4 HAVO par 6.4 Ester

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.4 Esters

Esters

• Zorgt voor de geur- en smaakstoffen in fruit
• Karakteristieke groep -> 
• Kan gemaakt worden uit een carbonzuur en een alcohol

Wat is de naam van dit molecuul?

Wat is de naam van dit molecuul?

Wat heb je nodig voor het maken van een ester?

• Carbonzuur
• Alcohol

Dit noemen we ook wel een condensatiereactie, omdat er water wordt afgesplitst.

Deze ester is
gemaakt uit ...

1. ethaanzuur en methanol
2. methaanzuur en ethanol
3. ethaanzuur en ethanol
4. methaanzuur en methanol

Wat is de naam van deze ester?

1. ester van methanol en ethaanzuur
2. ester van ethanol en butaanzuur
3. ester van butanol en ethaanzuur
4. ester van propaan-1-ol en ethaanzuur

Welke stof ontstaat naast een ester bij een verestering?

1. een alcohol
2. een carbonzuur
3. water
4. zwavelzuur

Deze ester is
gemaakt uit ...

1. ethaanzuur en methanol
2. methaanzuur en ethanol
3. ethaanzuur en ethanol
4. methaanzuur en methanol

sleep de juiste twee stoffen bij elkaar die de gegeven ester kunnen vormen

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

butaan-1-ol

ethanol

methanol

De juiste structuurformule voor de ester van methaanzuur en 2-methylpropaan-1-ol is:

1. 
2. 
3. 
4. 

Hydrolysereactie

• Dit is het omgekeerde van een condensatiereactie => hierbij wordt een ester afgebroken m.b.v. water.
• De vorming van een ester kan dus ook in de tegengestelde richting verlopen => Omkeerbare reactie
• Afhankelijk van de omstandigheden loopt de reactie of de ene of de andere kant op!

Hydrolyse van een ester

In je lichaam vindt hydrolyse van smaakstoffen plaats m.b.v. enzymen.
Dit zijn biokatalysatoren die in je lichaam aanwezig zijn. 

Oliën en vetten

• Zijn esters van glycerol (propaan-1,2,3-triol) en een vetzuur
  
• Olie is vloeibaar bij kamertemperatuur
• Vet is vast bij kamertemperatuur
• Tri-glyceriden: er zijn drie esterbindingen
  

Vetzuren: een lange rij koolstofatomen met zuur aan het uiteinde.

Verzadigd: geen dubbel bindingen

Welke formule heeft oliezuur?

1. C17H33COOH
2. C15H33COOH
3. C17H35COOH
4. C17H31COOH

Vetten

De vorming van een vet is dus een condensatiereactie! Er wordt (net als bij het vormen van een ester) water afgesplitst.

Afbraak van een vet

De afbraak van een vet is dus een hydrolysereactie, waarbij met behulp van water het vet wordt afgebroken.

(Hydrolyse = afbraak d.m.v. water)

Dit vet is gemaakt uit
glycerol en ...

1. linolzuur
2. palmitinezuur
3. stearinezuur
4. oliezuur

welke ester wordt gevormd uit de reactie tussen ethaanzuur en ethanol?

1. 
2. 
3. 
4. 

hoeveel vetzuren
zijn onverzadigd
in deze tri-ester?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 0

Wat is de naam
van deze ester?

1. ester van methanol en ethaanzuur
2. ester van ethanol en butaanzuur
3. ester van butanol en ethaanzuur
4. ester van propaan-1-ol en ethaanzuur

Welke 2 karakteristieke groepen kunnen met elkaar reageren tot een ester-binding?

1. Een alcohol groep (-OH) en een zuurgroep (-COOH)
2. Een aminogroep (-NH2) en een zuurgroep (-COOH)
3. 2 alcohol groepen (-OH)
4. Alle drie de mogelijkheden

Deze ester is
gemaakt uit ...

1. ethaanzuur en methanol
2. methaanzuur en ethanol
3. ethaanzuur en ethanol
4. methaanzuur en methanol

Welke stof komt voor de pijl bij de hydrolyse van een ester?

1. alcohol
2. carbonzuur
3. water
4. zwavelzuur

Verder werken

Maak opgave 45 t/m 59 van H6 uit het boek.