Actief lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Actief lezen

Actief lezen

Actief lezen

Om de examentekst goed te begrijpen en de vragen goed te beantwoorden lees je de tekst actief:

- onderstrepen

- markeren

- van aantekeningen voorzien

Actief lezen doe je in vier stappen

Benodigde kennis actief lezen

Kennis van tekstsoorten, signaalwoorden en tekstverbanden

Actief lezen - stap 1:

globaal lezen

(5 minuten)

Wat lees je als je een tekst globaal leest?

Stap 1: globaal lezen

Lees de inleiding van Tegen het dierensentiment

Wat is het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst? 

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is een mededelende zin (dus géén vraag!), die het belangrijkste weergeeft wat in de tekst over het onderwerp gezegd wordt.

Vindplaats: slot

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst is een woord dat, of een woordgroep die aangeeft waarover de tekst gaat

Vindplaats: titel, inleiding, slot

Vrouwenvoetbal

1. Onderwerp
2. Hoofdgedachte
3. Geen van beide

De salarissen van voetbalvrouwen zouden net zo hoog moeten zijn als die van de mannen.

1. Onderwerp
2. Hoofdgedachte
3. Geen van beide

Salarissen van voetbalvrouwen

1. Onderwerp
2. Hoofdgedachte
3. Geen van beide

Verdienen vrouwen genoeg in vergelijking met de mannen?

1. Onderwerp
2. Hoofdgedachte
3. Geen van beide

Wat is het onderwerp van tekst 1?

Actief lezen - stap 2

doelgericht lezen

15 minuten

Stap 2: doelgericht lezen

- Scan de hele tekst

- Onderstreep de kernzinnen

- Markeer of omcirkel signaalwoorden

De kernzinnen vind je op de voorkeursplaatsen. Waar vind je de kernzin?

1. de eerste zin van een alinea
2. de laatste zin van een alinea
3. de tweede zin van een alinea
4. A, B en C zijn alle drie juist

Stap 2: doelgericht lezen

Bekijk de vragen en ga na of er een vraag is over de tekstindeling, waarin tussenkopjes genoemd worden.  

 

Tips tussenkopjesvraag

- Kijk goed naar welk tussenkopje er gevraagd wordt

- De tussenkopjes staan altijd al in de juiste volgorde. Tussenkopje 1 komt dus voor tussenkopje 2 in de tekst. 

Bij welke alinea begint deel 1: De media en het dierensentiment?

Vraag 2: Bij welke alinea begint deel 2: Verklaring media-aandacht voor het dierensentiment?

Bij welke alinea begint deel 3: Eenzijdige benadering van het dierennieuws

Tussenkopjes

Plaats de tussenkopjes in je examentekst.

Stap 2: doelgericht lezen

Noteer de functies van het slot (samenvatting, conclusie, afweging); markeer de hoofdgedachte. 

Bepaal opnieuw de tekstsoort en het schrijfdoel vast; klopten je eerste vermoedens?

Onderstrepen en markeren

Blijf doorlezen en sta er niet bij stil of je bijvoorbeeld wel de juiste zin hebt onderstreept. Onderstrepen en markeren zijn slechts hulpmiddelen, geen doel op zich. 

De functie van alinea 20 is

1. samenvatting
2. conclusie
3. afweging

Stap 2: doelgericht lezen

Geef aan welke alinea's met elkaar verbonden zijn, bijvoorbeeld doordat ze een opsomming of tegenstelling vormen. 

Noteer belangrijke functies in de kantlijn, zoals stelling, voorbeelden, argumenten of weerlegging.

Welke functie hebben alinea's 2 tot en met 6?

1. stellingen
2. voorbeelden
3. argumenten
4. weerleggingen

10. Welke functie hebben de alinea’s 9, 10 en 11 samen ten opzichte van alinea 8? Kies uit: constatering, definitie, gevolg,
oorzaak, verklaring, voorwaarde en weerlegging.

Opvallende functies van alinea's

Alinea 2 t/m 6: voorbeelden

Alinea 7: constatering

Alinea 8 t/m 11: gevolgen

Alinea 12: voorbeeld

Stap 3: intensief lezen

40 minuten

Maak de vragen en werk in de aangegeven volgorde, want soms helpt de eerste vraag om de tweede vraag te beantwoorden. 

Stap 3: intensief lezen

Wordt er in een vraag een citaat gegeven? Markeer dat citaat dan in de tekst. Vaak vind je het antwoord op de vraag vlak voor of achter het citaat. 

Stap 3: intensief lezen

Zoek moeilijke woorden alleen op als de betekenis daarvan cruciaal lijkt.

Blijf niet te lang nadenken over een vraag waarop je het antwoord niet weet. Soms vind je in een latere vraag een aanwijzing.

Stap 4: antwoorden nalopen

5 minuten

Controleer of je alle vragen beantwoord hebt.

Bij de open vragen: sluit je antwoord aan op de gestelde vraag? 

Verbeter taalfouten, zoals vergeten hoofdletters, fouten in interpunctie, werkwoordspelling en overige spelfouten.