T3 Genetica speciale vormen van overerving

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

B6: Speciale vormen

Tot nu toe gehad...

• Monohybride: Aa x Aa
• Dihybride: AaBb x AaBb
• Intermediair: I^AI^a x I^AI^a
• X-chromosomaal: X^AX^a x X^AY

Nu nog erbij...

Speciale manieren van overerven: 

- Multipele allelen (méér dan 2 allelen voor een eigenschap)

- Letale allelen

- Gekoppelde genen (dihybride, genen liggen op hetzelfde chromosoom)

- MtDNA (mitochondriaal DNA)

De ziekte van Duchenne (een ernstige spierziekte) wordt bepaald door een recessief gen op het X-chromosoom. Een man en vrouw zonder de ziekte krijgen een zoon met de ziekte. Hoe groot is de kans dat hun tweede kind, een dochter, draagster is van het allel voor de ziekte?

Multipele allelen

Drie allelen (I^A, I^B en i) combineren tot 4 bloedgroepen: 

Bloedgroep A:      I^AI^A of I^Ai 

Bloedgroep B:      I^BI^B of I^Bi 

Bloedgroep AB:   I^AI^B

Bloedgroep 0:      ii 

Een vrouw met bloedgroep 0 krijgt een kind met een man met bloedgroep AB. Hoe groot is de kans dat het kind bloedgroep A heeft?

Letale allelen

Een allel zorgt ervoor dat een organisme niet levensvatbaar is wanneer het homozygoot (twee maal) aanwezig is. 

Voorbeeld: q is een letaal allel bij muizen. Je kruist twee heterozygote muizen (Qq). 25% van die nakomelingen heeft genotype qq: die zijn dus niet levensvatbaar. 

Van de overige muizen is 2/3 Qq en 1/3 QQ. 

p is een letaal allel bij cavia's. Je kruist cavia Pp met cavia pp. Hoeveel % van de levend geboren jongen heeft genotype Pp?

"Gewone" dihybride kruising: Een kip met een lange kam (heterozygoot) en witte veren (heterozygoot) wordt gekruist met een haan met een korte kam en zwarte veren.
Wat is de verhouding fenotypen in de F1?

Twee konijnen met lang haar en rechtopstaande oren die beide heterozygoot zijn voor deze eigenschappen planten zich voort. De genen voor deze eigenschappen liggen op hetzelfde chromosoom. Hoeveel procent van de nakomelingen zal kort haar en flaporen hebben?