4.3 De paus en de kruistochten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

13 mei - Toets hst 1 t/m 4

Wat gaan we doen vandaag:

- Herhalen dmv huiswerk bespreken

- Uitleg: Heilige Roomse Rijk

- Schema doornemen

- Intro 4.3: De paus en de kruistochten

4.2 staten ontstaan

ka: het begin van staatsvorming en centralisatie

3a. Beschrijf het verschil tussen een stamvorst en een landsheer.

Het Heilige Roomse Rijk -
3b. Door wie werd de koning gekozen, en op basis van welk criterium?

3d. Beredeneer of het gekozen koningschap de koning machtiger maakt, of juist niet, in vergelijking met de erfelijke monarchie.
Gekozen koningschap......

maakt de koning machtiger

maakt de koning minder machtig

Heilige Roomse Rijk

Stamvorsten kozen een koning.

De koning kon door de paus worden gekroond tot keizer

Gevolg: machtsstrijd keizer en stamvorsten

Erkenning door keizer Karel IV dat de zeven belangrijkste keurvorsten voortaan de keizer mochten kiezen

Gouden Bul (1356)

De keurvorsten waren landsheer en de keizerstitel was symbolisch.

Bespreken centralisatie schema

Welke vragen heb je zelf over het centralisatie schema?

Eindconclusie: waar lukte de centralisatie het best?

1. Engeland
2. Frankrijk
3. Heilige Roomse Rijk

Positie koning in Frankrijk:

Oorlog voeren was duur; de koning moest een goed belastingstelsel opzetten --> Hiermee betaalde bij soldaten en ambtenaren

Zo had hij zijn leenmannen (adel) niet meer nodig en kon hij gaan centraliseren

Centralisatie: rijk besturen vanuit 1 plek met overal dezelfde wetten en regels

Leg uit dat de steden zowel centralisatie van de macht van de koning mogelijk maakten als in de weg stonden.

Welke vragen heb je over 4.2 - staten ontstaan?

Tijd van steden en staten 

1000-1500

4.3 De paus en de kruistochten

- Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke of de geestelijke macht het voor het zeggen heeft 

- De uitbreiding van de christelijke wereld buiten Europa, onder andere in de vorm van de kruistochten

Leerdoelen

- Je kunt de verschillen uitleggen tussen wereldlijke en geestelijke macht.

- Je kunt met voorbeelden uitleggen waarom en hoe zowel de keizer als de paus streefde naar vergroting van zijn macht.

- Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het Oosters Schisma

- Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot conflicten met de keizer en koningen zoals de Investituurstrijd

- Je kunt de oorzaken en gevolgen van de kruistochten beschrijven

- Je kunt het verband leggen tussen het Oosters Schisma en de kruistochten

Sleep alle voorwerpen die met dit tijdvak te maken hebben naar het tijdvak-pictogram.

Sleep de kenmerken naar de juiste standen

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

De geestelijken

De adel

De boeren

Moest vechten

Moest werken

Moest bidden

De paus en zijn macht

I. Het Oosters Schisma

II. Machtsstrijd tussen de paus en koning

III. Expansie van de pauselijke macht

Lees het Oosters Schisma (blz. 86) en maak vragen 1 en 2

Het resultaat van de machtsstrijd en interne geloofsverschillen:

Wat is de investituurstrijd en hoe eindigde deze strijd?

Wat is de investituurstrijd en hoe eindigde deze strijd?

Waarom zouden leenheren bisschoppen tot leenmannen willen maken?

Expansie van de pauselijke macht

1 kruistochten naar Jeruzalem

2 Iberisch schiereiland veroveren = Reconquista

3 grote gebieden in Oost-Europa

 Contact tussen 

christenen en moslims

• Het contact was meestal vreedzaam: handel

• Pelgrims hadden vrij toegang tot Palestina en Jeruzalem
• Dit verandert als de Seldjoeken, een Turks volk, Jeruzalem veroveren en de Heilige Grafkerk verwoesten 

Problemen in het 

Byzantijnse Rijk

• De keizer van het Byzantijnse Rijk voelt zich bedreigd.
• Islamitische Seldjoeken hebben Jeruzalem in hun macht en zijn dichtbij zijn Rijk.
• De keizer vraagt de paus (Urbanus II) om hulp.
• De paus hoopt de oosterse kerk weer onder zijn gezag te krijgen

Een Heilige Oorlog

• In 1095 roept paus Urbanus II op tot een heilige oorlog, een kruistocht.
• Doel 1: Bevrijden van het Heilig Land Palestina van de moslims
• Doel 2: Terugdringen van de Turkse invallen in het Byzantijnse rijk
• Doel 3: Uitbreiding van het Christendom

'Deus vult' (God wil het)

Paus Urbanus:

Kruisvaarders kregen van de paus een volle aflaat, al hun zonden werden vergeven

Op kruistocht!

• Veel Europeanen gaan op pad, hun motieven:
• religieus; pelgrimstocht, beloning met aflaat
• politiek; macht en aanzien van vorsten neemt toe na geslaagde tocht, er ontstaan kruisvaarders staten
• sociaal-economisch; rijkdom en meer aanzien voor hoge adel dankzij plunderingen 

Op de achtergrond zie je Richard Leeuwenhart die buigt voor Saladin. Deze koning ken je misschien wel van Robin Hood. Richard veroverde veel steden in het Heilige Land, maar Jeruzalem wist hij niet te veroveren. Uiteindelijk sloot hij een verdrag met Saladin (de legeraanvoerder die de moslimsvolken verenigde).

Zet deze gebeurtenissen in chronologische volgorde. 

A. Keizer van Byzantium vraagt Paus om hulp.

B. Kruisvaarders dringen Jeruzalem binnen.

C. Turkse moslims veroveren Jeurzalem.

D. Paus roept Christenen op om een kruistocht te organiseren.

A

B

C

D

rijkdom vergaren

Hoop op een beter leven

Meer macht vergaren

Het christen- dom dienen

Hieronder staan een aantal mensen of groepen mensen die op kruistocht  gingen of kruistochten organiseerden. Sleep de juiste mensen naar het juiste motief. Mensen hebben vaak meerdere motieven om iets te doen. Je kunt dus ook de mensen bij meerdere motieven indelen.

ridders

Hoge edelen

boeren

monniken

paus

De Byzantijnse keizer

armen

Totaal waren er 9 kruistochten. In de bekendste kruistochten streden Richard Leeuwenhart en Saladin tegen elkaar.

De vierde kruistocht eindigt in Constantinopel

Gevolgen van kruistochten

economisch - introductie van luxe producten uit Midden-Oosten in Europa (specerijen!)

religieus - meer macht (en bezit) voor christelijke kerk

cultureel - de introductie van Arabische kennis in Europa; herintroductie van klassieke kennis in Europa

Kruistochten in Europa

Ook in Europa worden andersgelovigen niet langer getolereerd.

 De Islamitische heersers worden door christenen verdreven uit Spanje en Portugal (Reconquista)

De Joden worden massaal vervolgd en ook de volken in het noordoosten van Europa worden bekeerd