvorm

Als je bijvoorbeeld wilt dat leerlingen een maatschappelijk probleem kunnen analyseren, dan is een schriftelijke toets alleen niet voldoende. 

• Verslag inclusief presentatie waarbij leerlingen een zelf gekozen probleem uit de maatschappij dienen op te lossen én op interactieve wijze kunnen presenteren

3a. didactische routekaart (kenniskaart)

Volgende stap is nadenken over de kennis en vaardigheden die voorwaardelijk zijn voor nieuwe kennis. (voorkennis)

Dit kun je in kaart brengen middels  een didactische routekaart op padlet. 

3b. diverse strategieën voor formatief handelen in bouwen

Artikelen & video's

Valentina Devid van Toetsrevolutie legt vijf-deligstappenplan formatief handelen uit 

Interessante artikelen vernieuwenderwijs aangaande formatief handelen 

Interessante artikelen toets-revolutie over formatief handelen 

Stappenplan formatief handelen