2.1 Hofstelsel en feodaal stelsel A

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Monniken en Ridders

2.1 Hofstelsel en feodaal stelsel

Terugblik

Toets!

Lesdoelen

Na het bestuderen van de paragraaf kun je:

• oorzaken noemen voor het ontstaan van een agrarische samenleving en het hofstelsel;
  
• uitleggen dat niet alle middeleeuwse boeren dezelfde sociaal-economische positie hadden;
  
• de middeleeuwse standen noemen;

Ontstaan hofstelsel

• Wegvallen centraal gezag in het W-Romeinse Rijk waardoor oorlogen werden gevoerd tussen lokale heersers met als gevolg toenemende onveiligheid! Boeren zochten bescherming bij een heer (graaf of hertog)!
• Reizen over lange afstand werd onveilig waardoor lange afstandshandel, ambachten en geldeconomie wegviel, steden raakten ontvolkt en verdwenen (van landbouwstedelijke naar landbouwsamenleving). 
• Geld werd schaars en een uitgebreid ambtenarenapparaat kon niet in stand worden gehouden!

Het domein

• Hofstelsel: economisch (landbouw)stelsel waarbij boeren gebonden zijn aan een domein (sociaaleconomische eenheid) van een heer/klooster. Kenmerkend:
• Driedeling van de grond 
• 1. vroonhof/hoeve (kasteel) voor bescherming) met bijgebouwen
• 2. Akkers en boerderijen van vrije en horige boeren
• 3. Woeste grond (grazen vee, hout kappen etc.)

De boeren

• Vrije boeren: bewerkten hun eigen land en vrije beschikking over hun eigen persoon en goederen. Militaire verplichting om voor hun heer te strijden (eigen wapenuitrusting)
• Horigen: Verplichtingen: gebonden aan het land, verrichten herendiensten en betaling in natura. Rechten: geen militaire dienst, gebruik  stukje grond voor zichzelf en bescherming door de heer!
• Lijfeigenen: geen bezit en werkzaam en als knechten woonachtig op hoeve van de heer (vroonhoeve). Geen vrijheid!

Van agrarisch-urbaan naar agrarisch

• Steden, handel en wegen van het voormalig West-Romeinse Rijk verdwenen
• Er ontstond een verschuiving van een landbouwstedelijke naar een vrijwel volledige autarkische landbouwsamenleving
• Er was nog wel enige mate van specialisatie binnen een dorp en ruilhandel met omringende gebieden
  

Schema over ontwikkeling naar het hofstelsel

0

De ontwikkeling van het romeinse Rijk naar de middeleeuwen was een verandering van ....

1. een agrarische naar een urbane samenleving
2. een urbane naar een agrarische samenleving
3. van een agrarische-urbane naar een agrarische samenleving
4. van een agrarische naar een agrarisch-urbane samenleving

De Domeinen in de middeleeuwen autarkisch, dit wil zeggen..

1. dat er veel hiërarchie was
2. dat er weinig voedsel was
3. dat de mensen alles zelf moesten produceren
4. dat er weinig rechten waren

Wat was een groot nadeel van het zijn van een vrije boer?

1. je moest je eigen producten verkopen
2. je moest in het leger van de heer meevechten
3. je had geen rechten
4. je was een slaaf van de heer

Huiswerk

Maak paragraaf 2.1 tot en met vraag 6.

Herhaling

• Beschrijf wat er gebeurde met West-Europa na het instorten van het West-Romeinse Rijk
• Binnen het hofstelsel was er sprake van driedeling van grond. Leg uit!
•  Welke 3 soorten 'boeren' waren er op het domein? Leg uit wat hun rechten en plichten waren.