1.3 De Griekse democratie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Kenmerkend aspect:

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

Kenmerkend aspect

Atheense democratie

• Griekenland bestond uit poleis (stadstaten). Een polis was een stad met omringend land (met een eigen bestuur, leger, wetten, munten etc.) Grootste polis was Athene (300.000)
• De meeste poleis ontwikkelden zich van monarchie (koning) naar aristocratie (adel) naar tirannie (macht aan 1 persoon).
  
• In Athene echter kreeg de volksvergadering in 507 v.C. de hoogste macht en werd daarmee de eerste democratie !(o.l.v. Cleisthenes).
  

Atheense democratie

Verschillen Atheense democratie met huidige democratie:

- Athene was een directe democratie (niet stemmen maar direct meebeslissen)

- Alleen burgers met burgerschap mochten stemmen en hadden burgerrecht (vrouwen, slaven en immigranten niet)

Kritiek op de Atheense democratie:

Vooral door filosofen (Socrates, Plato en Aristoteles): niet alle burgers hadden verstand van politiek!

0

Gelijkheid

• Attheense democratie werd ingericht zodat niet 1 iemand teveel macht kon krijgen
• De VV koos elk jaar een stadsbestuur (Raad van 500). 
• Voor het dagelijks bestuur werd elke maand opnieuw  50 raadsleden gekozen en elke dag een nieuwe voorzitter
• Rechtspraak in handen van een volksjury
• Leger werd geleid door 10 generaals jaarlijks gekozen
• Ostracisme (schervengericht)!

De volksvergadering kon in Athene besluiten tot een schervengericht. Elke burger schreef op een potscherf (ostrakon) welk persoon teveel macht had. Degene met de meeste stemmen werd verbannen.

Wetenschappelijk denken

• Voor 600 v.C: mythologisch wereldbeeld (godengeloof) 
• Na 600 v.C: Rationeel denken door filosofen (redeneren met verstand). Ontstaan van wetenschap (wiskunde, natuurkunde, medische –en geschiedwetenschap
• filosofie (algemene kwesties): 

- Ethiek (Plato: moreel goed en fout, rechtvaardigheid en universele normen)

- Wetenschappelijke filosofie (Aristoteles: regels voor logisch denken)

0

Op welke manier was filosofie volgens Socrates een hulpmiddel?

Waarom werd Socrates ook wel 'de horzel' genoemd?

1. Hij bleef vasthoudend bij het bestoken met vragen
2. Hij was een gerespecteerd bioloog
3. Door zijn fascinatie voor bijen en insecten
4. Hij maakte vaak een zoemend geluid

Socrates stelde vooral vragen die gingen over....?

1. Goed en kwaad
2. Aristocratie
3. Gifbekers
4. Liefde

Socrates werd gezien als een gevaar. Waar werd hij van beschuldigd?

0

In het voorgaande clipje over Plato schuilt kritiek op de Atheense democratie. Leg uit!

0

Waarom zou je Aristoteles de eerste echte 'homo universalis' (universeel mens) kunnen noemen?

1. Hij dacht na over het universum
2. Hij kon met iedereen goed opschieten
3. Hij leverde een bijdrage aan zeer veel disciplines
4. Door het nadenken over Ethiek

Noem minimaal 4 disciplines waar Aristoteles een bijdrage aan heeft geleverd

Leg met een voorbeeld uit wat een mythologisch wereldbeeld is

Klik op de bron. Over welke bestuursvorm heeft Plato het? Heeft hij een voorkeur voor deze bestuursvorm?

Tot welk soort samenleving of maatschappijtype rekenen we de Griekse stadstaat?

Leg uit hoe volgens welke regels wetenschap zou moeten werken volgens Aristoteles

Leg met de bron uit dat de geschiedschrijving van Polybios wetenschappelijk van aard was.

Athene had een directe democratie. Nederland heeft een indirecte democratie. Wat is het verschil?