§11- Zinsdeelzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Na deze les weet je hoe je in een samengestelde zin de verschillende zinsdeelzinnen herkent

Bekijk de volgende zinnen:

Mijn vriend Nick / vertelde / me / verrassend nieuws (lv).

{hoofdzin Mijn vriend Nick / vertelde / me / (bijzin dat hij gaat emigreren naar Zweden) (lv)}.

In zin 1 is het lijdend voorwerp van de zin een woordgroep: verrassend nieuws.

In zin 2 is het lijdend voorwerp een bijzin: dat hij gaat emigreren naar Zweden. 

 Een zinsdeel dat een persoonsvorm bevat, is een zinsdeelzin.

Als een samengestelde zin bestaat uit een hoofdzin en een bijzin, is de bijzin een zinsdeelzin binnen de hoofdzin. 

De meest voorkomende zinsdeelzinnen zijn:

  onderwerpszin (ow-zin): {(Wie zich snel opgeeft), is zeker van een plaats in de bus}.

  lijdendvoorwerpszin (lv-zin): {Finn verwijt zijn zus (dat ze nooit naar hem luistert)}.

  meewerkendvoorwerpszin (mv-zin): {(Wie niet van lezen houdt), moet je geen boek geven}.

  bijwoordelijkebepalingszin (bwb-zin), meestal  bijwoordelijke bijzin genoemd: {(Wanneer het vriest), lusten de meeste mensen wel een kop warme erwtensoep}.

Zo vind je welk zinsdeel de bijzin is

Bepaal wat de hoofdzin is door de zin vragend te maken: de hoofdzin komt dan vooraan te staan.

Geef het begin en het einde van de bijzin(nen) aan.

Vul in de hoofdzin in plaats van de bijzin(nen) een woord(groep) in.

Ontleed de hoofdzin en stel vast welk zinsdeel het ingevulde woord of de ingevulde woordgroep is.

De bijzin is hetzelfde zinsdeel als de ingevulde woordgroep.

Voorbeeld:

– Als er geen dijken zijn, zou meer dan de helft van Nederland onder water staan.

1-Zou meer dan de helft van Nederland onder water staan als er geen dijken zijn?

2-{(bz Als er geen dijken zijn), hz zou meer dan de helft van Nederland onder water staan}.

3-{hz Zonder dijken zou meer dan de helft van Nederland onder water staan}.

4-pv = zou

ow = meer dan de helft van Nederland

wg = zou staan

bwb = Zonder dijken, onder water

5-Dus: Als er geen dijken zijn = bwb-zin

apps.noordhoff.nl

Maken:

Cursus 5 Grammatica zinsdelen § 11 Zinsdeelzinnen

blz. 227

opdr. 1 tm 5

Staat er: onderstreep, omcirkel of markeer, dan mag dit alleen met potlood in je werkboek, de rest maak je in je schrift!

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

H2E-2022

H2F

§11- Zinsdeelzinnen